بازی برای خجالتی ها

به گزارش کودک پرس ،کارکرد بازی‌ها فراتر از سرگرمی است. بازی‌ها نقش به‌سزایی در رشد شخصیت کودکان و پرورش خلاقیت مهارت‌های جسمی، شناختی و ارتباطی آن‌ها دارند. همچنین بازی‌ها بستری هستند تا کودکان با نیازها و هیجان‌های خود آشنا شوند و آن‌ها را بیان کنند. همین ویژگی بازی به والدین و اطرافیان کودک کمک می‌کند تا او را بهتر بشناسند. این‌که هر کودکی به چه نوع بازی‌هایی بیش‌تر گرایش دارد، اطلاعاتی درباره‌ی ویژگی‌های اخلاقی‌اش را نمایان می‌کند. تغییر بعضی از رفتارهای کودک مانند کم‌رویی و خجالتی بودن هم به شیوه‌های غیر مستقیم و خوشایند از طریق بازی امکان‌پذیر است.
خجالتی بودن ممکن است به ویژگی‌های فردی کودک برگردد. بعضی از افراد کم‌حرف‌تر، آرام‌تر و دورن‌گراتر از دیگران هستند. تا جایی که این ویژگی به زندگی و روابط کودک آسیبی نرسانده است، می‌توان آن را پذیرفت. اما اگر کودک از کم‌رویی خود در ارتباط با دیگران آزار می‌بیند و نمی‌تواند نیازها، خواسته‌ها و عواطفش را بیان کند، باید برای کمک به او فکری کنیم. قبل از هر اقدامی باید دلیل خجالتی بودن کودک را بیابیم. ممکن است پایین بودن اعتماد به نفس و ضعف در مهارت‌های ارتباطی دلیل این وضعیت باشند. بازی‌های بسیاری می‌توانند به رفع یا کم‌رنگ شدن این دلایل کمک کنند. در این‌جا به بعضی از این بازی‌ها اشاره می‌کنیم:

دسته‌ی نخست: بازی‌های نمایشی

بازی‌های نمایشی هم‌زمان می‌توانند به تقویت اعتماد به نفس و تمرین مهارت‌ها ارتباطی کودک کنند. به شیوه‌های گوناگونی می‌توان نمایش را به بازی‌های کودکان وارد کرد. با چند نمونه از این بازی‌ها آشنا می‌شویم:

• کتاب‌خوانی و قصه‌گویی و ایفای نقش

می‌توان پس از خواندن یک کتاب یا تعریف کردن قصه، همه یا بخشی از داستان را به همراه کودک بازی کنیم. کودک می‌تواند نقش‌ یک یا چند شخصیت داستان را به عهده بگیرد. لزومی ندارد به داستان اولیه پایبند باشید. این اجازه را به کودک بدهید تا داستان را آن‌طور که دوست دارد تغییر دهد.

• اجرای نمایش

اجرای نمایش را برای کودک فراهم کنید. گوشه‌ای از خانه را به محل اجرا‌ تبدیل کنید و زمان مشخصی را به تماشای نمایش کودک اختصاص دهید. می‌توانید در اجرا او را همراهی کنید اما بهتر است نمایش حداقل یک بینند داشته باشد. برای مثال پدر کودک را در اجرای نمایش همراهی کند و مادر به تماشا بنشیند. نمایش‌ها می‌توانند موضوع‌های متعددی داشته‌باشند. بازسازی فیلم‌ها و کارتون‌هایی که کودک پیش‌تر دیده‌است، بازسازی برنامه‌های تلویزونی مانند مسابقه‌ها، مصاحبه و اخبار، اجرای داستانی که خود کودک آن را ساخته است و … . اگر احساس می‌کنید کودک‌تان آمادگی انجام این کار را ندارد، با تکیه‌های پارچه یک پرده‌ی نمایش ساده برای اجرای نمایش عروسکی درست کنید تا کودک پشت پرده بیاستد و با عروسک‌هایش نمایش بدهد.

