جذابیت و آموزش توأمان؛ لازمه برنامه‌سازی برای کودکان
هرچند که پیشرفت تکنولوژی و تنوع رسانه‌های مختلف در کنار تلویزیون، کودکان را کمی از تلویزیون دور کرده است اما هنوز هم کودکان بسیاری، درصد قابل توجهی از وقت خود را به تماشای برنامه‌های کودک تلویزیونی اختصاص می‌دهند.
به گزارش کودک پرس ، روزگاری نه چندان دور، از میان برنامه‌های تلویزیون تنها دو الی سه ساعت آن هم فقط در یک شبکه به کودکان اختصاص داشت؛ کودکان در طول هفته منتظر آخر هفته‌هایی بودند که بتوانند برنامه‌های کودک مورد علاقه خود را از تلویزیون تماشا کنند.
با وجود اینکه در آن دوره، کودکان در انتخاب برنامه مورد علاقه خود محدود بودند و تا به این حد برنامه های کودک و کارتون ها گسترده و متنوع نبود اما همان برنامه های اندک نیز تقریبا ۹۰ درصد کودکان را جذب خود کرده بود؛ از خاطرات برخی بزرگترها می توان فهمید، پدر و مادرها نیز در آن زمان، پا به پای کودکان خود تماشاگر برنامه‌های کودک بودند.
اما امروزه انفجاری از برنامه‌های کودک، فیلم ها و سریال ها در شبکه های تلویزیون رخ داده است و رفته رفته تعداد این برنامه ها تا حدی پیشرفت کرده که شبکه های متعددی به پخش برنامه‌ها و کارتون‌های متنوع برای کودکان در تلویزیون اختصاص پیدا کرد.
هرچند که پیشرفت تکنولوژی و تنوع رسانه‌های مختلف در کنار تلویزیون، کودکان را کمی از تلویزیون دور کرده است اما هنوز هم کودکان بسیاری، درصد قابل توجهی از وقت خود را به تماشای برنامه های کودک تلویزیونی اختصاص می‌دهند.
انتخاب نوع کارتون ها برای پخش در تلویزیون، توجه به جنبه آموزشی و فرهنگی برنامه های کودک، عدم پخش کارتون ها و برنامه های کودکی که تاثیرات مخرب فرهنگی و اجتماعی بر کودکان دارد و بسیاری از موارد دیگر از فاکتورهای مهمی است که برنامه سازان و دست اندرکاران یک رسانه به ویژه تلویزیون باید به آن توجه کنند؛ چه بسا تماشای یک برنامه کودک، طی ۲ ساعت تاثیر مثبت یا منفی بر کودکان داشته باشد که هیچ کلاس آموزشی در طول مدت طولانی به این حد موثر نباشد.
محسن ربانی برنامه‌ساز کودک در گفت و گو با خبرنگار ایسنا، در این خصوص گفت: اصولا کودک از هر چیزی می‌آموزد و از این رو تمام برنامه‌های ویژه کودکان آموزشی است، با این حال اگر منظور، آموزش‌های ضروری برای کودکان است، پژوهش و تحقیق اصل اول برای تولید برنامه‌های آموزشی است، باید نیازها و اقتضائات دوران کودکی شناخته شود و بر این اساس این نیازها و اقتضائات برنامه‌های جذابی برای کودکان تولید شود.
وی ادامه داد: در برخی از برنامه‌های کودک اولویت با جذابیت است و در برخی دیگر اولویت با آموزش؛ درحالی که این دو از هم جدا نیستند، اگر برنامه‌ای جذابیت داشته باشد و صرفا سرگرم کننده باشد و به آموزش‌های دم دستی و تکراری بسنده کند برنامه موفقی نیست، از سوی دیگر برنامه‌هایی که صرفا تمرکز بر آموزش دارند، به دلیل عدم جذابیت نمی‌توانند مخاطبان را به خود جذب کنند و کارایی ندارند.
ربانی ادامه داد: برنامه مطلوب کودک برنامه‌ای است که علاوه بر جذابیت، آموزش هم بدهد، و این کار نیازمند شناخت دنیای کودکی و نیازهای این دوره سنی است یعنی شناخت مهارت‌هایی که باید بیاموزد، مهارتهای فردی و مهارتهای اجتماعی و سایر نیازهایی که یک فرد در دوران شکل گیری شخصیتش به آنها نیاز دارد و در مرحله بعد این آموزش‌ها باید در قالب‌های سرگرم کننده و جذاب ارائه شود، یعنی به زبان کودک و متناسب با این سن ساخته شود.
این تهیه کننده برنامه کودک در ارزیابی برنامه‌ها و فیلم های تولید شده برای کوکان در کشور عنوان کرد: به نظر می‌رسد نیازهای کودکان فراتر از موضوعاتی است که به طور مرسوم در برنامه‌های کودکان ارائه می‌شود، کودک نیاز به شادی و سرگرمی و نشاط دارد، این سه محور در اکثر برنامه‌ها ( با اندکی اغماض ) وجود دارد، اما این همه نیاز کودک نیست، کودک علاوه بر اینها نیازمند است که دنیای اطرافش را بهتر بشناسد، لازمه رشد کودک و ورود به دنیای بزرگسالان شناخت واقعی و نه تحریف شده واقعیت است.
به گفته وی، کودکان باید مهارت‌هایی را بیاموزند که متاسفانه کمتر در برنامه‌ها مشاهده می‌شود، مهارتهای زندگی شخصی شامل نظم، نظافت و ..و مهارتهای زندگی اجتماعی مثل قانونمداری، احترام به حقوق دیگران و … حتی اطلاعاتی مانند اقتصاد خانواده می‌تواند برای کودکان مفید باشد، کودک باید یاد بگیرد چگونه صرفه‌جویی کند، چگونه کمبودها را مدیریت کند، در حالی که در اکثر برنامه این محدودیت ها و کمبودها به بهانه شاد ماندن کودکان از چشم آنها دور نگه داشته می‌شود. از این رو برنامه‌های فعلی کودکان پاسخگوی همه نیاز مخاطبان نیست.
