کم‌توجهی به شعر نوجوان در کشور مایه تأسف است
حسین تولایی، شاعر اثر تقدیری بخش شعر کودک و نوجوان سیزدهمین جشنواره شعر فجر، از اوضاع آشفته و نگران کننده ادبیات کودک و نوجوان در کشور انتقاد کرد.
به گزارش کودک پرس ، کتاب «احتیاط کنید! پرنده‌ها پای سفره صبحانه‌اند» اثر حسین تولایی از آثاری است که در بخش شعر کودک و نوجوان سیزدهمین جشنواره شعر فجر، به عنوان اثر تقدیری معرفی شد. این مجموعه شامل 24 شعر در قالب سپید است و به موضوعات متنوعی مانند طبیعت، مسائل انسانی، اجتماعی و فلسفه مرگ و زندگی می‌پردازد و سال 1396 از سوی انتشارات علمی و فرهنگی منتشر شده است. این کتاب توانسته به فهرست کلاغ سفید نیز راه یابد.
حسین تولایی درباره ویژگی‌های کتاب «احتیاط کنید! پرنده‌ها پای سفره صبحانه‌اند» می‌گوید: در این کتاب که نهمین مجموعه شعر من است، تلاشم بر این بوده که نگاه تازه‌ای به محیط پیرامون داشته باشم و از طبیعت برای ابراز اندیشه‌های انسانی و اجتماعی وام بگیرم. اگر بخواهم به ویژگی این کتاب در حد توصیف و نه برتری نسبت به سایر آثار اشاره کنم، به نظر من قالب شعر و توجه به شعر سپید در این کتاب مورد توجه است چراکه امروزه حتی نوجوان‌هایی که دستی بر قلم دارند و شعر می‌سرایند توجه خاصی به این قالب دارند و برایشان جالب است. مورد بعدی توجه به دغدغه‌هایی است که نوجوان امروزی با آن درگیر است و من سعی کرده‌ام به این دغدغه‌ها نزدیک شوم.
شاعر مجموعه «بفرما کرم تازه» با بیان اینکه ادبیات مهد اندیشه و تفکر است، می‌افزاید: به عقیده من یکی از عناصر اصلی شعر نوجوان، اندیشه و تفکر است. شعر نوجوان نباید یک لقمه آماده و حاضری باشد، شعر نوجوان باید مخاطبش را به تفکر وادار کند و عنصر اندیشه که از عناصر اصلی شعر است باید در شعر نوجوان مورد توجه قرار گیرد. اشعار من به گونه‌ای است که شاید نوجوانان با یک بار خواندن، نتوانند با نآن ارتباط برقرار کنند و مجبور شوند چندین بار بخوانند و درباره‌اش بیاندیشند.
این شاعر درباره کیفیت کتابسازی مجموعه «احتیاط کنید! پرنده‌ها پای سفره صبحانه‌اند» نیز توضیح می‌دهد: تصویرگری این کتاب به گونه‌ای است که کاملا مناسب سن نوجوانان است و به راحتی می‌توانند با آن ارتباط برقرار کنند. همچنین ناشر توجه زیادی به کیفیت چاپ و نوع کاغذ داشته است و این مسائل ازجمله موضوعاتی بود که در جلساتی که با نوجوانان برای نقد و بررسی این کتاب داشتم، مطرح شد. آن‌ها می‌گفتند با مطالعه این کتاب، احساس کرده‌اند جدی گرفته شده‌اند و مورد احترام قرار گرفته‌اند.
تولایی در ادامه سخنانش به وضعیت و نگاه موجود در جامعه نسبت به ادبیات کودک و نوجوان اشاره می‌کند و می‌گوید: در جهان امروز که به کودک، مقوله کودکی و ادبیات کودک و نوجوان، توجه ویژه‌ای می‌شود اما متاسفانه در کشور ما نگاه دقیق، علمی و توسعه‌مدارانه‌ای به مقوله کودکی و ادبیات کودک و نوجوان نمی‌شود و این نقطه مشترک همه رویدادهای فرهنگی و هنری است که در کشور ما اجرا می‌شود و برگزارکننده‌های این رویدادها اعم از دولتی یا خصوصی، نگاه جدی به این حوزه ندارند. و علاوه بر ادبیات کودک و نوجوان این نگاه در سایر حوزه‌های مرتبط با کودکان ازجمله فیلم، تئاتر و انیمیشن هم دیده می‌شود. درصورتی‌که امروزه در جهان نگاه توسعه‌مدارانه‌ای به مقوله کودکی و ادبیات کودک و نوجوان وجود دارد.
