بدون بازنویسی کردن ادبیات کهن برای کودکان مناسب نیست

به گزارش کودک پرس ،مهناز فتاحی نویسنده حوزه کودک و نوجوان گفت: ادبیات کهن و فرهنگ کشور ایران سرشار از نکات اخلاقی و پیام‌های ارزشمند انسانی از گذشته است، بخش مهمی از ادبیات ما ادبیات فاخر کهن است که در زمینه شعر و داستان قوی و ارزشمند است.

ضرورت بازنویسی ادبیات کهن برای کودکان و نوجوانان

به گفته فتاحی، قصه منظوم برای ادبیات کودک و نوجوان در زمان گذشته موجود نبود و آنچه که برای بزرگسال نوشته میشد برای کودکان نیز به ناچار استفاده میشد، ضرورت بازنویسی برای کودکان و نوجوانان کاملا حس می‌شود در دوره‌ی جدید ادبیات کهن را برای کودکان و نوجوانان بازنویسی می‌کنند.

زبان ادبیات کهن

فتاحی گفت: زبان ادبیات کهن متناسب با ادبیات بزرگسالان است بر همین اساس محتوای ادبیات کهن کاملا برای کودک و نوجوان مناسب نیست و بازنویسی کمک می‌کند که ما نکات و پیام‌های ارزشمند و ادبیات ارزشمند را با زبان کودک و نوجوان به آن‌ها انتقال دهیم با بازنویسی ادبیات کهن یک نوع ویرایش ادبی صورت می‌گیرد تا یک اثر برای گروه سنی کودک و نوجوان مناسب سازی شود.

او می‌گوید: به عنوان کسی که در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان کار کرده ام و با این گروه سنی به عنوان مربی و کارشناس در ارتباط بوده ام همواره متوجه بوده ام که آنچه که در ادبیات کهن وجود دارد قطعا با همه ریزه کاری هایش ممکن است برای کودک و نوجوان مناسب نباشد، همچنین زبان ادبیات کهن به قدری سخت است که حتی بعضی وقت‌ها بزرگسالان آن را درک نمی‌کنند.

ضرورت آشنایی کودکان با قصه ها و متل ها

به گفته فتاحی، ضرورت نوع بازنویسی و انجام ویرایش و نگارش متون از نو برای کودکان و نوجوانان وجود دارد، از طرفی اگر کودکان ما ادبیات کهن کشور خود را نشناسند قطعا آشنایی و رشد آن‌ها فقط با ادبیات امروز میسر نخواهد بود، آن‌ها باید به گذشته رجوع و مشاهده کنند کا نیاکان و گذشتگان خود چه نوشته اند و دارای افکاری بوده اند، بایستی به کودکان در خصوص پیشینه و فرهنگ کشور ایران آگاهی داده شود و در کنارش با قصه‌ها، متل‌ها، لالایی‌ها، افسانه شعر و ادبیات کهن با زبان مخصوص به خود آشنا می‌شوند

این نویسنده گفت: باید به ویژگی‌های روان شناسی کودک و نوجوان و همچنین ویژگی شخصیتی این گروه سنی اشراف کامل داشته تا بتوانیم اثری برای کودک و نوجوان تولید کنیم، در ارتباط با متون کهن فارسی همین گونه است این متون باید با شخصیت کودک و نوجوان تطابق داشته باشند.

او می‌گوید: محتوا و موضوعاتی که برای کودک و نوجوانان بیان می‌شود باید به دور نکات منفی و بدآموزی باشند همچنین نباید خوانش این متون حس ناامیدی به کودکان و نوجوان را القا کند، یک سری باید و نباید‌ها برای بازنویسی ادبیات کهن برای کودکان و نوجوانان وجود دارند که بایستی رعایت شوند.

این نویسنده و پژوهشگر گفت: باید بدانیم کودک و نوجوان از نظر روحی و روانی به چه چیز‌هایی نیاز دارند، گاهی مشاهده کرده ام که همکاران من خواسته اند قصه رستم و سهراب را برای کودک بگویند با اینکه این اثر بسیار قوی و ارزشمند است بیان آن برای کودک و نوجوان به همان شکل اصلی قطعا تاثیرات منفی خواهد داشت.

فتاحی گفت: اگر کودکی که در حین خوانش قصه متوجه شود پدری فرزند خودش را می‌کشد بسیار ناامید و متاثر می‌خواهد شد و تمام باورهایش در ذهنش بهم می‌ریزد، گاهی می‌بینیم در ادبیات کهن خیلی راحت الفاظ رکیک و مسائل مختلف بیان می‌شود و قطعا این موارد در بازنویسی که برای کودک و نوجوان انجام می‌شود باید لحاظ شود، نکته‌ای که وجود دارد این است که تمام موارد بازنویسی شده از نظر اخلاقی باید مناسب ویژگی‌های کودک و نوجوان باشند.

به گفته فتاحی زبان ادبیات کهن زبان سنگینی است و واژه‌های امروز تغییر کرده اند، قطعا زبان ادبیات کهن برای کودکان و نوجوانان باید تغییر کند و ویژگی دیگر اینکه باید در نظر کودک و نوجوان مناسب بیاید، همچنین محتوای ادبیات کهن باید مناسب کودک و نوجوان باشد.

بازآفرینی اثر

او می‌گوید: در قدم اول باید متون کهن را از نگاه خودمان بررسی و نقد و سپس شروع به بازنویسی کنیم، یعنی ابتدا فکر کنیم آیا این محتوا برای کودک و نوجوان امروز مناسب است؟ چه قدر ضرورت دارد؟ چه قسمتی باید حذف و چه مواردی باید به آن اضافه شود؟، گاهی بازنویسی به بازآفرینی تغییر پیدا می‌کند، زیرا بازنویسی جواب نمی‌دهد در این شرایط ممکن است به بازآفرینی اثر روی بیاوریم.

علاقمندی گروه سنی کودک به محتوای طنز

فتاحی گفت: در بازنویسی ادبیات کهن باید ذائقه کودک و نکات مورد توجه او را لحاظ کنیم، علاقمندی بچه‌ها به مطالب طنز را بسیار زیاد است، اکثر قصه‌های قدیمی قصه‌های طنز هستند و بازنویسی این موارد قطعا به ایجاد نشاط کمک می‌کند.

او می‌گوید: محتوای طنز سبب می‌شود تا در روحیه‌ی کودک و نوجوان پیام ارزشمندی را که ما میخواهیم منتقل شود به راحتی انتقال و به خوبی آن را درک کنند، قصه‌های حیوانی از دیگر محتوایی است که را کودکان به آن علاقه نشان داده اند و قطعا بخش زیادی از ادبیات ما در گذشته سرشار از قصه‌های حیوانی است، نیاز و علاقه کودک و نوجوان آشنایی هر چه بیشتر با فرهنگ و قومیت‌های ایرانی است و بازنویسی ادبیات کهن می‌تواند در این زمینه به کودک و نوجوانان کمک کند.

ارجحیت محتوا بر ویژگی های سبکی و نثری در بازنویسی

به گفته فتاحی در بازنویسی برای کودک و نوجوان محتوا بر ویژگی سبکی و نثری ارجحیت دارد، مطلب و موضوعی که می‌خواهیم برای کودک و نوجوان بیان کنیم بسیار مهم است، اما موضوع و محتوا از لحاظ ساختار ظاهری هم باید مناسب این گروه سنی باشد یک محتوا هر چه قدر از نظر ظاهر مناسب‌تر و آراسته‌تر باشد بیشتر بر دل مخاطب می‌نشیند پس باید به این بخش هم توجه بسیاری شود