«سکسکه مغز» از کودکی تا بزرگسالی/ آیا کودک وسواس را از بزرگتر‌ها یاد می‌گیرد؟

به گزارش کودک پرس ، فرزانه احمدی روانشناس بالینی گفت: وقتی می‌خواهیم کاری را شروع کنیم مدار‌های موجود در مغز، فرمان پایان آن را نیز صادر می‌کنند، اما گاهی اوقات در برخی افراد این فرمان متوقف نمی‌شود.

اغلب فکر می‌کنیم اختلال وسواس فقط در بزرگسالان وجود دارد غافل از اینکه ممکن است این اختلال در کودکان هم پیش آید، معمولا اطرافیان این رفتار کودک را بیشتر ناشی از بدقلقی یا یکدندگی او می‌دانند.

وی تشریح کرد: زمانی که فرد دچار اختلال وسواس می‌شود هسته‌ مغز او دچار تغییراتی شده و عملکرد رفتاری او را به هم می‌ریزد، بنابراین علت اختلال وسواسی در کودکان کاملا زیست، شناختی است. این اختلال در روان‌پزشکی «اختلال وسواسی اجباری» نامیده می‌شود و انواعی گوناگون دارد.

ساده‌ترین نشانه‌های اختلال وسواسی، به فکر‌های وسواسی تعلق دارد؛ اولین و شایع‌ترین فکر وسواسی، ترس از آلودگی و کثیفی است، شاید تصور کنید که بچه‌ها در رفتارهای خود از مادر یا شخصی دیگر الگوبرداری می‌کنند اما اگر کودک از نظر بیولوژیک مستعد نباشد، پس از جدا شدن از مادر دیگر این کارا انجام نخواهد داد.

این روانشناس بالینی با ذکر مثالی توضیح داد: محمد ۵ ساله است و دچار اختلال وسواس؛ والدینش برای ارزیابی او به پزشک مراجعه کرده‌اند، والدین او را یک کودک لجباز و لوس می‌دانند و ناراحت هستند که کودک همیشه سعی دارد وسایل خانه را در گوشه‌ای از خانه بچیند و اگر آن‌ها بخواهند این وسایل را سر جای اولش برگردانند، به شدت عصبانی می‌شود، گریه می‌کند و آرام کردنش هم کار بسیار دشواری است اما آن‌ها نمی‌دانند که کودک دچار اختلال وسواسی است.

احمدی بیان کرد: اختلال شامل دو بخش افکار و رفتار وسواسی است؛ افکار وسواسی به شکل تصاویر و عقاید مزاحمی هستند که مرتب به ذهن می‌آیند مثلا کودک برای اینکه بتواند با میکروب مقابله کند، مکرر و غیرعادی دست‌هایش را می‌شوید. گاهی ممکن است کودک برای کاهش افکار نگران‌کننده در مورد آسیب‌دیدن به مادرش، هنگام خروج از منزل، ۳ قدم به عقب بردارد و با پای راست از منزل خارج شود.

نشانه‌های اختلال وسواس فکری چیست؟
وی ادامه داد: وسواس کودکان تقریبا بیماری شناخته‌شد‌ه‌ای است که شیوع آن ۲ درصد برآورد شده و در دهه اخیر بیشتر به اهمیت داده شده است؛ فکر وسواسی شایع دیگر، ترس از اتفاق‌های وحشتناک مثل مرگ عزیزان و نوع دیگر آن، ترس از آسیب‌رساندن به خود و دیگران است.

این روانشناس بالینی گفت: متداول‌ترین عمل وسواسی به شکل شست وشو دیده‌ می شود، در این حالت فرد مدام حس می‌کند دست‌هایش تمیز نشده و مدام آن را می‌شوید. از دیگر اعمال وسواسی می‌توان به جمع‌کردن اشیای بی‌مصرف اشاره کرد، البته این افراد همیشه یک شیء خاص را جمع نمی‌کنند و عادت به احتکار هر وسیله‌ای دارند.

احمدی ادامه داد: جمع‌آوری کلکسیون یکی از پدیده طبیعی رشد است؛ مثلا کودک ممکن است کلکسیون قوطی کبریت داشته باشد، اما در این موارد فرد به مرور علایق دیگری پیدا می‌کند که متناسب با سن است, کودکانی که لباس را فقط یک بار می‌پوشند، یا عادت‌های خاصی هنگام لباس پوشیدن دارند، مثلا حاضر نیستند لباس دکمه‌دار بپوشند یا از درز لباس مرتب ایراد می‌گیرند هم احتمالا به وسواس مبتلا هستند.

وی اظهار کرد: عادت‌های خاص مانند راه رفتن طولانی‌مدت روی جدول کنار خیابان (در حالی که کودک می‌داند به مدرسه دیر خواهد رسید) یا چیدن وسایل با نظم افراطی از دیگر نشانه‌های اختلال وسواسی عملی است، کودکانی که به بو حساسیت دارند و حتی گاهی با استشمام بویی دچار تهوع می‌شوند، ممکن است به وسواس مبتلا باشند.

والدین چگونه باید با این بچه‌ها برخورد کنند؟
این روانشناس بالینی گفت: بیشتر اطرافیان، مثل پدر و مادر، فکر می‌کنند کودک لجباز است و با او مقابله می‌کنند، غافل از اینکه این مشکلات ناشی از اختلالی بیولوژیک است و کودک کنترلی روی آن ندارد. اعتراض پدر و مادر باعث ایجاد تنش می‌شود که نتیجه‌ای هم نخواهد داشت زیرا کودکان وسواسی گاه پرخاشگری غیرقابل‌کنترلی دارند، این پرخاشگری در بزرگسالان مبتلا به وسواس کمتر دیده می‌شود.

آیا روش درمانی خاصی برای کاهش علایم وسواس وجود دارد؟
احمدی اظهار کرد: اولین قدم آن است که بپذیریم کودکمان بیمار است و سعی کنیم مشکل را حل کنیم، بهترین نوع درمان برای موارد خفیف، درمان روان‌شناختی و گذراندن ۱۲ الی ۱۸ جلسه مشاوره است، این روش از سن حدود ۱۲ تا ۱۰ سالگی که رفتار کودک منطقی می‌شود و رابطه بین علت و معلول را درک می‌کند، قابل‌ اجرا است، یکی از مسایل مهم، همکاری کودک با درمانگر است.

منبع: باشگاه خبرنگاران جوان