به گفته این شاعر، در جشنواره‌هایی هم که برگزار می‌شود، به صورت کلی، همین نگاه حاکم است و ما این بی‌توجهی به ادبیات کودک را می‌توانیم به وضوح در آمار شمارگان کتاب ببینیم. متاسفانه وضعیت به‌گونه‌ای شده که شعر نوجوان درحال حذف شدن از ادبیات کشور است و ناشران روی این حوزه سرمایه‌گذاری نمی‌کنند. زیرا معتقدند بازار و استقبالی وجود ندارد. درحالی‌که این حرف درست نیست. واقعیت این است که تبلیغات درستی روی کتاب‌های شعر حوزه نوجوان صورت نگرفته است و مخاطب ما از تولید این‌گونه کتاب‌ها اطلاعی ندارد. مسلم است وقتی ما محصولی را به مخاطب معرفی نکنیم نباید انتظار داشته باشیم سراغی از این آثار بگیرد چون اطلاعی از انتشار کتاب‌های شعر مناسب سنش ندارد.
مرتضی حاتمی، نویسنده و منتقد ادبی نیز معتقد است، حسین تولایی با دنیای مخاطب کتابش آشناست و به تنوع ذائقه‌ای مخاطبان کتاب‌هایش احترام می‌گذارد و برای آن‌ها و دنیای‌شان شعر می‌سراید. او در «احتیاط کنید پرنده‌ها پای سفره صبحانه‌اند» دل مشغولی‌های مخاطبانش را قلقلک می‌دهد. او در این کتاب از عشق، مرگ، گذر عمر، انتظار، مباحث اجتماعی، معنویت، اندوه و دلتنگی می‌گوید و در شعرهایی کوتاه، با زبانی شاعرانه به این مفاهیم می‌پردازد.
به گفته حاتمی، تولایی تلاش می‌کند تا مخاطب نوجوانش را به سطحی بالاتر بکشاند و تجارب خودش را با این شعرها با او به اشتراک خوانش بگذارد. نوجوانی، دنیای پر رمز و راز و متفاوتی است. نوجوانان در مفهومی برزخی قرار دارند و دغدغه‌هایشان از جنس دیگری است. تولایی با واکاوی شاعرانه، تلاش کرده سرکی به دنیای نوجوانان بکشد که انصافا هم خوب سرکی کشیده است. البته در ادبیات بزرگسال توجه به این نوع مفاهیم امری عادی است اما تولایی تلاش می‌کند به زبانی مناسب توان ذهنی مخاطبش، شاخک‌های او را تحریک کند و خلاف قاعده، جاری بودن را با آگاهی به مخاطب انتقال دهد.
به اعتقاد حاتمی، تولایی مفهوم بزرگ و بلند مرگ را در شعری کوتاه نشان می‌دهد. خاک کردن ماهی سیاه و قرمز شاید تجربه اغلب نوجوانان بوده باشد اما خواب گلدان و… تجربه‌ای تازه است. همچنین بسامدهای طبیعت در این مجموعه قابل تامل است. گنجشک، درخت، سیب، زمستان، باغ، بهار، آسمان، پرنده، مترسک، شاخه، پاییز، باد، دریا، ماهی، جیرجیرک، باغچه، ماهی قرمز، گلدان، گندمزار، باران، دانه برف و… توجه به مفاهیم طبیعی در این کتاب، بر انتقال مناسب و مطلوب اندیشه به جامعه هدف کمک کرده تا شاعر هوشمندانه پل ارتباطی‌اش را با ذهن و دنیای مخاطبش گاه با فصل‌ها برقرار کند، گاه با پرنده و گاه با باد و شاخه و درخت .
حسین تولایی از شاعران حوزه کودک و نوجوان در سال 1358 در رشت متولد شد. او تابه‌حال آثار زیادی را برای بچه‌ها سروده است. ازجمله آثار تولایی می‌توان به «درخت عاشق پرنده است»، «بيا چند شاخه حرف بزنيم»، «پشت صحنه دلم»، «شماره تلفن پرندگان»، «ساندویچ قطار» و «دمپایی خورشید» اشاره کرد.
انتشارات علمی و فرهنگی، کتاب «احتیاط کنید! پرنده‌ها پای سفره صبحانه‌اند» را با تصویرگری نوشین خائفی اشکذری در قالب 52 صفحه با شمارگان هزار نسخه و قیمت 70 هزار ریال منتشر کرده است.
ارسال دیدگاه