نخستین قدم برای رشد شخصیت و مهارت کودکان

به گزارش کودک پرس ، کتاب خواندن برای کودک نقش مهمی در فرایند رشد شخصیت و مهارت‌های او دارد که انتخاب کتاب خوب برای کودک ازجمله نکاتی است که در این زمینه باید مورد توجه قرار گیرد، لازم است بدانیم کودک در سنین مختلف، نیازها و علاقه‌مندی‌های متفاوتی دارد، برای مثال کودکان با سن کمتر از کتاب‌هایی که ریتم و شعر و قسمت‌های تکراری دارد، لذت می‌برند، برای این دسته از کودکان بهتر است کتاب‌هایی که داستانی را در قالب یک شعر ساده روایت می‌کنند، خریداری کنید، آن‌ها از اینکه یک کتاب متن قابل پیش‌بینی داشته باشد و بتوانند آن را تکرار کنند، لذت می‌برند که این قسمت‌های تکراری مانند ابیاتی از یک شعر ساده، آن‌ها را وادار می‌کند تا در فرایند خواندن کتاب مشارکت داشته باشند.

کودکانی که بزرگ‌تر هستند و به سن پیش از دبستان می‌رسند، از داستان‌های پیچیده‌تر لذت می‌برند، کتاب‌هایی که در هر صفحه یک یا دو بند متن دارد، برای آن‌ها مناسب است، البته در این سن به‌طور معمول خودتان باید کتاب را برای فرزندتان بخوانید، ولی کودک به تصاویر کتاب توجه زیادی نشان می‌دهد، در زمان انتخاب کتاب برای کودک به سلیقه او نیز توجه کنید تا کتاب خواندن به فرایندی دلپذیر و لذت‌بخش برای او تبدیل شود و در بزرگسالی نیز این عادت خوب را ترک نکند.

*با شناخت از کودک، دست به انتخاب کتاب بزنید

دکتری زبان و ادبیات فارسی و مدرس دانشگاه در خصوص معیارهای خرید کتاب مناسب کودکان اظهار می‌کند: معیارهای مختلفی برای انتخاب کتاب کودک وجود دارد که والدین باید بدان توجه کنند و این معیارها را می‌توان به دو دسته معیارهای ظاهری و باطنی تقسیم کرد.

سیدمنصور سادات ابراهیمی، می‌افزاید: عوامل ظاهری کتاب مانند جلد، طراحی تصاویر، نگارش متن، فونت حروف، جنس کاغذ و عوامل باطنی شامل محتوا و شیوه بیان محتوای کتاب است که به تناسب محتوا، موضوع و جامعه مخاطب که کودکان باشند، شرایط و ویژگی‌های خاص خود را دارد.

وی ادامه می‌دهد: والدین باید با توجه به شناختی که از نیازها و علاقه‌های کودک دارند، عوامل رشدی فرزند خود را مدنظر قرار دهند و دست به انتخاب کتاب بزنند، در صورتی که والدین توانایی انتخاب کتاب مناسب کودک را نداشته باشند، باید با مراجعه به کارشناسان و صاحب‌نظران این حوزه کتاب مناسب کودک خود را بیابند.

این معلم و مدرس دانشگاه با بیان اینکه طبق نظر کارشناسان بهترین روش انتخاب کتاب برای کودک، روش ترکیبی است، عنوان می‌کند: روش ترکیبی یعنی با توجه به استعداد، علاقه و نیازهای کودک کتاب‌هایی انتخاب شود و متناسب با این موارد والدین کتاب‌هایی را در دسترس کودک قرار دهند تا او خود از میان آن یکی را برگزیند.

سادات ابراهیمی اضافه می‌کند: اینکه گفته می‌شود به محتوای کتاب کودک توجه شود، یعنی گزینش کتاب متناسب با نیاز، علاقه و استعداد کودک باشد و این امر نیازمند شناخت والدین نسبت به ویژگی‌های شخصی، نیازها و مهارت‌های کودک به اقتضای سن و مرحله رشدی که در آن قرار دارد، است.

این استاد دانشگاه خاطرنشان می‌کند: برای مثال اگر کودکی بیش از حد دچار ترس است، نیازمند کتابی است که این ضعف را در کودک اصلاح کند، با توجه به اینکه کتاب‌های فراوانی با این موضوع تألیف شده، انتخاب چنین کتابی در حوزه روان‌شناسی نیاز به نظر کارشناس و متخصص دارد و والدین نمی‌توانند بدون هیچ شناخت و آگاهی کتابی برای کودک خریداری کنند که شاید تأثیر منفی بر روان و ذهن فرزند خود بگذارند.

*برانگیختن حس کنجکاوی و خلاقیت، از معیارهای کتاب مناسب کودکان

سادات‌ابراهیمی در خصوص انواع موضوعات مختلف کتاب‌های کودک می‌افزاید: کتاب‌های کودک در موضوعات مختلفی مانند کتاب‌های داستانی که به روش‌های مختلف پیامی را به کودک منتقل می‌کند، کتاب‌های آموزشی که برای آموزش و پرورش دادن کودک تألیف شده‌اند، کتاب‌های مستند در زمینه‌های مختلف هنری و تجربی که مواردی را با زبان کودک به او انتقال می‌دهند، تألیف شده‌اند.

