خطر سونوگرافی‌ سه بعدی برای جنين

به گزارش کودک پرس  وزارت بهداشت و درمان درخصوص انجام سونوگرافي‌هاي سه بعدي و چهاربعدي به‌دليل عدم‌شناخت عوارض آنها و ايجاد خطر براي جنين، هشدار داد.

امروزه بسياري از سونوگرافي‌هاي انجام شده در دوران بارداري در ايران، غيرضروري و تنها به قصد تشخيص جنسيت است نه تشخيص ناهنجاري‌هاي مادرزادي و انجام سونوگرافي‌هاي بي‌مورد تنها بيمار را متحمل هزينه‌هاي بالا نموده و براي جنين نيز عوارض نامطلوبي درپي دارد.
اغلب زنان باردار، سونوگرافي را به قصد تعيين جنسيت جنين انجام مي‌دهند. درصورتي كه در انجام سونوگرافي بايد تعيين ناهنجاري‌هاي مادرزادي در اولويت قرار گيرد.
از آنجا كه جنين در اين زمان در حال رشدتكاملي است، ناهنجاري‌ها بهتر شناسايي مي‌شوند. همچنين درصورت تشخيص ناهنجاري كه بنا به قانون منجر به عسروحرج والدين شود، سقط جنين بايد قبل از ماه چهارم بارداري انجام پذيرد.

انجام سونوگرافي را به زنان بارداري كه در اعضاي خانواده يا خويشاوندان آنها سابقه ابتلا به بيماري‌هاي مادرزادي وجود دارد، توصيه می كنند، در سايرين نيز اگر قصد انجام سونوگرافي تعيين جنسيت جنين است، آن را در هفته ۱۴ تا ۱۶ بارداري انجام دهد تا درصورت مشاهده ناهنجاري مادرزادي احتمالي امكان توقف بارداري وجود داشته باشد.
مهم‌ترين موارد استفاده از سونوگرافي شامل مطالعه سن جنين، بررسي حالت طبيعي جنين، اندازه گيري استخوان‌ها، بررسي قلب، فرم سر، حركات تنفسي، مقدار مايع آمنيوتيك، تشخيص برخي مالفورماسيون‌ها و در نهايت تعيين جنسيت است و تمام اين بررسي‌ها بايد در عرض ۳۰ دقيقه باشد و از انجام سونوگرافي‌هاي غيرضروري بايد جدا پرهيز كرد چون با اندازه گيري ارتفاع رحم كه يك روش غربالگري قابل اعتماد مؤثر و كارا جهت ارزيابي رشد جنين و تخمين سن حاملگي است در مقايسه با روشي سونوگرافي روشي بهتر و بي‌ضرر است و سونوگرافي تنها در حاملگي‌هاي پرمخاطره و به تشخيص پزشك بايد انجام شود.

يكي از مشكلات كنوني در زمينه سونوگرافي و مامايي زايمان در كشور تقابل بين 2 گروه متخصصان راديولوژي و متخصصان زنان و زايمان است كه بجاي مشخص كردن ايرادات موجود در سونوگرافي‌ها سعي در ايجاد مانع تراشي براي يكديگر مي‌كنند.
هم اكنون بسياري از آزمايش‌هايي كه ضرورتي به انجام آن وجود ندارد، تجويز مي‌شود و بالعكس آن انجام برخي آزمايش‌هاي ضروري براي بيماران تجويز نمي‌شود.

دستگاه‌هاي سونوگرافي سه بعدي و چهار بعدي براي گرفتن تصوير مناسب حداكثر انرژي «آلتراسوند» را به داخل بدن مي‌فرستند و چنانچه «prob» اين دستگاه به ميزان كافي روي شكم مادر باردار نگه داشته شود همانند مايكروويو عمل كرده و از نظر تئوري حتي مي‌تواند مايع آمنيوتيك (كيسه آب اطراف جنين) را به جوش بياورد و بافت‌هاي بدن جنين را دچار آسيب كند.

در مطالعات مختلف ثابت شده به‌دليل انرژي بسيار بالا امكان بروز آسيب جدي بر حلزون شنوايي جنين نيز وجود دارد.
در حال حاضر به‌دليل ‌آگاهي نداشتن نسبت به خطرات جدي اين نوع سونوگرافي‌ها، مادران اغلب براي تعيين جنسيت جنين يا تهيه عكس سه بعدي براي استفاده در آلبوم نوزاد اقدام به انجام اين سونوگرافي‌ها مي‌كنند كه هيچ كاربرد علمي ندارد.

