خراسان جنوبی؛ پایلوتی برای درمان دانش‌آموزان معتاد/ تریاک؛ بیشترین ماده مصرفی دانش‌آموزان استان

به گزارش کودک پرس ، اعتیاد دانش‌آموزی همواره محل چالش است؛ تا سال‌های اخیر وزارت آموزش و پرورش به‌طور کلی مسأله اعتیاد دانش‌آموزی را رد می‌کرد و معتقد بود اعتیاد در نوجوانانی که تحصیل نمی‌کنند، وجود دارد. با این حال در یک سال اخیر مسؤولان آموزش و پرورش اعلام کردند که درصدی از دانش‌آموزان تجربه مصرف مواد مخدر را دارند. آبان‌ماه سال گذشته نادر منصورکیایی، مدیرکل دفتر پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی آموزش و پرورش اعلام کرد که پروژه میدانی مدیریت مورد با نام مددکاری اجتماعی در مدرسه در حال فعالیت است و نشان می‌دهد که در سال تحصیلی گذشته یک درصد از دانش‌آموزان کشور در معرض خطر شناسایی شدند؛ یعنی 136 هزار دانش‌آموز در معرض خطر مصرف مواد مخدر هستند اما افرادی که مصرف مواد داشتند 3 هزار و 600 نفر هستند.

3600 دانش‌آموز تجربه مصرف مواد مخدر را داشتند

براساس گفته‌های او این 136 هزار نفر دانش‌آموزانی هستند که نشانه‌های خطر را دارند؛ یعنی متغیرهای روانی، اجتماعی و محیطی مؤید این است که این افراد ریسک خطر ابتلا به مصرف مواد مخدر را دارند که از میان آن‌ها 3 هزار و 600 نفر حداقل یک‌بار مصرف‌کننده مواد مخدر بودند بنابراین اختلال مصرف مواد در آن‌ها احراز شده و این افراد به مراکز درمانی ارجاع شده‌اند و با همراهی دانشگاه‌های علوم پزشکی تحت درمان سرپایی یا بستری قرار گرفته‌اند.

افزایش اعتیاد دانش‌آموزی

دی‌ماه امسال پرویز افشار، سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر گفت: در زمینه سوءمصرف مواد مخدر در گروه دانش‌آموزی باید تأکید کرد که منظور ما کلیه دانش‌آموزان از مقطع ابتدایی نیست بلکه عموماً این وضعیت در مقطع دوم متوسطه دیده می‌شود. سوءمصرف مواد در این گروه از 0.5 درصد به یک درصد و در آخرین مطالعات به 2 درصد افزایش یافته است. دانش‌آموزان مقطع دوم متوسطه چهار میلیون نفر هستند که 2 درصد آن‌ها حداقل تجربه یک‌بار مصرف را داشته‌اند که به معنای اعتیاد نیست. در این زمینه توانمندسازی دانش‌آموزان در مقطع متوسطه را از سال 94 شروع کردیم و قصد داریم آن را به دوره متوسطه اول و ابتدایی نیز تسری دهیم.

به گفته او درس‌نامه‌ای تدوین شده که قرار بود یک میلیون نسخه از آن چاپ و توزیع شود که بر اساس آخرین آمارها در هشت ماهه امسال 230 هزار نسخه از این درس‌نامه در مدارس توزیع شده است. علاوه بر آن غربالگری جمعیت دانش‌آموزی نیز در دستور کار است که گروه‌های در معرض خطر شناسایی و به مراکز مشاوره معرفی می‌شوند و افراد با مشکل سوءمصرف مواد نیز به مراکز درمانی ارجاع می‌شوند.

همچنین در سال 94-95 پیمایش ملی خانوار در حجم نمونه61 هزار نفر از جمعیت 15 تا 64 ساله در کشور انجام شد که نتایج آن نشان می‌دهد 3.7 مصرف‌کنندگان گل دانش‌آموز بودند. از سویی بالغ بر 80 درصد افرادی که گل مصرف می‌کنند، مشروب، قلیان و سیگار نیز مصرف می‌کنند. همچنین 34.9 درصد افراد اعلام کرده‌اند که ممکن است در کنار مصرف گل، ماده دیگری نیز تزریق کنند.

