سینمای نوجوان؛ در سایه سینمای کودک

به گزارش کودک پرس ،  یکی از حوزه های اصلی و مورد علاقه فیلمسازان جهان که همواره به عنوان حوزه ای پایه و زیربنایی برای آموزش و سرگرمی مورد توجه بوده، سینمای کودک است.  سینمایی که پس از شکل گیری تا به امروز، پیشرفت های عظیمی را از سر گذارنده است؛ به صورتی که امروز برخی از بزرگترین کمپانی های فیلمسازی جهان را کمپانی های فیلمسازی کودک تشکیل می دهند و حتی بسیاری از بزرگسالان نیز، مصرف کننده محصولاتشان هستند.

در ایران پیش از انقلاب این مهم را کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بر عهده داشت که به عنوان نهادی تخصصی به همکاری با برخی از چهره های شاخص سینمایی (کارگردانانی چون ناصر تقوایی، عباس کیارستمی، نورالدین زرین کلک، بهرام بیضایی، امیر نادری، فرشید مثقالی و علی اکبر صادقی) در مقام فیلمساز برای تولید آثار برای کودکان و نوجوانان مشغول بود. بحرانی که فیلم و سینما را پس از انقلاب با اما و اگرها و مباحث اخلاقی بسیار درگیر ساخت بر سینمای کودک و نوجوان نیز سایه افکند تا این که با تأسیس بنیاد سینمایی فارابی در سال ۱۳۶۲، نخستین گام جدی در زمینهٔ یافتن مخاطبان تازه برای سینما برداشته می‌شود؛ و فیلم «شهر موش‌ها» ساختهٔ مشترک مرضیه برومند و محمدعلی طالبی مورد توجه قرار می‌گیرد و در نمایش عمومی موفقیت چشمگیری بدست می‌آورد.

در طی این سال ها سینمای کودک و نوجوان به روند رو به رشد خود ادامه داده اما همواره یک نکته مغفول و کمتر پرداخته شده در آن وجود داشته، و آن سینمای نوجوان بوده است. به رغم اهمیت سنین نوجوانی و بحران هایی که آدمی در گذر از این سن تجربه می کنند، به نظر می رسد که این برهه زمانی چنان که باید و شاید مورد توجه نبوده و همواره در زیر سایه سینمای کودک به حاشیه رانده شده است.

سینمای نوجوان؛ مهم اما کمتر پرداخته شده

غلامرضا رمضانی (متولد ۱۳۳۹) کارگردان و فیلم‌نامه‌نویس حوزه کودکان و نوجوانان و یکی از کسانی است که به ویژه در دو فیلم متاخرش، برهه نوجوانی و دغدغه گذر از کودکی، به عنوان پس زمینه اصلی قصه دیده می شود؛ آخرین اثر این کارگردان به نام «ضربه فنی» محصول ۱۳۹۷ (به تهیه کنندگی غلامرضا رمضانی، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و مشارکت بنیاد سینمایی فارابی) است که در سال گذشته موفق به دریافت چند جایزه شده است؛ پروانه زرین هیئت داوران کودکان و نوجوانان، پروانه زرین بهترین فیلمنامه و پروانه زرین بهترین فیلم نوجوان از سی و یکمین جشنواره بین‌المللی فیلم های کودکان و نوجوانان (۱۳۹۷)، پروانه زرین زاون قوکاسیان بهترین فیلم از نگاه هیات داوران زاون در جشنواره کودکان و نوجوانان اصفهان (۱۳۹۷)، برگزیده به عنوان بهترین فیلم داوران کودک و نوجوان حوزه هنری در بخش جنبی جشنواره فیلم کودک و نوجوان و نامزد دریافت جایزه بخش مسابقه چهل و نهمین جشنواره بین‌المللی فیلم جیفونی ایتالیا (جشنواره جیفونی ویژه آثار کودکان و نوجوانان است که تنها در بخش مسابقه رسمی، فیلم‌ها در ۸ بخش داوری می‌شود).

آنچه در ادامه می آید گفت و گوبا این کارگردان و فیلمنامه نویس است.

 ایرنا: شما جزو معدود  فعالان در حوزه سینمای نوجوانان بوده اید که فیلم موفق ضربه فنی را ساختید. چه شد که به این رده سنی توجه کردید؟

اتفاق خاصی نیفتاد که جهت و نشانه ام در دو فیلم آخر کشید به سنین سیزده سال به بالا. فضای نوجوان امروز مثل همه ادوار بشدت ملتهب و حساس است. چرا که نوجوان در پروسه گذار کسب هویت است. در همین پروسه سنی است که نسبت به جهان پیرامونش نگاه پرسشگرانه و دقیق تری پیدا می کند. در سنین بین سیزده تا هیجده سال خودش را بهتر و کاملتر می شناسد. من حس کردم با توجه علاقه ام به همه گروه های سنی کودک و نوجوان، ضرورت پرداخت به نوجوانی و گسیل به جوانی امروز بیشتر است. لذا با توجه به این که در پنج شش سال گذشته دو مجموعه داستان از دوران نوجوانی ام نوشته ام (که یکی از آنها به طبع چاپ آراسته شد و دیگری در دست اقدام است) فضای بیشتری برای فکر کردن به نوجوانان رو به بلوغ داشتم.

