اهمیت تکامل کودک در ۸ سال اول زندگی

به گزارش کودک پرس ، همایش روز جهانی کودک مرتبط با پروژه “تکامل دوران اولیه کودکی” در شهرستان اسلامشهر و با حضور نماینده یونیسف، شهردار و فرماندار اسلامشهر، رئیس فرهنگستان علوم پزشکی ایران و مشاور ارشد معاون اجتماعی فرهنگی وزارت بهداشت برگزار شد.

دکتر ملک‌افضلی – مشاور ارشد معاون اجتماعی فرهنگی وزارت بهداشت در این همایش از اجرای طرحی تحت عنوان تکامل و رشد همه جانبه کودک (ECD) در شهرستان اسلامشهر در شهر چهاردانگه خبر داد و گفت: تکامل کودک از همان دوران بارداری تا سن ۹ سالگی شکل می‌گیرد. در این دوران به خصوص در سن سه سالگی رشد مغز خیلی سریع است. اگر کودک مهارت و آموزش لازم را ببیند، می‌تواند در آینده او بسیار تاثیرگذار باشد.

وی افزود: در دنیا نیز برای اندازه‌گیری ابعاد رشدی کودک ابزاری درست شده با نام ASQ که در سال‌های متمادی در بسیاری از کشورهای مختلف استفاده می‌شود. در ایران نیز از اواخر سال ۹۶ این طرح کلید خورد و از اول تیر ماه امسال در شهرستان اسلامشهر به صورت پایلوت به اجرا درآمده است. کودکان از سن چهار ماهگی در این پروژه ثبت نام می‌کنند. تا کنون نزدیک به ۲۳۰ نفر جذب این پروژه شده‌اند. اساس این پروژه توانمندسازی مادر کودک است. هدف این است اگر مشکلی در رشد و تکامل پیش آید، والدین سریع از آن مطلع شده و در جهت بهبود مشکل اقدام کنند. هدف بعدی ما ارتقای رشد و همچنین تکامل کودکان است. موضوع بعدی که ما به آن پرداخته‌ایم تقویت بعد معنوی و اخلاقی در کودکان است.

در ادامه، دکتر سلمانی – رئیس شبکه بهداشت اسلامشهر نیز درباره این طرح گفت: برای رشد و بالندگی یک جامعه، فرزندان سرمایه‌های آن جامعه هستند. بی شک خانواده نقش مهمی در تربیت و رشد و تکامل فرزندان دارد. برنامه‌ای که در شهر چهاردانگه آغاز کردیم به نقش خانواده به عنوان پرورش دهنده فرزند توجه ویژه‌ای می‌کند. در شرایط فعلی موجود جامعه، فرزندسالاری مشکلی است که وجود دارد. این رویه موجب آسیب زدن به آینده فرزندان می‌شود. همچنین برنامه‌های تلویزیونی و فضای مجازی می‌تواند کودک را وارد یک زندگی غیرواقعی کند.

وی ادامه داد: مسئله مهم دیگری که در تربیت کودک باید به آن توجه کرد، موضوع محبت کردن است. محبت به کودکان بسیار خوب است، اما باید توجه داشت محبت بیش از حد مانند خشونت برای کودکان است و این عمل موجب می‌شود تا کودک در آینده خود با تضاد روبرو شود. ما به والدین پیشنهاد می‌کنیم برای کودکان خود کتاب‌هایی مانند شاهنامه، گلستان و کتاب‌های ایرانی دیگری که نشان دهنده فرهنگی غنی ایرانی است بخوانند و پدران و مادران مواظب باشند به دنبال جبران کمبودهای خود در فرزندشان نباشند. والدین باید بدانند یک کودک نیز باید به اندازه توان خود سختی را درک کند تا با واقعیات زندگی روبرو شود.

در ادامه این همایش دکتر ربانی – رئیس مرکز تحقیقات ملی رشد و تکامل کودکان و مجری پروژه ECD درباره این طرح گفت: در دهه قبل سازمان یونیسف و سازمان جهانی بهداشت، طرح ECD را به تمامی کشورها پیشنهاد کرده و بنا به درخواست وزارت بهداشت و مرکز تحقیقات ملی رشد و تکامل کودکان، طرحی تهیه شد و ما منتظر تصویب چنین طرحی بودیم. سرانجام دکتر ملک افضلی در اواخر سال ۹۶ استارت این کار را زد.

وی افزود: تمامی خانواده‌هایی که به پزشک مراجعه می‌کنند، به دنبال رشد فیزیکی مانند قد و وزن فرزند خود هستند و این درحالیست که توجه کمتری به تکامل فرزند خود دارند. با تدوین طرح ECD ما علاوه بر رشد جسمی کودک، به تکامل وی نیز توجه کافی را می‌کنیم و باعث پرورش اخلاق، ادب، اعتماد به نفس و … در او می‌شویم. آنچه که در تکامل کودک اهمیت دارد این است که در سال‌های اول زندگی او را آماده کنیم. هدف از اجرای این طرح به صورت پایلوت در چهاردانگه آشنایی مسئولان وزارت بهداشت با این طرح است تا این طرح به صورت کشوری اجرا شود. با بررسی‌هایی که در طرح ECD انجام دادیم،  حداقل ۱۴ سازمان و گروه برای اجرای این طرح دخیل هستند.