خراسان جنوبی؛ پایلوتی برای درمان دانش‌آموزان معتاد

آمارهای اعتیاد دانش‌آموزی همواره به‌صورت میانگین کشوری اعلام می‌شود اما پرواضح است که برخی استان‌ها به‌ویژه در مرز افغانستان و پاکستان به دلیل موقعیت جغرافیایی و فرهنگ ویژه آن مناطق دارای جمعیت بیشتری از معتادان هستند. خراسان جنوبی نیز یکی از این استا‌ن‌هاست. اردیبهشت‌ماه سال گذشته علی زندی، دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر خراسان جنوبی اظهار کرد: به دلیل پیشکسوت بودن خراسان جنوبی در درمان کودکان معتاد، این استان به عنوان استان پایلوت در طرح درمان دانش‌آموزان معتاد انتخاب و از بهمن ماه سال 94 اقداماتی در این حوزه انجام شده است.

آبان‌ماه سال جاری مهدی گلدانی، معاون تربیت بدنی و سلامت آموزش و پرورش خراسان جنوبی از اجرای طرح «نوجوان سالم» در راستای مبارزه با آسیب‌های اجتماعی در مدارس این استان خبر داد.

همچنین خردادماه مجید رضازاده، رییس مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور اعلام کرد: برای درمان اعتیاد کودکان خیابانی عمدتاً بدسرپرست و بی‌سرپرست که زیر 18 سال هستند، نیاز به مراکزی ویژه داریم تا بتوانیم مداخله‌ داشته باشیم. به همین دلیل پس از تجربه موفق مراکز درمان اعتیاد افراد زیر 18 سال در سیستان و بلوچستان، به زودی مرکزی در استان البرز افتتاح خواهیم کرد و پس از آن یک مرکز در خراسان جنوبی و یک مرکز در تهران راه‌اندازی می‌شود. این مراکز مربوط به کودکانی است که سرپرست مؤثری ندارند یا بی‌سرپرست و بدسرپرست هستند. اگر کودک زیر 18 سال مثل دانش‌آموزانی که خانواده دارند و ممکن است سوء‌مصرف مواد داشته باشند، برای درمان مراجعه کنند، ترجیح می‌دهیم به همراه خانواده به مراکز سرپایی مراجعه کند. اما اگر قرار باشد کودکی در مرکز اقامتی نگهداری شود، نمی‌توان در مراکز بزرگسالان بماند و حتماً باید در مراکز افراد زیر 18 سال آن‌ها را نگهداری کنیم.

دبیر شورای هماهنگی مبارزه با موارد مخدر خراسان جنوبی نیز بیان کرد که هنوز اداره کل بهزیستی تصمیم خود را برای راه‌اندازی مرکز نگهداری از افراد زیر 18 سال به ما اعلام نکرده است.

همکاری نکردن آموزش و پرورش

اظهارات مسؤولان استانی از لزوم توجه به اعتیاد در قشر دانش‌آموزان و تصمیم مسؤولان کشوری برای راه‌اندازی مرکز درمان اعتیاد در این استان نشان‌گر آن است که اعتیاد دانش‌آموزی در خراسان جنوبی رقم قابل توجهی دارد. برای دریافت اطلاعات مربوطه به سراغ مسؤولان آموزش و پرورش استان رفتیم اما هیچ‌گونه همکاری از سوی آن‌ها انجام نشد و اطلاعاتی در اختیار ما قرار ندادند. بر همین اساس برای شناخت وضعیت دقیق اعتیاد دانش‌آموزان در این استان به سراغ دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر خراسان جنوبی رفتیم؛ هرچند او نیز آمار دقیقی از وضعیت اعتیاد دانش‌آموزان خراسان جنوبی اعلام نکرد.

