ابتلا به توکسوپلاسموز در بارداری

به گزارش کودک پرس پرس : عامل این بیماری یك انگل تك یاخته به نام توكسوپلاسماگوندی است. تنها افراد خاصی در صورت آلودگی به این انگل در معرض بیماری شدید و حتی خطرناك قرار می‌گیرند.

افراد در معرض خطر ابتلا به توكسوپلاسموز:

مبتلایان به توكسوپلاسموز مادرزادی

نوزاد و جنین مبتلایان به نقص ایمنی

توكسوپلاسموز مادرزادی در نتیجه آلودگی مادر طی دوران حاملگی ایجاد می‌شود. متاسفانه در اغلب موارد به دلیل بدون علامت بودن مادر،‌این مشكل تشخیص داده نمی‌شود. در صورتی كه مادر قبل از بارداری به بیماری مبتلا شده باشد، خطر انتقال به جنین وجود نداشته و یا بسیار ناچیز است.توكسوپلاسموز اغلب در بین مبتلایان به نقص ایمنی، مبتلایان به بدخیمی‌های خونی، گیرندگان پیوند مغز استخوان یا گیرندگان عضو و مبتلایان به ایدز دیده می‌شود.

در اغلب افراد سالم، عفونت اولیه یا مزمن به توكسوپلاسماگوندی بدون علامت است و تنها تعداد كمی پس از عفونت حاد دچارعلائم و عوارضی همچون درگیری چشمی، غدد لنفاوی و حتی در موارد كمتری درگیری قلبی یا عضلانی می‌شوند. آلودگی نوزادان در طی سه ماهه اول و دوم بارداری منجر به علائم بیشتر و شدیدتری پس از تولد می‌گردد.

در حالی كه اغلب نوزادان آلوده شده در سه ماهه سوم، هنگام تولد بدون علامت هستند ولی در صورت درمان نشدن طی سال‌های بعدی درگیری چشمی یا اختلال‌های تكاملی را نشان خواهند داد. پرخطرترین زمان آلودگی برای ایجاد عفونت علامت دار در جنین، هفته‌های 10 الی 24 بارداری است.

آلودگی مادران طی سه ماهه اول بارداری منجر به توكسوپلاسموز مادرزادی در 25-10 درصد نوزادان آنها می‌شود. در سه ماهه دوم این مقدار به 60 30 درصد می‌رسد. درمان به موقع مادر ممكن است میزان آلودگی جنین را به میزان قابل توجهی كاهش دهد. تظاهرات بالینی توكسوپلاسموز مادرزادی متفاوت است. ممكن است هیچ گونه عارضه‌ای بر جای نگذارد و یا عوارض خود را طی زمان‌های متفاوتی پس از تولد نشان دهند.

اغلب یافته‌ها و علائم، غیراختصاصی هستند و ممكن است كاملا شبیه علائم سایرعفونت‌های مادرزادی مثل CMV، هرپس و سرخجه باشند.نشانه‌های بیماری عبارتند از: درگیری عمقی چشم (كوریورتینیت)، انحراف چشم، نابینایی، صرع، عقب ماندگی جسمی و ذهنی، كم خونی، یرقان، تظاهرات پوستی، التهاب مغز (آنسفالیت)، كوچكی مغز و جمجمه، رسوب كلسیم در مغز و سایر درگیری‌های مغز و اعصاب،‌ بیماری‌های ریوی، اسهال و غیره.

پس از تولد نوزاد مشكوك به توكسوپلاسموز مادرزادی، معاینه باید بسیار به دقت صورت پذیرد. نوزادان نارس در سه ماهه اول تولد، درگیری سیستم عصبی و چشمی را نشان می‌دهند در حالی كه نوزادان رسیده در 2 ماهه دوم زندگی دارای تظاهرات خفیف تری از قبیل بزرگی طحال و كبد هستند ولی ممكن است صدمات مغزی و چشمی مدت‌ها و حتی سال‌ها بعد خود را نشان دهند.تقریبا اغلب نوزادان بدون علامت هم طی سال‌های بعد عوارض بیماری را نشان خواهند داد. به نظر می‌رسد كه درمان نوزاد مبتلا به توكسوپلاسموز مادرزادی حتی در موارد بدون علامت بتواند تا حد زیادی عوارض را كاهش دهد.

ابتلای مادر به ویروس ایدز (HIV) باعث فعال شدن مجدد توكسوپلاسموز شده و خطر انتقال به جنین را افزایش می‌دهد. به نظر می‌رسد ابتلا به توكسوپلاسموز میزان انتقال HIV به جنین را افزایش می‌دهد. نوزادان مبتلا به HIV به اشكال شدیدتر توكسوپلاسموز مادرزادی مبتلا می‌شوند. همچنین ابتلا به توكسوپلاسموز طی بارداری با مواردی از قبیل سقط خود به خودی جنین، تولد نوزاد مرده و زایمان زودرس همراه است.افتراق توكسوپلاسموز از سایر بیماری‌های‌ عفونی مادرزادی بسیار مهم است. تشخیص بیماری می‌تواند به روش‌های زیر صورت گیرد:

یافتن انگل در بافت‌ها یا مایعات بدن، جفت و یا بافت‌های جنین، به وسیله روش‌های آزمایشگاهی

از طریق بدست آوردن DNA تك یاخته از بافت‌ها: با استفاده از روش PCR

بررسی سرولوژیك از نظر وجود آنتی بادی‌های ضد تك یاخته به راه‌های مختلف

روش‌های رادیولوژیك

درمان توكسوپلاسموز چگونه است؟

درمان زنان باردار مبتلا باعث ریشه كنی كامل بیماری از مادر نمی‌شود، ولی می‌تواند از میزان انتقال به جنین بكاهد كه در ماه‌های مختلف بارداری بر اساس اثبات گرفتاری جنین در مورد نوع،‌ تصمیم گیری می‌شود.

در صورت تولد نوزاد مبتلا ممكن است درمان وی تا دوره‌های طولانی حتی بیش از یك سال به طول انجامد و در این مدت نوزاد باید دقیقا تحت كنترل قرار گیرد.

روش های پیشگیری چگونه است؟

شناخت بیماری و پیشگیری از ابتلا به آن از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. مهمترین توصیه‌های بهداشتی به منظور پیشگیری از ابتلا عبارتند از:

مصرف نكردن گوشت خام یا نیم پز

مصرف سبزیجات پس از شستشو و ضد عفونی كامل، مصرف نكردن سالاد و سبزیجات و غذاهای گوشتی در رستوران‌ها و مكان‌های عمومی طی بارداری

بررسی سرولوژیك زنان قبل از بارداری به منظور تعیین وضعیت از نظر دارا بودن سابقه تماس با توكسوپلاسما

نگهداری نكردن از حیوانات زنده در منزل خصوصا در هنگام بارداری

مشاركت نداشتن در جابه جایی فضولات حیوانات و پاك سازی محل زندگی آنان خصوصا در دوران بارداری

باید یادآور شد زنان مبتلا به توكسوپلاسموز به مدت 6 الی 8 هفته نباید باردار شوند و پس از آن نیز مراجعه به پزشك معالج برای كنترل وضعیت مادر و اطمینان از طی شدن دوره پرخطر بیماری ضروری است.

منبع: سلامت نیوز