اول مهربانی، بعد تعلیم و تربیت

به گزارش کودک پرس ، امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) در وصیت خود به فرزندش امام حسن(علیه‌السلام) فرمودند: «قلب نوجوان هم، چون زمینی کاشته نشده آماده پذیرش هر بذری است که در آن پاشیده شود پس در تربیت تو شتاب کردم پیش از آن که دل تو سخت شود و عقل تو به چیز دیگری مشغول شود.» بر هر شخصی که با کودک و نوجوان سر و کار دارد اعم از پدر و مادر، معلم، مربی و… لازم است برای پرورش و رشد نوجوان، نکاتی را رعایت کند و از نکاتی بپرهیزد. برخی از این موارد رعایت سه «سین» و پرهیز از سه «تاء» در رفتار با کودک است.

سوز و سواد و سلیقه داشته باشیم
سوز: بر هر پدر و مادر یا مربی لازم است قبل از بیان هر چیز سوز داشته باشند. سوز همان حس ترحم است که از مهم‌ترین صفات خداوند متعال است. چنانکه خود خداوند قبل از تعلیم قرآن رحمت داشت، همچنان که در سوره الرحمن فرمودند: الرحمن. علّم القرآن. اول رحم بعد تعلیم و تربیت. پس بر پدر و مادر و مربی لازم است نسبت به کودک دلسوز بوده و ترحم داشته باشند تا میزان اثرپذیری تربیت بالا برود.
سواد: یکی از مواردی که مربی کودک و نوجوان لازم است داشته باشد سواد است، نه به این معنا که مدرک داشته باشد بلکه اطلاعات عمومی‌اش در زمینه تربیت بالا باشد، باید این را بپذیریم که کودکان این دهه با کودکان دهه‌های قبل فرق می‌کنند، چون با توسعه یافتن فضای مجازی و جایگزینی بازی‌های رایانه‌ای به جای سرگرمی‌های سنتی، طبع کودکان و نوجوانان تغییر یافته است. پس بر مربی لازم است برای امر تربیت نسبت به مسائل و ادبیات روز آگاهی داشته باشد تا اثرپذیری آن بیشتر باشد.

سلیقه: از مواردی که برای تربیت لازم است داشتن سلیقه است، منظور از سلیقه نحو بیان نکات تربیتی است که از اهمیت بالایی برخوردار است. پدر و مادر و مربی کودک برای تربیت شدن کودکان لازم است اقسام هنر را یاد بگیرند، چراکه برای تأثیرگذاری لازم است از کار‌هایی که کودکان به آن‌ها علاقه‌مندند آگاهی داشته باشند. به عنوان مثال پدر و مادر و مربی لازم است نقاشی، کاردستی، انواع مسابقه، انواع بازی، داستان، شعر و سایر مواردی که کودک به آن علاقه‌مند است را یاد بگیرد و هنگام تربیت از این‌ها استفاده کنند.

از تحقیر و تبعیض و تهدید بپرهیزیم
تحقیر: تحقیر نقطه مقابل تعظیم و تکریم است. مصادیق کلامی تحقیر نیز عبارتند از: بی‌عرضه، تنبل، شلخته، دست و پا چلفتی، خنگ، بی‌مسئولیت، به جز خرابکاری کار دیگری بلد نیستی و… نکته جالب این است که گفتن واژه‌هایی همچون دست و پا چلفتی به کودک، به نوعی آن‌ها را دست و پا چلفتی هم بار می‌آورد. تحقیر دارای یک سری عوارض نیز هست. از جمله عوارض و پیامد‌های روانی آن عبارت است از: کاهش اعتماد به نفس، افسردگی، خجالتی بودن، ایجاد شخصیت ناسازگار، خشونت، عدم توانایی ارتباط صحیح، خودکم‌بینی، از دست دادن مهارت «نه» گفتن و.
تبعیض: تبعیض، تقسیم و جدا کردن بعضی را از بعضی و برتری دادن بعضی بر بعضی و فرق گذاشتن بین دو نفر تعریف می‌شود. این در حالی است که رقابت امری است که همیشه بین بچه‌های یک خانواده وجود دارد و توصیه معصومین (علیهم‌السلام) نیز بر مراعات عدالت در میان فرزندان بوده است. عواقب آن نیز شامل ضربه روحی و روانی، بی‌اعتمادی و احساس شکست، کمبود محبت، عدم پیشرفت، حس کینه و حسادت و نهایتاً انتقام‌گیری، حقارت و بی‌ارزشی و منزوی شدن، تنفر از والدین و خواهر و برادر، ناهنجاری رفتاری و اخلاقی، ترس و اضطراب می‌شود و ممکن است منجر به محبت‌های کاذب خیابانی شود.

تهدید: تهدید به معنای ترساندن، بیم دادن، چشم‌زهر و اجبار معنی می‌شود. از جمله عواقب تهدید کودکان خودمختاری کودک، تکرار، لجبازی، احساس درگیری، عصبانیت و ممانعت از نظم درونی است.

با فرزند خود دوست باشیم
به جای تهدید با فرزند خود دوست باشید. با رفتار‌های بد فرزندان آرام، اما قاطع برخورد کنید که به شأن آن‌ها خدشه‌ای وارد نشود. به جای تهدید به آن‌ها هشدار بدهید، والدین با کمی خلاقیت و حوصله حواس فرزندان را به کار مورد نظر جلب کنند. فرزندان را خنداندن، تعریف خاطرات دوران کودکی خود، گفتن راز به آنها، تأکید بر نکات مثبت، آهنگین و موزون صحبت کردن و… از بهترین نکاتی است که والدین باید بیش از پیش به آن اهمیت دهند.

 

 

 

 

منبع: روزنامه جوان