کدام سرفه‌ی کودک را جدی بگیریم؟

به گزارش کودک پرس ، دکتر معصومه همت یار، متخصص کودک: سرفه یک علامت است و این علامت ارتباطی با فصل ندارد و هر زمانی از سال ممکن است به دلایل مختلف در افراد بروز کند. معمولا در زمستان ها به دلیل تنوع ویروس های تنفسی سرماخوردگی و بسته بودن محیط بیشتر شاهد سرفه ناشی از سرماخوردگی هستیم.

در این میان کودکان به علت سیستم ایمنی ضعیفی که دارند بیشتر دچار سرماخوردگی می شوند. سرماخوردگی بیماری خطرناکی نیست و باید دوره آن طی شود، ولی گاهی سرفه کودک مدت زیادی ادامه می یابد که موجب نگرانی مادر می شود.

در این مطلب نگاهی داریم به انواع سرفه در کودکان و علائم بالینی آنها. سرفه در کودکان بسیار شایع است و معمولا در اثر تحریک گیرنده ها در مجاری هوایی ایجاد می شود. مکانیسم دفاعی بدن در اثر مواجه با اجسام غیرعادی که وارد مجاری تنفسی می شوند با عکس العمل سرفه فعالیت خود را شروع می کند. اجسام غیرعادی می تواند گرد و غبار، دود، آلاینده های شیمیایی موجود در هوا، ترشحات در اثر بیماری های ویروسی و… باشد. ۲ نوع سرفه وجود دارد؛ سرفه حاد، سرفه  مزمن.

 

سرفه های خطرناکِ کودکان در فصل سرما

سرفه حاد

سرفه ناشی از بیماری و عامل محرک: این نوع سرفه در اثر عفونت های تنفسی، بیماری برونشیت، عفونت ریه و سینوزیت ایجاد می شود. تماس با مواد محرک مانند دود سیگار، دود اجاق و آلودگی هوا نیز موجب سرفه حاد و ناگهانی می شود.

سرفه ناگهانی توام با خفگی: گاهی شروع ناگهانی سرفه با احساس خفگی توام است، به خصوص در کودکان اگر شاهد چنین سرفه ای باشیم حتما باید از باز بودن مجاری تنفسی کودک مطمئن شویم. در چنین مواقعی احتمال بلعیدن جسم توسط کودک وجود دارد. جسمی که مجاری هوا را بسته، مانع ورود هوا به ریه های کودک می شود. یکی از راه های شناسایی اجسام توسط کودکان، بردن آن به طرف دهان است و اگر جسم کوچک باشد، ممکن است وارد مجرای هوای بینی یا حلق کودک شود.

سرفه شبانه: ناشی از حساسیت، آسم، ریفلاکس معده به مری (اختلالی در دریچه معده که محتویات اسیدی معده به مری برگشت پیدا می کند) است. بعضی از علائم هنگام شب تشدید می شوند، مثلا حساسیت ها در شب ها علائم بیشتری ایجاد می کنند یا ریفلاکس به دلیل این که فرد به حالت درازکش قرار می گیرد و اسید معده در این وضعیت بیشتر از دهانه معده خارج می شود و به حلق می رسد، شدیدتر است.

سرفه سحرگاهی: سرفه هایی که صبح ها شروع می شوند نشانه آن هستند که از شب قبل مقدار زیادی ترشحات در حلق جمع شده است. این اختلال در کودکان مبتلا به آسم و برونشیت و سیستیک فیبروزیس دیده می شود.

سرفه بعد از فعالیت بدنی کودک: این نوع سرفه معمولا در بیماری آسم دیده می شود. کودکان مبتلا  به آسم بعد از فعالیت بدنی و دویدن و جنب و جوش یا در آب و هوای سرد دچار خس خس سینه و سرفه می شوند.

سرفه حمله ای: ناشی از سیاه سرفه یا آسپراسیون (بلعیدن) جسم خارجی است.

سرفه خشن: بعضی کودکان دچار سرفه خشن و گوش خراش می شوند. در این مواقع به احتمال زیاد کودک دچار خروسک یا سرفه عادی است. در اختلالی با نرمی حنجره (تراکئومالاسی) نیز سرفه ها خشن هستند.

سرفه عادتی: گاهی برای سرفه کودک نمی توان دلیل خاصی پیدا کرد. این نوع سرفه معمولا عادتی است و هنگام خواب از بین می رود.

