آزار و اذیت کودکان،جسمی و روحی ندارد

محیط است که کیفیت زندگی او را در آینده رقم می زند؛ از او انسانی با شخصیت سالم و رفتار معقول یا فردی با رفتارهای نابهنجار و مغرضانه می سازد. اولین محیطی که کودک در آن قرار دارد محیط خانواده است. پدر و مادر اولین سرپرستان کودک هستند که باید توجه ویژه ای به تربیت درست فرزندشان معطوف کنند و تا حد امکان او را از آسیب های احتمالی به دور نگاه دارند. محیط اطراف کودک و افرادی که با او در ارتباط اند همیشه سالم نیست و ممکن است خطراتی برای کودک در پی داشته باشد.

آگاهی والدین و لزوم توجه به روند بزرگسالی کودکشان برای رشد سالم جسمی و روحی او یک ضرورت محسوب می شود .

برای آگاهی از آسیب هایی که یک کودک از نوزادی تا سن۱۸ سالگی ممکن است در معرض آن قرار بگیرد با احمد رضا مرادی روانشناس کودک و نوجوان و عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان هم صحبت شدم.

بنا به گفته این کارشناس ،کودک در این سن ممکن است از چهار جهت مورد آزار قرار بگیرد.یکی از این موارد آزار عاطفی است.

اگر با کودک رفتار پرخاشگرانه ای شود یا او را تحقیر کنند ؛ دچار افسردگی و گوشه نشینی خواهد شد و ممکن است در آینده از اعتماد به نفس کافی بهره مند نباشد . نبود اعتماد به نفس برای او در سنین مختلف زندگی پیامدهای منفی خواهد داشت.

یک کودک ممکن است از نظر جنسی نیز مورد آزار قرار بگیرد، آزار جنسی کودک علاوه بر صدمات جسمی که برای او دارد روح و روانش را هم درگیر می کند. کودک به جامعه و افرادش بدبین می شود و ترس و اضطراب وجودش را فرا می گیرد .این کودکان باید تحت روان درمانی قرار بگیرند تا آثار و عوارض این آزار برایشان به حداقل برسد.

خانه و خانواده تداعی کننده احساسی توام با آرامش و اطمینان برای کودک است ،کم رنگ یا پر رنگ بودن این احساس بسته به نوع برخورد و نگرش والدین در تربیت فرزندشان دارد، پدر و مادر باید به گونه ای رفتار کنند که فرزندشان به آنان اطمینان کند .

چنانچه والدین در برابر حرف ها یا رفتارهای کودک پرخاشگری کنند و برخورد مناسبی نداشته باشند ، او عادت به پنهان کاری می کند و مشکلاتش را با پدر و مادر خود در میان نمی گذارد. ممکن است پدر و مادر به واسطه برخی توصیه های تربیتی ، شرم و حیا را به طور افراطی در فرزندشان تقویت کنند.

همین شرم و حیا باعث می شود که کودک آسیب دیده مسائل خود را با آنان در میان نگذارد. چرا که فکر می کند آبرویش از بین می رود ؛ به او اعتماد نمی کنند و قضاوت نادرستی درباره اش خواهند کرد. رفتار این کودکان بیشتر مواقع بازتابی از رفتار پدر و مادر است.

این والدین هستند که باید اطمینان خاطر را به فرزندشان بدهند و به او بفهمانند که در هر صورت پشتیبان فرزندشان هستند در این صورت است که حتی اگر فرد آزار دهنده کودک را تهدیدکند ، او بدون خجالت و ترس به والدینش اطمینان می کند و مسائلش را با آنان در میان می گذارد.

بهتر است والدین ،کودک را با نزدیک ترین افراد خانواده هم تنها نگذارند . اگر مجبور به این کار شدند،کودک بایدآموزش های خود مراقبتی را فرا گرفته باشد.

مرادی روانشناس توصیه کرد، پدر و مادر در ارتباط فرزندشان با دیگر افراد حتی کودکان نیز هوشیار و به صورت غیر مستقیم بر فعالیت آنان نظارت داشته باشند. نا محسوس بودن این نظارت باعث می شود که فرزندشان از نظر اجتماعی رشد کند؛ اما اگر خطری متوجه او بود والدین با آگاهی کامل ،ازآسیب بیشتر کودکشان جلوگیری کنند.