خراسان جنوبی تنها استانی است که طرح مدیریت مورد را به درستی اجرا کرد

به گفته زندی طرح مدیریت مورد در سه استان کرمان، سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی به‌صورت پایلوت شروع شد ولی به گفته مسؤولان ستاد مبارزه با مواد مخدر تنها استانی که توانست طرح را براساس آیین‌نامه ابلاغی انجام دهد، خراسان جنوبی بود. شیوه طرح مدیریت مورد کارگروهی است که در اداره کل آموزش و پرورش استان تشکیل می‌شود. اعضای آن از مسؤولان آموزش و پرورش، دستگاه قضایی، دادستانی و ستاد مبارزه با مواد مخدر هستند. دانش‌آموز معتاد توسط حراست آموزش و پرورش براساس آیین‌نامه خاصی شناسایی و به ستاد مبارزه با مواد مخدر معرفی می‌شود. براساس قوانین موجود و با توجه به اصول حاکم بر نظام سلامت، نمی‌توان کودک و نوجوان را در کمپ و مراکز متادون‌درمانی، درمان کرد؛ در نتیجه این دانش‌آموزان به مراکز درمانی استان معرفی می‌شوند.

تریاک؛ بیشترین ماده مصرفی دانش‌آموزان خراسان جنوبی

براساس گفته‌های او “ستاد مبارزه با مواد مخدر به‌طور کامل هزینه درمان دانش‌آموز و کودکان معتاد را پرداخت می‌کند. اجازه نداریم تعداد دانش‌آموزان شناسایی و درمان شده را اعلام کنیم ولی آمار قابل توجهی نیست. در حوزه اعتیاد کودکان و دانش‌آموزان وضعیت قرمز نیست ولی برای ما مهم است که حتی یک نفر از این جمعیت را درمان کنیم. براساس بدعت‌ها و باورهای غلط حاکم در برخی مناطق، بیشترین نوع مواد مصرفی در گروه کودک و نوجوان در استان غالباً تریاک است. مصرف مواد مخدر در استان بیشتر سنتی است و صنعتی نیست”.

13 تخت درمانی برای دانش‌آموزان معتاد

اظهارات دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر خراسان جنوبی حاکی از آن است که در بیمارستان‌های بوعلی و امام رضا(علیه‌السلام) در بیرجند مجموعاً 13 تخت درمانی برای کودکان و دانش‌آموزان معتاد وجود دارد. همچنین به شهرستان‌های قائن، فردوس و طبس اعلام شده است که در صورت تقاضا ظرفیت درمان وجود دارد. هزینه درمان کودکان و نوجوانان بسیار بیشتر از یک فرد بالغ است؛ یک فرد معمولی در کمپ برای درمان حدود 640 هزار تومان پرداخت می‌کند ولی یک کودک معتاد از 3 میلیون و 500 هزار تومان تا 5 میلیون تومان هزینه درمانی دارد.

آموزش و پرورش وظیفه مراقبت‌های پس از درمان را دارد

زندی درباره مراقبت‌های پس از درمان بیان کرد: این موضوع را اداره کل آموزش و پرورش و اداره کل بهزیستی مدیریت کرده است. به بهزیستی تکلیف قانونی شد که چنان‌چه کودکی پس از درمان، تولیت و سرپرستی ندارد یا بدسرپرست است، سریعاً به مقامات قضایی ارجاع داده شود و مرجع قضایی حکم به نگهداری این کودکان در سازمان بهزیستی خواهد داد. در ارتباط با بحث مراقبت‌های بعد از خروج، اداره کل آموزش و پرورش با مدیریت مورد، این موضوع را به درستی مدیریت و رصد کرد. در مجموع با توجه به پایلوت بودن طرح، مراقبت‌های بعد از بهبود را آموزش و پرورش مدیریت کرد.

با وجود تأکیدات مسؤولان کشوری و استانی به آمار پایین اعتیاد دانش‌آموزی، باید پذیرفت که برخی استان‌ها در این زمینه وضعیت حادتری دارند و خراسان جنوبی نیز یکی از آن‌هاست. عدم انتشار اطلاعات دقیق از سوی آموزش و پرورش به‌عنوان مهم‌ترین نهاد درگیر با این موضوع صرفاً فرصت را از اظهار نظر کارشناسان می‌گیرد و شائبه کم‌کاری این نهاد را پررنگ می‌کند.

منبع: مهرخانه