تاثیر ازدواج زودهنگام بر ترک تحصیل دختران

به گزارش کودک پرس ، در هفتۀ جاری خبری از معاون وزارت آموزش و پرورش دربارۀ بازماندگی از تحصیل در مقطع متوسطه منتشر شد. نکته‌ای که در این خبر برجسته شد این بود که «ازدواج زودهنگام مهم‌ترین عامل در ترک تحصیل دختران است». به نظر می‌رسد این گزاره، فهمی کلیشه‌ای و نادرست است. واقعیت این است که براساس شواهد مختلف می‌توان به گزاره‌ای کاملاً برعکس رسید: «عدم دسترسی به دبیرستان مهم‌ترین عامل ازدواج زودهنگام دختران است».

براساس گزارشی که مرکز پژوهش‌های مجلس در آذرماه ۱۳۹۰ منتشر کرده است، آمار ترک تحصیل در مقطع راهنمایی حدود ۲۸ درصد و در مقطع متوسطه حدود ۵۲ درصد بوده است. براساس این گزارش در سال ۱۳۸۵ بیش از ۳/۲ میلیون کودک در سن آموزش، در مدرسه حضور نداشته‌اند. در آن سال، میزان ترک تحصیل در مناطق شهری حدود ۱۵ درصد و در مناطق روستایی حدود ۲۹ درصد بوده است.

در سال ۹۵ تعداد افراد ترک‌تحصیل‌کرده در بازۀ سنی ۱۷-۶ سال بیش از ۵ میلیون نفر برآورد شده است. می‌توان در سطح کشور ازجمله در مناطق مرزی (مورد اشارۀ معاون وزیر) نقاط بسیاری را به‌صورت زوجی بررسی کرد که به‌لحاظ فرهنگی، اقلیم، مذهب، و … کاملاً به‌هم شبیه‌اند اما در نقاط پرجمعیت‌تر که دبیرستان وجود دارد نرخ ازدواج زودهنگام دختران به‌مراتب کمتر از نقاطی است که دبیرستان ندارند. استان‌های سیستان‌وبلوچستان و خوزستان که بالاترین میزان ترک تحصیل را دارند، به‌لحاظ دسترسی به امکانان آموزشی نیز دو استان آخر کشور هستند.

مسألۀ دیگری که باید در ترک تحصیل دانش‌آموزان مدنظر داشت، نحوۀ مواجهه معلمان غیربومی با دانش‌آموزان است. در پژوهشی که در جزیرۀ قشم انجام شد، نمونه‌های زیادی دیده می‌شد که «تحقیر فرهنگ دانش‌آموزان توسط معلمان غیربومی» موجب روی‌گردانی دختران دانش‌آموز از مدرسه شده بود. همچنین ترکیب نامناسب جنسیتی معلمان در برخی مناطق موجب می‌شود تا خانواده‌ها با ادامه حضور دختران‌شان در مدرسه موافق نباشند. وضعیت اقتصادی خانوارها هم در زمینۀ ترک تحصیل دانش‌آموزان تأثیرگذار است. بالابودن آمار ترک تحصیل در مناطق دوزبانه نیز عمدتاً به‌دلیل نادیده‌گرفتن زبان مادری و ضعف دسترسی به دوره‌های پیش دبستانی است.

بی‌تردید فرهنگ مسألۀ مهمی است اما پاسخ ترک تحصیل دانش‌آموزان را باید در سطح سیاست‌گذاری‌های اقتصادی و اجتماعی جست‌وجو کرد. رابینسون و عجم‌اوغلو در کتاب «چرا ملت‌ها شکست می‌خورند؟» نمونه‌های بسیاری از اهمیت سیاست‌گذاری در پهنه‌های فرهنگی و جغرافیاییِ مشابه را مثال زده‌اند.

منبع: شعار سال