ضرورت استفاده از اين نوع سونوگرافي‌ها را در مواردي بسيار محدود مانند تشخيص لب شكري يا بيماري‌هاي استخواني جنين ذكر كره اند، در همه موارد در مرحله اول سونوگرافي‌هاي معمولي انجام و تنها با تشخيص پزشك متخصص، سونوگرافي‌هاي سه يا چهار بعدي تجويز مي‌شود.

به‌دليل آموزش‌هاي ارائه شده در اروپا و آمريكا مادران باردار حاضر به انجام سونوگرافي‌هايي حتي معمولي نيز نيستند، در كشور انگلستان حداكثر يك بار براي تعيين تاريخ زايمان سونوگرافي انجام مي‌شود و در كشوري مثل آمريكا حتي اين يكبار نيز از طرف مادران تقاضا نمي‌شود.
اين در حالي است كه در ايران در طول دوران بارداري چندين مورد سونوگرافي انجام مي‌شود كه اغلب به اصرار بيمار و براي تعيين جنسيت جنين است و هيچ ضرورتي براي انجام آن وجود ندارد.

بايد فرهنگ‌سازي‌هاي لازم در اين زمينه صورت گيرد و مادران آگاهي يابند كه در استفاده از اين وسيله براي تعيين جنسيت جنين در مواردي اشتباه صورت مي‌گيرد و براساس آن سلامت جنين به‌طور جدي به خطر مي‌افتد.

سونوگرافي‌هاي سه يا چهار بعدي حدود 3 سال است كه وارد ايران شده، اين وسيله در مراحل اوليه بررسي علمي قرار دارد كه كاربرد علمي آن در بسياري از موارد ثابت نشده و ممكن است كه اثرات مخربش در سال‌هاي آينده مشخص شود.

 
دارو عامل ۲ درصد از ناهنجاري‌هاي بارداري

از مسائل مهم دوران بارداري، ناهنجاري‌هاي دوران بارداري است كه با انجام سونوگرافي قابل تشخيص است.

امروزه ۲ درصد از موارد ناهنجاري‌هاي بارداري، ناشي از دارو يا محيط شيميايي است. يكسري از داروها مثل داروهاي ضدتشنج، ضدانعقاد، شيمي درماني، تتراسايكلين، آندروژن، تاليدوميد، ليتيوم، الكل و… به‌عنوان تراتوژن قطعي شناخته شده‌اند و داروهايي كه اثرات سوء آن قطعي نيست و منجر به ختم حاملگي نمي‌شوند كه شامل بيشتر داروها مي‌شود و دسته سوم كه فاقد تراتوژن هستند عبارتند از: مسكن‌ها (استامينوفن)، آنتي بيوتيك‌ها (پني سيلين‌ها و سفالوسپورين‌ها)، داروهاي ضدتهوع (پرومتازين)‌ها.

لذا متخصصان معتقدند، انجام سونوگرافي كمك شاياني به تشخيص برخي ناهنجاري‌ها و وضعيت بافت شناسي در جنين مي‌كند و به همين دليل نبايد انجام آن را براي خانم‌هاي باردار ممنوع اعلام كرد.

اما با توجه به اينكه برخي از خانم‌ها به واسطه اطمينان خاطر خودشان از وضعيت جنين يا اطلاع از جنسيت آن چندين بار در طول دوران بارداري تحت امواج سونوگرافي قرار مي‌گيرند، مي‌تواند مضر باشد.

با توجه به اينكه امواج سونوگرافي مي‌تواند موجب اختلال در روند رشد سلول‌هاي مغز شود جبران آن بسيار دشوار و تا حدي غيرممكن است، بنابراين قرار گرفتن در معرض امواج سونوگرافي به‌مدت 30 دقيقه يا بيشتر نيز مي‌تواند مشكلات قابل ملاحظه‌اي را هر چند در مقياس كوچك براي جنين ايجاد كند.

به همين دليل به مادران باردار توصيه مي‌شود تا زماني كه پزشك متخصص لازم ندانسته از وي نخواهند كه برايشان سونوگرافي تجويز كند.

منبع:     فردا