آیا شهرداری تهران از پس ساماندهی ۷۰ هزار کودک کار برمی‌آید؟

به گزارش کودک پرس ، فرزانه فراهانی، آنقدر کوچک است که حتی قدش به شیشه ماشین نمی‌رسد و به زور ِ ایستادن روی جدول کنار خیابان، خودش را به لبه شیشه ماشین‌ها نزدیک می‌کند و با لحنی کاملاً کودکانه تقاضای کمک دارد.

نه می‌تواند کلمات را به درستی ادا کند و نه هنوز آنقدر کاربلد است که مانند بقیه بچه‌های دور و برش از مریضی مادر و اعتیاد پدر قصه‌ای سوزناک ببافد تا شاید کمک بیشتری گیرش بیاید؛ خودش و قامت کوتاه و جثه ریزش قصه پرغصه‌ای است که دل هر آدمی با دیدنش به درد می‌آید و راننده‌های پشت چراغ قرمز مانده را به کمک ترغیب می‌کند تا دست به جیب شوند.

دست به جیب شدن رانندگان پشت چراغ قرمز برای کودکانی که کمترین سهمی از درآمد روزانه خود ندارند، دلسوزی غلطی است که سالهاست در حق کودکان کار و خیابان رقم می‌خورد و مردم خواسته یا ناخواسته در ادامه چرخه ظلم به این کودکان شریک هستند.

این ماجرای غم انگیز خیلی از کودکان خردسال و کوچک کار و خیابان پایتخت است که همگی سرنوشتی شبیه به هم دارند؛ یا قربانیان مهاجرت اجباری‌اند و یا پدر و مادری معتاد و بدسرپرست دارند که در خیابان‌های این کلانشهر پرآسیب روز را به شب می‌رسانند و گاهی هم شیفت نان‌آوریشان مثل سرنوشت تاریکشان به شب می‌رسد و فقر و نداری خانواده آن‌ها را هم گرفتار دغدغه‌ای به نام نان شب کرده است.

در تهران ۷۰ هزار کودک کار زیر ۱۵ سال وجود دارد

بر اساس آخرین آمار که روزهای اخیر در همشهری آنلاین رسانه منسوب به شهرداری تهران و به نقل از سوده نجفی عضو شورای اسلامی شهر تهران، منتشر شده است، آمار کودکان کار و خیابان زیر ۱۵ سال تهران به عدد ۷۰ هزار کودک رسیده و بر اساس آنچه در گزارش این رسانه آمده است، ۸۰ درصد این کودکان را کودکان اتباع خارجی شامل می‌شوند.

کودکان کار و خیابان میهمان‌های ناخوانده شهر تهران در طول سال‌های اخیر هستند و هر روز بر شمار این نان‌آوران کوچک افزوده می‌شود و به گفته مدیرعامل سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران، آنقدر درآمد برخی از این آسیب زیاد است که می‌توان از آن به عنوان اقتصاد پهن در کف خیابان نام برد.

اقتصادی که آنقدر خوب و وسوسه برانگیز هست که والدینی را متقاعد کند تا گاهی بچه چند ماهه خود را برای کسب درآمد بیشتر اجاره بدهند یا خودشان از او به عنوان ابزار بازی با احساسات مردم سوءاستفاده کنند و از همان دوران نوزادی درآمد روزانه خوبی از طریق او به دست بیاورند.

کمی هم که نوزاد بزرگتر شد و از پس راه رفتن عادی برآمد، یعنی به همین اندازه که بتواند به دنبال ماشین‌ها پشت چراغ قرمز بدود، خودش کیس مستقل کسب درآمد محسوب می‌شود و این چرخه از پدر به فرزند و نسل‌های بعدی منتقل می‌شود و به گفته احمدی‌صدر حتی در برخی مواقع روزانه تا چند میلیون تومان هم درآمد کسب می‌کند.

در سوز سرمای زمستان یا در گرمای طاقت فرسای تابستان این بچه‌های قد و نیم قد کار و خیابان هستند که به طور ثابت در شهر تهران تردد دارند و با کودکی خود نانی دست و پا کرده و به عبارتی با کودکی و کوچک قامتی خود برای بزرگترهایشان کاسبی می‌کنند و از کمترین حقوق اولیه هر کودک دیگری محروم هستند.