علاوه بر خانواده ،جامعه نیز در قبال فرزندانی که در دامن می پروراند مسئول است چراکه آینده یک جامعه سخت به آینده این کودکان گره خورده است ؛ فرزند سالم قطعا آینده بهتری خواهد داشت و می تواند خدمات بهتری به جامعه ارائه کند.

برخی افراد ناپاک که از نظر روانی دچار اختلالاتی هستند؛ جسم و روح پاک کودک را مورد آزار و تعرض قرار می دهند.

کودکی که اکثر موارد در برابر این آسیب ها بی دفاع است ؛ نیازمند آموزش هایی است که بنا به گفته این روانشناس کودک و نوجوان باید بین سن۴ تا ۵ سالگی به کودک تعلیم داده شود و او نسبت به محیط اطراف و افرادش آگاهی پیدا کند. این آموزش در وهله اول به عهده خانواده و در گام بعدی نظام آموزشی کشور است.

برای اینکه درباره این برنامه ها بیشتر بدانم با ناجی معاون امور اجتماعی بهزیستی استان اصفهان گفتگویی انجام دادم.

وی اورژانس اجتماعی را پایگاهی دانست که شهروندان می توانند با شماره گیری خط ۱۲۳ موارد کودک آزاری را به اطلاع مسئولان و کارشناسان برسانند.

معاون امور اجتماعی بهزیستی استان اصفهان اظهار داشت : در طول سال تماس هایی مبنی بر کودک آزاری با این مراکز گرفته شده است که با حضور کارشناسان در قالب تیم مددکاری ، موارد اطلاع داده شده در محل بررسی می شود و چنانچه آزار کودک به تایید برسد؛ عواقبی همانند سلب سرپرستی کودک و سپردن وی به بهزیستی را در پی خواهد داشت.

وی توضیح داد : کارشناسان پزشکی قانونی می توانند کودک آزاری جنسی و جسمی را با انجام معاینات پزشکی تشخیص بدهند و به درمان کودک اقدام کنند اما بنا به گفته وی تشخیص کودک آزاری روحی و عاطفی به نسبت سخت تر است. ممکن است والدین نا آگاهانه شیوه تربیتی را برای فرزندشان در نظر بگیرند که کودک از نظر روحی دچار آسیب بشود.

از صحبت هایی او این چنین برداشت کردم که لزوم آموزش درست تربیت فرزند از موارد بسیار مهمی است که باید در دستور کار مسئولان و قانونگذاران قرار بگیرد.

ناجی دراین باره چنین اظهار کرد: سازمان بهزیستی پیام هایی در قالب متن و با محتوای سلامت روان برای خانواده ها ارسال می کند. علاوه بر آن کارشناسان این سازمان با همکاری آموزش و پرورش تعالیمی را در قالب جلسات آموزش خانواده در مدارس ، فرهنگسراها و مکان های اجتماع خانواده ها برگزار می کند که می تواند در جهت آگاهی بخشی به والدین و پیشگیری از بروز کودک آزاری موثر باشد.

وی اظهار کرد که آموزش ها در این زمینه کافی نیست و باید توجه بیشتری از نظر کیفی وکمی به آموزش خانواده ها شود و اطلاع رسانی در سطح گسترده تری انجام بگیرد.

معاون امور اجتماعی بهزیستی استان اصفهان معتقد است، به دلیل برخی موانع فرهنگی ، این آموزش ها نمی تواند از طریق رسانه های جمعی در اختیار والدین قرار بگیرد و باید در قالب این جلسات نکات لازم و ضروری به والدین آموزش داده شود . معاونت بهداشتی و اجتماعی دانشکده علوم پزشکی ، سازمان بهزیستی و آموزش و پرورش از جمله سازمان هایی است که باید ممارست بیشتری برای بهبوداین آموزش ها بر عهده بگیرد.

بنا به گفته وی کودکان بد سرپرست ، بیش فعال و یا بچه هایی که مشکلات ذهنی دارند ؛ بیشتر در معرض سو رفتار و کودک آزاری قرار دارند بنابراین باید توجه بیشتری به آنان شود.