• پانتومیم

بیش‌تر افراد با بازی پانتومیم آشنایی دارند. در این بازی با استفاده از حرکت‌های بدن و چهره، بدون صحبت کردن، مفهمومی را منتقل می‌کنیم. با توجه به سن کودک این بازی را می‌توان به شیوه‌ها متفاوت انجام داد. وسائل موجود در خانه،‌ اسامی افراد معروف، ضرب‌المثل‌ها و … می‌توانند موضوع‌عای پانتومیم باشد. سایر بازی‌های نمایشی بیش‌تر بر مهارت گویندگی تاکید دارند اما پانتومیم بر زبان بدن متمرکز است. تنوع در بازی‌ها همه‌ی مهارت‌های لازم در برقراری ارتباط موثر را تقویت می‌کند.

دسته‌ی دوم: بازی‌های کلامی

همان‌طور که گفته شد با بهبود مهارت‌های ارتباطی ، یعنی مهارت گویندگی، شنوندگی و استفاده از زبان بدن، برقرای روابط اجتماعی برای کودک آسان‌تر خواهد شد. بازی‌های کلامی که تمرین‌های بسیار خوبی برای گویندگی،‌شنوندگی و خلاقیت‌اند، اغلب بدون ابزار یا با ابزاری ساده و در فضاهای گوناگون قابل اجرا هستند.

• بازی کلمات

یک موضوع یا دسته‌بندی را مشخص کنید و کلمه‌ای مرتبط با آن را بگویید. اگر موضوع گل‌ هست، نام یک گل را بگویید. از کودک بخواهید نام گلی دیگر را بگوید که حرف اول آن، حرف آخر کلمه‌ی شما بوده است. مثلاً : – گلایل – لاله

• بازی عبارت‌های سه کلمه‌ای

در این بازی هر کس باید عبارت‌هایی با سه کلمه بسازد که حرف اول هر سه کلمه یکسان باشد. برای مثال: «زنبور زرد زورگو»، نفر بعدی باید با حرف دیگری ترکیب سه‌تایی بسازد. در این بازی نباید از حروف تکراری استفاده کرد.

• قصه‌سازی با اشیا

اشیایی مثل اسباب‌بازی، توپ، وسائل آشپزخانه، لوازم‌التحریر و هر وسیله‌ی دیگری که در اطراف‌تان هست را به کودک نشان دهید. از بخواهید قصه‌ای بسازند که در آن‌ از این اشیا استفاده شده باشد. برای متنوع شدن این بازی می‌توانید به جای خود وسائل تصویر آن‌ها را به کودک نشان دهید.
انتخاب از میان بازی‌های متعدد به ویژگی‌های کودک و شناخت والدین از او برمی‌گردد. پدر ومادرها می‌توانند بازی‌های مناسب فرزندشان را بسازند.

• داستان‌گویی گروهی

در این بازی نفر اول داستانی را با گفتن یک جمله آغاز می‌کند. مثلاً می‌گوید: «روزی روزگاری موشی در یک آشپزخانه زندگی می‌کرد…». نفر بعدی جمله‌ی دیگری اضافه می‌کند تا داستان پیش برود: « و آن موش عاشق خوردن کلم‌ها بود…». این روند ادامه‌ پیدا می‌کند تا همه به این نتیجه برسند که داستان کامل شده است.

هنگام بازی کردن با کودکان، به ویژه کودکان خجالتی، باید به چند نکته توجه کرد:

• از بازی‌های رقابتی بپرهیزید.
• ابتدا سراغ بازی‌هایی بروید که کودک در انجام آن‌ها تواناست.
• بازی باید شاد و مفرح باشد و کودک نباید از جنبه‌های آموزشی بازی آگاه شود.
• بازی‌های کودکانه دستورالعمل‌های ثابتی ندارند و در موقعیت‌های گوناگون و با توجه به خواست کودک مسیر بازی می‌تواند تغییر کند.