از کودک خردسالی که هنوز دو سالش هم نشده تا کودکان زیر ۱۰ سال را به راحتی سرکار می‌گذارند تا دلسوزی مردم را به خود جلب کنند و در پایان روز کاری با جیب و کیفی پر پول به خانه بروند.

افزایش روزافزون کودکان کار و خیابان!

تعدد کودکان کار و خیابان و نابسامانی آن‌ها در گرما و سرمای هوا علاوه بر اینکه شهروندان را آزرده خاطر می‌کند، این معضل را بیش از هر معضل دیگری در شهری چون تهران به نمایش گذاشته و بحث‌ها و انتقادات در سطح بین‌المللی را به دنبال داشته و این در حالی است که بر اساس اعلام دستگاه‌های رسمی مثل شهرداری، شورای شهر و سازمان بهزیستی کشور بیش از ۸۰ درصد این کودکان را کودکان اتباع خارجی شامل می‌شوند.

از انتخاب شهردار تهران به عنوان دستار ویژه رئیس جمهور در مدیریت آسیب‌های اجتماعی پایتخت حدود ۳ ماه می‌گذرد و در این مدت آمار مراکز «پویاشهر» به ۳۴ مرکز رسیده است.

مراکزی که قرار است با مهارت‌ آموزی و توانمندسازی کودکان کار و خانواده‌هایشان آن‌ها را از آسیب‌های اجتماعی دور کند و یا با مداخله به هنگام و آموزش از میزان آسیب این کودکان بکاهد.

آنچه همچنان در شهر تهران بیش از هر چیز دیگری به چشم می‌خورد، ادامه حضور کودکان کار و خیابان در چهارراه‌ها و خیاباهان‌های پایتخت است و البته از حضور و اشتغال برخی کودکان در کارگاه‌های زیرزمینی و آسیب‌هایی که متوجه این کودکان است هم نباید غافل شد.

ضرورت اجرای طرحی کارآمد در ساماندهی کودکان کار و خیابان!

امان‌الله قرائی مقدم جامعه شناس در گفت‌وگو با آنا اظهار کرد: معضل کودکان کار و خیابان امروزه به یکی از معضلات شهرهای بزرگ در بسیاری لز نقاط دنیا تبدیل شده و ایران نیز از این آسیب به دور نمانده است.

وی تصریح کرد: بسیاری از کودکان کاری که مردم در خیابان‌های شهرهای کشور و به ویژه شهر تهران می‌بینند ایرانی نیستند اما رسانه‌های بین المللی آن‌ها را جزء کودکان ایرانی قلمداد می‌کنند و گاهی تصاویر بد و آزاردهنده ‌ای را هم از این کودکان منتشر می‌کنند که این مسئله وجهه بدی را از کودکان کار در ایران رقم زده است و در واقع با این قبیل اقدامات این کودکان نماد کودک کار ایرانی را در اذهان عمومی جا انداخته‌اند.

این جامعه شناس خاطرنشان کرد: در جریان اشتغال به کارهای کاذبی که کودکان کار و خیابان به آن‌ روی می‌آورند، اتفاقات تلخی برای این کودکان رقم می‌خورد و آسیب‌های دیگری را نیز علاوه بر آسیب کودک خیابانی بودن متوجه این کودکان می‌کند و رسیدگی به این کودکان به دلیل چنین مسائلی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.

قرائی مقدم مسئله ادامه ورود کودکان کار اتباع خارجی به عنوان کودکان کار و خیابان به سطح معابر شهر را نیز معضلی جدی می‌داند و معتقد است: در ساماندهی سایر کودکان کار باید دقت بیشتری صورت بگیرد و پس از سالها آزمون و خطا و اجرای طرح‌های متعدد جمع‌آوری و ساملندهی، باید اقدامی جامع و کارآمد در خصوص معضل کودکان کار خیابانی صورت بگیرد.

مسئولیت مستقیم ۱۱ نهاد در ساماندهی کودکان کار و خیابان!