ایرنا: در ضربه فنی دنبال چه بودید؟

ضربه فنی اساسا توجه اش به چند موضوع و تم مهم است؛ دنیای نوجوانی سخت مشتاق ورزش است و در ضربه فنی حضور در ورزش قهرمانی مسئله اصلی است. ویژگیهای پرداخت به ورزش که حاصل آن کسب دنیای بهتر، سلامتی و روحیه جوانمردی، غلبه بر ترس و فائق آمدن بر هرگونه نا امیدی و بیماری و امثالهم که این خصایص در ضربه فنی برای من اهمیت داشت؛ و بالاخص رفاقت که اوج تبلور آن در دنیای نوجوانی است که همیشه خاطره ساز و بیادماندنی بوده؛ در ضربه فنی از خودگذشتگی، رفاقت بی منظور، هدف  و همه و همه بهترین مضمون ها برای فیلم بود که دلم را خوش کرد تا بچه ها را درگیرش کنم.

ایرنا: چرا در طی این سال ها سینمای نوجوان رده سنی مغفول بوده است؟

در واقع از خاطر بردن سینمای نوجوان یا نادیده گرفتن آن، بیشتر تابع جریان کل سینمای کودک و نوجوان بوده است؛ یعنی به مرور وقتی جریان این گونه سینما کم اهمیت جلوه کرد، دیگر جایی برای ارزش و بها دادن به بخش های مجزای آن نبود. در حقیقت در حاشیه قرار گرفتن تولید و نمایش فیلم کودک و نوجوان، پخش غیرمطلوب و اغلب شعاردادن  برای پیشرفت این ژانر و کم کم فراموش کردن آن در سال های گذشته، مجال را گرفته تا روز به روز پراهمیت تر و جدی تر به این سینما پرداخته شود .

ایرنا: به عقیده شما برای بهبود این سینما چه باید کرد؟

برای بهبود لاجرم می بایست کار پیوسته و مهندسی شده تری را انجام داد. هدایت تولید مناسب گروه سنی خاص، حمایت همه جانبه ارگان ها و نهادهای زیربط، پخش مناسب و درگیر کردن تماشاگر برای  دنبال کردن فیلم های مطلوبش، مهمترین پروسه ای است که نیاز به پیگیری جدی و هدفمندتری دارد. اکنون نوجوان به فیلم های مناسب ذائقه اش نیاز دارد؛ یعنی به آثاری که روحیات حساس و پرشور او را درک و راضی اش کنند .

ایرنا: آیا درست است که با جدا کردن رده سنی کودک از نوجوان و مستقل کردن این رده (یعنی سینمای کودک جدا و سینمای نوجوان جدا) این بی توجهی را اصلاح کنیم یا شما راه حل دیگری دارید؟

قطعا خیر. این تفکیک یک زیر ساخت و برنامه برای تامین خوراک مورد تقاضایش را دارد. نوجوان را در یک باکس خاص جا می دهیم و حالا باید با کوشش و پژوهش او را از انواع و اقصام دل مشغولی هایی که بی دلیل وقتش را می گیرند، با ساخت فیلم های پر انرژی و مناسب جدا کنیم. به نظرم باید به جهان و اندیشه نوجوان در ساخت ژانرهای مختلف فیلم که همه جوره رضایتش را جلب کند، اهتمام داشته باشیم. وقتی از نوجوان بخواهیم در برکه راکت و کم عمق و غیر زلال شنا نکند، می بایست استخری چشم نواز مقابل چشمانش داشته باشیم. البته مقابله کردن با تولیدات دنیای غرب و اروپا و… رسالت سختی است اما اگر بتوان این نوجوان را جذب کرد، قطعا هم سینمای نوجوان رونق لازم را خواهد گرفت و هم آشتی بی نظیری بین او و سینما شکل خواهد گرفت.

ایرنا: در تجربه‌ جهانی رده سنی نوجوان مستقل مورد توجه بوده است؟

من با ضربه فنی  یک ماه پیش در جشنواره فیلم جیفونی بودم. در این فستیوال هفت گروه سنی از کودکی تا جوانی داشتند. از خردسال بالای سه سال،کودک بالای شش سال، کودک بالای هشت سال،کودک بالای ده سال، نوجوان بالای سیزده سال، نوجوان بالای شانزده سال و نوجوان بالای هیجده سال هم بود؛ این گروه ها هرکدام فیلم های کارشناسی شده مناسب و متناسب با سن خودشان را داشتند. جالب این که این تفکیک بر اساس پژوهش جدید و دستاورد نوی سینمایی بود. هر گروه به دیدن فیلم های سن خودش می نشست و ساعت ها با سازندگان آثار گفتگو می کردند. ضربه فنی هم که در گروه بالای سیزده سال جای داشت، خیلی خوب توانست نظر مساعد آنها را جلب کند و همه از دیدنش حس خوبی داشتند.

 

 

 

 

منبع: ایرنا