وی با اشاره به ویژگی دیگر آثار کودک و بیان اینکه بهترین کتاب کودک آن است که محتوا را با روشی خلاقانه و به زبان کودک به او انتقال دهد، تأکید می‌کند: اگر کتاب کودک در قالب ادبیات داستانی تألیف شده است، باید خلاقیت‌برانگیز باشد و اگر کتاب در دسته آثار مستند قرار دارد، نباید تنها جنبه القایی صرف داشته باشد، بلکه باید کنجکاوی و حس پرسش‌گری کودک را برانگیزد و با محتوای اثر درگیر کند.

مدرس دانشگاه فرهنگیان با اشاره به اهمیت توجه به تصاویر کتاب کودک می‌گوید: به تصاویر کتاب در انتخاب کتاب مناسب کودک نیز باید توجه شود، چراکه کودک با استفاده از تصاویر حس خلاقیت و خیال‌پردازی خود را فعال می‌کند و می‌تواند مفهوم متون کتاب را بهتر متوجه شود، این مورد برای کودکان پیش از دبستان از نمود بیشتری برخوردار است، زیرا کودک در این سن نسبت به متن و محتوای کتاب، بیشتر با تصاویر ارتباط می‌گیرد و آن را درک می‌کند.

سادات ابراهیمی با بیان اینکه کتاب غذای روح است و مطالب آن تأثیرگذاری به اندازه یک عمر دارد و می‌تواند شخصیت کودک را شکل دهد و در رشد و پرورش او تأثیرگذار باشد، عنوان می‌کند: این مسئله‌ای فردی و اجتماعی و وابسته به میزان ارزشمندی کتاب در سبد خرید خانواده است، برخی خانواده‌ها اهمیت چندانی برای کتاب قائل نیستند و هزینه کتاب برای آن‌ها ارجحیت بیشتری دارد.

وی ادامه می‌دهد: تهیه نکردن کتاب بهتر از تهیه کتاب نامناسب و کارشناسی نشده برای کودکان است، بنابراین قیمت کتاب چیزی نیست که بتوان بر اساس قیمت، آن را ارزش‌گذاری کرد و در سبد خرید افزود، امیدوار هستیم جامعه در مسیری پیش رود که فرهنگ کتاب و کتاب‌خوانی بیش از پیش مورد توجه عموم مردم قرار گیرد.

*ادبیات کودک معطوف به فرم است تا محتوا

دانش‌آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی و مدرس دانشگاه فرهنگیان با اشاره به ویژگی‌های کتاب مناسب کودک اظهار می‌کند: ادبیات به‌صورت کلی در دولایه فرم و محتوا بررسی می‌شود، به‌دلیل اینکه کودکان نیازمند پرورش و تربیت و مخاطب خاص ادبیات کودک هستند و ویژگی‌های خاص دوره رشدی خود را دارند، به محتوا و فرم کتاب‌های عرضه‌شده برای این دوره سنی باید بیشتر توجه شود.

علی نورصبحی، می‌افزاید: اگر کودکان را رده سنی چهار تا هفت سال در نظر بگیریم، فرم مطلوب است که نظر کودک را زودتر به خود جلب می‌کند، بنابراین کتاب‌های کودک باید مصور و همراه با تصاویر آراسته و متناسب باشد، اگر چه آثار ادبی کودکان نباید عاری از محتوای سازنده در زمینه تعلیم و تربیت باشد، اما مسئله ادبیات کودک بیشتر معطوف به فرم است تا محتوا.

وی با اشاره به دو ویژگی مهم کتاب مناسب کودک ادامه می‌دهد: لازم است به ظاهر کتاب کودک توجه ویژه‌ای داشته باشیم و در تهیه آن خلاقیت داشته باشیم تا بتوانیم آثار مطلوب‌تر و در تراز اول منتشر کنیم، همچنین متن و محتوای اثر که برای کودک خوانده می‌شود، باید جذاب باشد.

این معلم و مدرس دانشگاه عنوان می‌کند: آهنگین کردن محتوای آثار منظوم برای کودکان نیز از موارد مهم تهیه کتاب کودک است، چراکه بعضی محتواها و اشعار منظوم بیش از دیگر محتواها مورد توجه کودک قرار می‌گیرد و به مدت طولانی‌تر در حافظه او به یاد سپرده می‌شود.

نورصبحی با اشاره به نقش بی‌بدیل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در تألیف و توزیع کتاب کودک در کشور اضافه می‌کند: کتاب‌هایی که در دهه 40 تا اواخر دهه 60 خورشیدی برای کودکان و نوجوانان به سرپرستی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تألیف شد، آثاری در تراز اول بود که به طور معمول همراه با موسیقی در قالب‌های مختلف متنی و صوتی منتشر می‌شد و تأثیر بسزایی در رشد چندجانبه کودکان داشت.

بنابراین، کتاب بهترین هدیه‌ای است که می‌توانید به فرزند خود دهید، انتخاب کتاب خوب برای کودک اهمیت زیادی دارد، زیرا موضوع و محتوای کتاب و تصویرسازی‌های آن باید متناسب با سن کودک و علایق او باشد، با انتخاب کتابی مناسب نیازها و علاقه‌های کودک می‌توانیم او را به مطالعه بیشتر تشویق کنیم و راه‌های انس گرفتن با کتاب را در دوران کودکی به او آموزش دهیم، بدین صورت فرزندی تربیت می‌کنید که در بزرگسالی نیز مشتاق کتاب و مطالعه خواهد بود.