همه افرادی که به عنوان مجریان و ناظران حوزه کودکان کار و خیابان شناخته شده‌اند بر کنترل و کاهش معضل اجتماعی کودک کار متفق‌القول هستند و حرفشان درباره این کودکان یکی است و آن هم مربوط به ساماندهی کودکان کار می‌شود و البته در خصوص چگونگی ساماندهی و اجرای طرح‌ها اختلافاتی وجود دارد.

امین حسین رحیمی وزیر دادگستری در رویداد ملی هم افزایی مدیران سازمان بهزیستی کشور از اقدام برای شناسایی کودکان کار خبر داد و گفت: همه مجموعه دولت پیگیر هستند که مشکل کودکان کار و خیابانی حل شود. ما نباید کودکان کار در خیابان داشته باشیم. این کودکان چند گروه هستند. برخی از آن‌ها بی‌سرپرست یا بدسرپرست هستند که باید از قانون فرزندخواندگی استفاده کرده و به‌ طور موقت در اختیار خانواده‌های متقاضی قرار بدهیم. بعضی از کودکان خانواده دارند اما فقیر هستند و باید تلاش کنیم که به آن خانواده کمک شود تا این کودک به آغوش خانواده برگردد.

از طرفی تعداد کمی هستند که توسط باندها اغفال می‌شوند و در این زمینه هماهنگی با دادستان و قوه قضاییه انجام گرفته تا به شکل جدی با آن‌ها برخورد شود و این بچه‌ها بعد از جمع‌آوری در صورتی که بی‌سرپرست باشند مشمول واگذاری می‌شوند.

احمدی‌صدر هم معتقد است که ساماندهی کودکان‌ کار و خیابان در قانون به‌ عهده بهزیستی است و شهرداری فقط مکلف به کمک در تامین فضا برای نگهداری این قشر بوده، آن هم کمک به تامین فضا و نه تماما تامین همه فضاهای مورد نیاز، اما خلئی که وجود دارد را باید کسی پر کند، خلأ آموزشی، خلأ تربیتی، خلأ فرهنگی خلأ توجه به کرامت و ارزش‌های انسانی، خلأ توجه به استعداد های نهفته این عزیزان و خلأهای مشاوره ای و روانشناختی این قشر و خانواده‌شان که همگی از دید دستگاه ها و نهادهای اصلی مسئول در این خصوص مغفول مانده است.

از جمله سازمان‌ها و نهادهای مسئول در فرایند ساماندهی کودکان خیابانی می‌توان به ۱۱ نهاد شامل کمیته امداد امام (ره‌)، وزارت آموزش و پرورش‌، جمعیت هلال احمر، سازمان صدا و سیما، سازمان تأمین اجتماعی‌، سازمان بیمه خدمات درمانی، وزارت بهداشت‌، درمان و آموزش پزشکی‌، وزارت کار و امور اجتماعی‌، شهرداری، وزارت دادگستری و نیروی انتظامی نام برد که هر یک به طور مشخص و مستقیم مسئولیت‌هایی را در این خصوص بر عهده دارند.

از برنامه‌هایی که در این دوره مدیریت شهری از سوی مددکاران مراکز پویاشهر شهرداری به شکل تخصصی دنبال می‌شود، استعدادیابی، آموزش و توانمندسازی ویژه کودکان کار و خیابان است و باید دید آیا شهرداری تهران در اجرای این برنامه‌ها و نظارت بر چگونگی کارکرد دیگر دستگاه‌های مسئول، عملکرد موفقی خواهد داشت و البته باید دید آیا شهرداری به عنوان فرماندهی واحد مدیریت آسیب‌های اجتماعی می‌تواند دیگر نهادهای دارای مسئولیت در حوزه کودکان کار و خیابان را پای کار بیاورد یا خیر.

حضور کودکان کار در سطح خیابان‌ها به همان اندازه که شهروندان را آزرده خاطر و نگران می‌کند، به همان اندازه هم جلوه ظاهری پایتخت را در چشم دیگر جهانیان، پر آسیب و نامنظم جلوه می‌دهد و اینجاست که اهمیت مسئله توانمندسازی کودکان کار و خیابان و اجرای صحیح برنامه‌های مرتبط با ساماندهی آن‌ها بیش از پیش احساس می‌شود.