تهیه کننده “مداد رنگی” در ارتباط با چگونگی مواجهه با تولیدات رسانه ای غربی در حوزه کودکان اظهار کرد: نخستین شرط برای مواجهه، شناخت درست از فرایند تولید چنین برنامه‌هایی است، اگر شناخت درستی از گفتمان حاکم بر فضای تولید برنامه‌ها و فیلم‌های غربی نداشته باشیم در دام افراط و تفریط می‌افتیم یا مقابله صد در صد و یا پذیرش صد در صد رخ می‌دهد، بنابر این درک اینکه این برنامه‌ها در چه فضای گفتمانی تولید می‌شود و قرار است چه مفاهیمی را به مخاطبان القا کنند، لازمه مواجهه با این برنامه‌هاست.
ربانی اضافه کرد: علاوه بر شناخت گفتمان غرب، سواد رسانه‌ای شرط دیگر مواجهه با این برنامه‌هاست، باید زبان رسانه را شناخت و فهمید که گفتمان غرب با الفبای رسانه چه مفهومی از مفاهیم ذیل آن گفتمان را بیان می‌کند و آیا این مفهوم در تضاد با مفاهیم ذیل گفتمان ملی و اسلامی ماست یا خیر؟ این دو شرط به نظر بنده شروط اصلی برای مواجهه با این برنامه هاست، این بخش مربوط به مدیران و تصمیم گیران است، اما مخاطبان نیز وظایفی دارند، والدین نیز می‌توانند با آموختن سواد رسانه‌ای، نگاهی انتقادی به برنامه‌ها داشته باشند، و این شیوه نگاه را به کودکان بیاموزند، به آنها یاد بدهند که هر چیزی را بی دلیل نپذیرند و هر چیزی را بی دلیل رد نکنند، اگر والدین با کودکان همراهی کنند و در مورد برنامه‌ها حرف بزنند و آن را تحلیل و نقد کنند، مواجهه فعال و مناسبتری با این برنامه‌ها خواهند داشت.
این برنامه ساز تلویزیون افزود: مسلم است که تاریخ طولانی سینمای غرب و پس از آن تلویزیون، به سازندگان قدرت بسیار زیادی در تولید برنامه های جذاب داده است، این دوره طولانی با تعدد و تنوع آزمون و خطاها به آنان آموخته است که زبان جذابیت چیست و چه چیزی متناسب با نیازهای عاطفی انسان است، انسان‌ها در همه دنیا شاد و غمگین می‌شوند و آنها با تمرکز بر این گره‌های عاطفی عوامل جذابیت را به خوبی شناخته‌اند، علاوه بر این تمرکز بر غریضه انسان آنان را به سوی جذابیت‌های گاه غیر اخلاقی و مخالف فطرت انسان‌ها سوق داده است، برای آنها اصل، جذابیت و کشش است ولو اینکه این جذابیت‌ها مخالف فطرت و نیز ناسازگار با ذائقه سایر فرهنگ‌ها مانند فرهنگ‌های شرقی و دینی باشد.
وی سیمای استان قم را در زمینه ساخت برنامه کودک مد نظر قرار داد و گفت: استان قم با بهره‌مندی از هنرمندان طراز اول در رشته‌های ادبیات، نمایش، سینما و گرافیک، که عمدتا در سطح ملی به فعالیت مشغولند، شرایط مساعدی برای تولید برنامه‌های فاخر برای کودکان دارد، این ظرفیت اگرچه به طور کامل در سیمای مرکز قم مورد استفاده قرار نمی‌گیرد که بخش عمده ای از آن ناشی از مشکلات ساختاری وموانع قانونی است، اما در شرایط فعلی نیز برنامه‌های تولیدی مرکز قم جایگاه مناسبی در سطح کشور دارد، پخش چند ماهه برنامه کودک مرکز قم به عنوان یکی از بهترین برنامه‌های شبکه‌های استانی از شبکه پویا دلیلی بر این ادعاست. علاوه بر این عضویت بیش از 11 هزار عضو در کانال این برنامه در پیام رسان سروش گویای میزان استقبال مخاطبان از این برنامه بوده است.
ربانی گفت: برنامه مداد رنگی برنامه روتین و ثابت مرکز قم است که از ابتدای تابستان سال جاری تعطیل شد تا فرصتی برای بازنگری مجدد برنامه وجود داشته باشد، تغییر آیتم‌ها، تغییر دکورد، تغییر کاراکترها، افزودن آیتم‌های متعدد، افزودن عروسک و … از جمله اقداماتی بود که برای ارائه شکل و شمایلی تازه‌تر از برنامه مداد رنگی انجام شد. در سری جدید برنامه مداد رنگی آیتم‌هایی مانند: کتابخوانی، قصه گویی، نمایش خلاق، بازی و … پیش بینی شده است.
باید توجه داشت برنامه کودک محدود به برنامه‌های روتین نیست، برای کودکان میتوان از قالب‌های مختلف برنامه سازی سود جست حتی میتوان فیلم مستند تولید کرد، آنچه مهم است توجه مدیران به اهمیت و جایگاه محوری این گروه سنی و حساسیت کار برای این گروه سنی است که اگر این اتفاق بیفتد میتوان شاهد کارهای فاخری در این زمینه بود.
منبع: ایسنا
ارسال دیدگاه