ربانی گفت: تمامی رفتارهای پدر و مادر مانند دروغگویی، بداخلاقی، پرخاشگری در کودک تاثیرگذار است و کودک از آنها الگوبرداری می‌کند. والدین باید توجه داشته باشند که اینگونه رفتارها را در خود اصلاح کنند؛ چرا که تکامل فرزندان در خانواده شروع می‌شود.

نماینده یونیسف که از مهمانان ویژه این همایش بود نیز درباره طرح ECD سخنرانی کرد و گفت: رشد و تکامل اولیه کودکان از زمان لقاح صورت می‌گیرد و در ۱۰۰۰ روز اول پس از تولد در هر ثانیه‌ای که هزاران سلول مغز با هم در ارتباطتند، این رشد به اوج خود می‌رسد و چنین رخدادی در هیچ دوره از زندگی دیگر پیش نمی‌آید. امروزه دانش ما به طور قابل توجهی پیشرفت کرده است؛ به ویژه در مورد اینکه چگونه تجربیات، شرایط زندگی کودک که در شکل گیری ارتباطات او موثر است را مورد توجه قرار دهیم. طبیعت و تربیت ژنتیک و تجربه به شدت با یکدیگر پیوند دارند.

وی افزود: ما زمانی که ذهن یک کودک را تحریک می‌کنیم، با او بازی می‌کنیم یا برای او کتاب می‌خوانیم، در واقع رشد مغزی او را تحریک کرده‌ایم و توانایی او را برای یادگیری پرورش می‌دهیم. زمانی که جسم او را با مواد غذایی تغذیه می‌کنیم،  در واقع مغز او را تغذیه کرده و به شکلگیری ارتباطات عصبی او کمک می‌کنیم یا زمانی که در برابر خشونت و سوء رفتار از او مراقبت می‌کنیم، از استرس‌های سمی که موجب از بین رفتن ارتباطات کودک با دیگران می‌شود، جلوگیری می‌کنیم. ما با مراقبت، پرورش، عشق، سلامت بهتر و زندگی کامل‌تر را برای کودک فراهم می‌کنیم.

وی افزود: سرمایه گذاری برای رشد و تکامل کودکان آسیب‌پذیر که با معلولیت زندگی می‌کنند از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، زیرا آنها از محرومیت بیشتری برای بهره‌گیری از خدمات بهداشتی برخوردارند. بنابراین خانواده‌ها و کودکانی که محرومیت دارند باید در این طرح در اولویت قرار گیرند تا با حمایت و ایجاد خدمات قابل دسترس، پیشرفت‌شان تسهیل شود. به عقیده من مغز کودکان مهم‌ترین منبع ثروت برای افزایش رشد اقتصاد مقاومتی ایران است. سرمایه‌گذاری برای رشد مغز کودک موجب می‌شود کودکان، افرادی خودکفا و تولید کننده در جامعه بار بیایند؛  موضوعی که می‌توان بر آن نام سرمایه گذاری بر منفعت هوش را گذاشت. رشد تکامل خردسالی در همه دوران سرمایه گذاری برای کودکانی است که بزرگسالان آینده هستند. سرمایه‌گذاری بر رفتار اجتماعی، جسم و روح کودک و خانواده باید انجام شود. دانش علمی در این زمینه غیر قابل انکار است و ما باید تمام تلاش‌مان را برای مهم‌ترین گنجینه کودکان یعنی مغز آنها انجام دهیم.

در ادامه دکتر مرندی – رئیس فرهنگستان علوم پزشکی ایران در بخش دیگری از این همایش درباره اهمیت رشد و تکامل کودکان گفت: همانطور که رشد کودک مهم است، سلامت و تکامل کودک نیز باید مورد توجه قرار گیرد و نباید از آن غافل شد. فرزندان باید با تربیت درست در جامعه حضور یابند تا بدانند چگونه رفتار کنند و چگونه با واقعیات زندگی روبرو شوند. تمامی آنچه ما چه والدین، چه متخصصین کودکان درباره تکامل کودک می‌دانیم، کم است و باید بیشتر به آن پرداخت.

وی ادامه داد: سرمایه‌گذاری روی کودکان، از دوران داخل رحمی و هشت سال اول زندگی شروع می‌شود. باید توجه داشته باشیم جنین وقتی داخل رحم است، قادر است ببیند، بشنود و ببوید، تمامی رفتارهای مادر او را تحت تاثیر قرار می‌دهد. عواملی چون زایمان راحت خصوصا زایمان طبیعی، حضور همسر هنگام زایمان، زایمان و دوران بارداری بدون استرس، طلاقی نگاه و آغوش مادر و فرزند در لحظه بعد از زایمان، تغذیه با شیر مادر، جدا نکردن مادر و فرزند از یکدیگر، یاد دادن برخورد و فرزندپروری والدین، آموزش صحیح مهدکودک‌ها در برخورد با کودکان و ایجاد زمینه درست تکامل در مهد کودک‌ها، رایگان شدن پیش دبستانی برای تمامی اقشار جامعه می‌تواند موجب رشد و تکامل درست فرزندان ما شود. مجموعه این عوامل موجب می‌شود فرزند ما از بالاترین درجات هوش و استعداد بهره‌مند شود؛  حتی اگر در یک خانواده فقیر به دنیا بیاید. طرح و برنامه ECD تمامی این عوامل را در بر دارد و حتی بیشتر از این عوامل به آن پرداخته می‌شود. به یاد داشته باشید بزرگترین مسئولیت ما در زندگی در قبال فرزندان‌مان است.

منبع: ایسنا