بزه کاری در کودکان و نوجوانان، از عوامل گوناگون اثر می پذیرد. از آنجا که محیط خانواده، نخستین محیطی است که فرد در آن رشد می کند، می توان آن را مهم ترین این عوامل دانست.
دکتر موسلی یکی از روان شناسان اجتماعی نوین ،ضمن تحقیقات خود خاطر نشان می سازد ،کودکان قدرت تصمیم گیری را در خانه می آموزند یعنی جایی که بیشترین وقت خود را در آنجا سپری کرده ،کارها و فعالیت های گوناگونی را تجربه می کنند.
در جریان وداع امام حسین(علیه السلام) با رقیه(س) می بینیم که امام کاملا به عواطف کودکانه دخترش توجه می کند و با اظهار محبت شایان، در آن گیر و دار جنگ و خون ریزی و شهادت، به نیازهای عاطفی او پاسخ می دهد و جنگ و جهاد، هرگز سبب بی توجهی ایشان به او نمی شود. جای شگفتی دارد که با آن همه مصیبت و سختی ای که امام در واپسین ساعات روز عاشورا بر قلبش وارد آمده است و در آن هنگام که میان آن همه دشمن خون خوار، یکّه و تنها باقی مانده، همچنان محبت به دختر کوچکش برای او اهمیت دارد.
بعدازطلاق والدین،کودکان دردوستى دچارمشکل مى شوند زیرا اغلب احساس مى کنند جدا و متفاوت از دیگران هستند. کودکانى که والدین شان از یکدیگر جدا شده اند واقعا نیاز دارند درباره رنج و نگرانى خود با دیگران صحبت کنند.
تا به حال دقت کردهاید که گاهی رعایت نکات تربیتی کوچک میتواند اثراتی دلخواه داشته باشد؛ اثراتی که هم به نفع کودک است و هم به نفع والدین. کودک میتواند با اعتماد به نفس بهتر، استقلال بیشتر و با احساس مسئولیت قویتر بزرگ شود و البته والدین نیز آرامش بیشتری را تجربه میکنند و لذت بچهداری را نیز بهتر حس خواهند کرد.
ما در این نوشتار بر آنیم كه نوع رفتاری والدین را مورد بررسی قرار دهیم.شاید این جمله را بارها شنیده باشید كه كودكان آیینه رفتاری پدر و مادرشان هستند. آنها از ریزترین جزئیات رفتاری والدینشان الگوبرداری میكنند. از این لحاظ، بحث رفتار والدین با فرزندان، در مباحث روانشناسی كودك از جایگاه ویژهای برخوردار است. همانگونه كه فرزندان نمیتوانند هرگونه رفتاری با والدینشان داشته باشند، والدین هم نمیتوانند هر گونه رفتاری داشته باشند. باید بدانیم كه زندگی هر فردی وقتی موفقیتآمیز خواهد بود كه بتواند میان نیازهای عاطفی خود، تعادل برقرار كند و به شیوههای مطلوب آنها را ارضا كند. از این رو، شناخت و ارضای مطلوب این نیازها از وظایف مهم والدین است. اگر به این نیازها اجازه بروز و شكوفایی داده نشود، در بزرگسالی فرزندانمان باید منتظر اقداماتی غیرمنتظره و كارهایی باشیم كه ریشه در یك عقده نهفته در درون آنها دارد. ممكن است كودكان ما مورد سوءاستفاده افرادی واقع شوند كه با شناسایی نیازهای نهفته در آنها به دنبال اغفال آنها باشند، اما در مقابل، رفتار صحیح و ارضای نیازهای عاطفی فرزندانمان باعث وقار و وجهه اجتماعی آنها و خودمان میشود. توجه به این نكته ضروری است كه بسیاری از عكسالعملهای پرخاشگرانه و نامناسب فرزندان نسبت به والدین و جامعه، به خاطر اشكالات رفتاری والدین و سهلانگاری در تربیت بموقع فرزندان است. آنها زمان مناسب در تربیت فرزندانشان را رها كرده و میخواهند موقعی كه شخصیت و اسكلت اخلاقی فرزندانشان شكل گرفته است، او را تربیت كنند. بنابراین، دانستن زمان تربیت و نحوه رفتار در آن دوره اهمیت ویژهای دارد.
هوش امری است که نیاز به پرورش دارد، اگر کودک در یک محیط بدون انگیزه برای یادگیری (محیطی که برای او همیشه ثابت و یکنواخت است) رشد کند، هر چند که با ضریب هوشی نرمال به دنیا آمده باشد به تدریج از میزان کارآیی هوشی او کاسته می شود. گاهی دیده شده که فقر فرهنگی محیط حتی باعث عقب ماندگی ذهنی فرد می شود. با این توصیف اگر محیط را برای رشد استعدادهای فرد آماده سازیم، غنی بودن آن باعث رشد هوشی فرد می شود.
فرض کنید فرزندتان گریه کنان نزد شما می آید و می گوید: «من هیچ دوستی ندارم. هیچ کس مرا دوست ندارد!»
داد زدن کودک در خانه و یا مهمانی و فروشگاه مشکلی است که هر پدر و مادری به آن برخورد می کنند اما مهم این است که بدانیم کودکمان چرا داد می زند و چگونه او را آرام و کمک به ترک این عادت کنیم.
میزان اراده از خواص فطری انسان نیست . انسان اراده را نه با ارث به دست می آورد و نه با اراده ضعیف و یا قوی به دنیا می آید، بلكه اراده نیز همانند بسیاری از صفات در جریان فعالیت انسانی شكل می گیرد و شرایط زندگی سهم عظیمی در تكامل اراده دارد.