 

سرفه های خطرناکِ کودکان در فصل سرما

سرفه مزمن

همان طور که از نامش پیداست، سرفه مزمن به معنای سرفه طول کشیده است. سرفه ای که بیش از ۴ هفته طول بکشد، «سرفه مزمن» نام دارد. در بیماری های طولانی مانند ریفلاکس، آسم، برونشیت، حساسیت، اشکالات بلع، سینوزیت، تماس با محرک های محیطی به طور مداوم، سیگار، دود و… سرفه طولانی است. ملاحظه می کنید بعضی سرفه های ناشی از بیماری در هر دو گروه حاد و مزمن قرار دارند. این وضعیت در مواقعی است که بیماری کنترل نمی شود، مثلا سرفه ناشی از آسم که به تازگی شروع شده، از الگوی سرفه حاد تبعیت می کند، ولی با طولانی شدن آن به سرفه مزمن تبدیل می شود. در مورد بیماری های دیگر هم چنین است.

سرفه های ناشی از سرماخوردگی: شایع ترین نوع سرفه در فصل زمستان و ناشی از بیماری های ویروسی است. کودکان در سال های اول زندگی عفونت های تنفسی ویروسی متعددی را تجربه می کنند، به خصوص کودکانی که به مهد کودک می روند.

سرفه هایی که در اثر عفونت ویروسی ایجاد می شوند زود بهبود پیدا می کنند. البته گاهی احساسی مانند سرفه های خفیف تا چند هفته باقی می ماند که در اثر تحریک شدن مژک های مجاری تنفسی است، ولی سرفه ها به تدریج کمتر می شوند و مادر متوجه این موضوع است. در صورتی که سرفه ها شدت یافتند، بهتر است کودک به متخصص کودکان ارجاع داده شود.

 

ممکن است سرفه ناشی از سرماخوردگی با بیماری زمینه ای دیگری گره خورده باشد که حتما باید تشخیص داده شود. همچنین مادران باید دقت کنند اگر کودک دچار حساسیت به محرکی است، حتما محرک را شناسایی کنند و از کودک دور نگه دارند. گاهی پدر خانواده سیگاری است. طبیعی است که سرفه ناشی از محرک خارجی بعد از سرماخوردگی بهبود نمی یابد و موجب نگرانی خانواده می شود. سرفه های مداوم و جدی باعث اختلال در خواب و غذای کودک می شود و روی جسم کودک تاثیر می گذارد.

مادران باید توجه کنند شربت ضدسرفه را به محض مواجهه با سرفه کودک نمی توان مصرف کرد. مصرف شربت ضدسرفه برای کودکان کمتر از ۲ سال ممنوع است و در مواقعی که سرفه خلط دار است نیز نباید مصرف شود، بلکه باید علت سرفه مورد بررسی قرار گیرد.

 

 سرفه های خطرناکِ کودکان در فصل سرما

۸ توصیه ضدسرفه

از آنجا که در فصل سرد سال قرار داریم و سرماخوردگی و سرفه بسیار شایع است، بهتر است به این ۸ نکته توجه کنید:

• وقتی کودک دچار سرفه ناشی از سرماخوردگی است، غذاهای نرم و گرم مانند سوپ برای او بسیار مفید است. استفاده از آب خنک را ممنوع و کودک را مجبور کنید هر از گاهی کمی آب ولرم بنوشد.

• مخلوط شربت عسل همراه با آبلیمو نیز برای تسکین سرفه ناشی از سرماخوردگی کمک کننده است. این مخلوط را روزی ۲ تا ۳ بار به کودک بدهید.

• در مواقعی که سرفه طولانی و ممتد و علت آن تحریک بیش از حد مجازی تنفسی است می توان داروهای ضدحساسیت برای کودک تجویز کرد.

• در طول دوره سرماخوردگی مصرف خوراکی های محرک و تند، تنقلات ادویه دار و ترشی را محدود کنید.

• سرفه های ناشی از آسم، برونشیت و بیماری های تنفسی نیاز به مراقبت و اقدامات جدی درمانی دارند.

• گاهی مادر از اسپری های مخصوص بینی برای بازکردن راه های تنفسی کودک استفاده می کند. این کار بدون دستور پزشک ممنوع است.

• سعی کنید به کودکان آموزش دهید در فصل سرما بیشتر دست های خود را بشویند و به وسایل دوستشان که دچار سرماخوردگی است، دست نزنند تا آنها نیز دار سرماخوردگی نشوند.

 

• کودکان سرماخورده را به مدرسه نفرستید چون ویروس را به دیگران منتقل می کنند.

 

 

 

 

منبع: هفته‌نامه سلامت