پدر و مادر اولین کسانی هستند که کودک در جوار آنان احساس آرامش می کند اما در مواردی این والدین از نظر روحی در شرایط مناسبی نیستند و ممکن است خواسته یا ناخواسته فرزندشان را مورد انواع کودک آزاری قرار بدهند.

ناجی در این باره گفت : اگر اختلالات شخصیتی و روانشناختی والدین ثابت شود . این والدین بنا بر اصل دفاع از حقوق کودک باید تحت روان درمانی قرار بگیرند .چنانچه این درمان ها برای آنان کارساز نباشد ؛ به صورت موقت یا دائمی سرپرستی کودک از والدین سلب می شود. اگر بنا به تشخیص کارشناسان ، سرپرستی کودک به طور دائم از والدین گرفته شود ، او در مراکز بهزیستی تا زمانی که به سن ۱۸ سالگی برسد تحت حمایت و مراقبت قرار می گیرد. اگر خانواده مناسبی برای سرپرستی او درخواست بدهد و شرایط لازم را داشته باشد کودک برای ادامه زندگی به آنان واگذار می شود.

اگر در نقاشی های کودک اثری از پدر و مادر نباشد یا زمانی که درباره خانواده او صحبت می شود ؛کودک واکنش های هیجانی داشته باشد باید به کودک آزاری از طرف والدین شک کرد. علاوه بر آن اگر آثار جراحت بر روی بدن کودک نمایان بود افرادی که با او در ارتباط هستند می توانند موارد کودک آزاری را به اوژانس اجتماعی اطلاع بدهند تا کارشناسان سازمان مورد بررسی قراردهند.

یکی از وظایف اورژانس اجتماعی رسیدگی به کودکان و نوجوانان آسیب دیده است.

معاون امور اجتماعی بهزیستی استان اصفهان دراین باره گفت : بنا به سن فرد روند درمان نیز متفاوت است. بازی درمانی برای کودکان پیش دبستانی و شناخت درمانی برای کودکان دبستانی و بالاتر انجام می گیرد. شناخت درمانی باعث می شود دید کودک که بر اثر آسیب های وارده نسبت به جامعه تغییر پیدا کرده است ، بهبود پیدا کند.

کودک در مسیر بزرگسالی باید در محیط های گوناگون و در ارتباط با افراد مختلف قرار بگیرد بنابراین لازم است برای محافظت از خود آموزش ببیند .بنا به گفته ناجی این آموزش ها در دوره پیش دبستانی و دبستان به کودکان داده می شود.

در قالب این آموزش ها کودک یاد می گیرد که چگونه باید از حریم شخصی خود محافظت کند. به طور مثال به او توصیه می شود که به هیچ وجه با غریبه ها صحبت نکند؛ پنهان کاری نکند و اگر مسئله و مشکلی برایش پیش آمد با پدر و مادرش در میان بگذارد. بنا به گفته معاون امور اجتماعی بهزیستی استان اصفهان این آموزش ها برای آنان کافی است و به صورت ضمنی و غیر مستقیم به کودکان دبستانی و پیش دبستانی آموزش داده می شود.

تعداد پایگاه های اورژانس اجتماعی که در این زمینه فعالیت می کنند در شهر اصفهان ۲ و در شهرستان های استان اصفهان ۱۶ واحد است.

اگر چه بنا به گفته ناجی در طول سال گذشته ۲۴۰ تماس با این واحدها گرفته شده ، اما ارائه آمار واقعی کودک آزاری بخصوص کودک آزاری عاطفی و روحی بسیار مشکل و با موانعی روبرو است.

آگاهی از اهمیت والایی برخوردار است. اینکه یک کودک بداند چه خطراتی او را تهدید می کند ؛ اینکه والدین ، سرپرست یا نظام آموزشی کشور ، دانش و شرایط انتقال آموزش ها ومفاهیم خود مراقبتی به کودکان را فراهم کنند و اینکه مسئولان از حقوق این قشر از جامعه دفاع کنند یک ضرورت محسوب می شود ، ضرورتی که به نظر می رسد باید مورد توجه بیشتری قرار بگیرد.

منبع:نی‌نی بان