لزوم گسترش قصه‌گویی در بین خانواده‌ها و اثرات مثبت آن بر روح و روان کودکان

به گزارش کودک پرس ، واقعیت این است که والدین با زبان قصه تنها به بچه ها آموزش نمی دهند بلکه به صورت ناخودآگاه به بچه ها می گویند من تو را دوست دارم و به تو اهمیت می دهم.
«قدرت خدا»، «مرغ بافکر»، «کوکب خانم»، «کدو قل قله زن»، «سندباد و علی بابا»، «دخترک کبریت فروش» و… همه بخشی از خاطرات مشترک کتابخوانی و قصه های ما در دوران بزرگسالی است؛ خاطراتی که هنوز هم به دنبال تصویرهای نام آشنا از آن ها می گردیم و این یعنی تاثیرگذاری قصه.

قصه هنری است که هنرمند عاشق خودش را می خواهد و قصه گویی، هنری است که به کلمات جان می بخشد و پیام هایی از مهربانی، پاکی، عشق، صلح، راست گویی، صداقت و امانت داری را نه فقط به روح و جسم کودکان، بلکه به جان بزرگترها هم می بخشد.
هرچند مخاطبان اصلی قصه بیشتر کودکان و نوجوانان هستند اما قصه آرامش جان است برای بزرگترهایی که می توانند ساعتی را به دور از دغدغه های زندگی پای قصه ها بنشینند و آرامش بگیرند.

همدلی و همراهی زیباترین حسی است که انسان ها به هم هدیه می دهند والدین و کودکان نیز، تشنه این احساس هستند.
وقتی پدر و مادر با هم یا به نوبت برای کودک شان قصه گویی کنند، هم بین خود زن و مرد همدلی و همراهی ایجاد می شود و هم کودک از لحظات بودن در دامان والدین بهترین قدرت روحی را کسب می کند.

قصه گویی باید از سال های ابتدای زندگی برای کودک آغاز شود، زیرا قصه ها نقش پررنگی در پرورش فکر و خلاقیت کودکان دارند و اگر قصه گویی ریشه در فرهنگ بومی ایران داشته باشد، بر سرنوشت کودکان بسیار تاثیرگذار است.
استان هرمزگان که از دیرباز به عنوان سرزمین قصه‌ ها و داستان ‌های شفاهی شناخته می‌ شود، یکشنبه 22 مهرماه امسال میزبان بیست و یکمین جشنواره قصه‌ گویی مرحله استانی با موضوع محوری «قصه زندگی من» بود.
این جشنواره در سه بخش تخصصی (قصه‌ گویی دختران و پسران 14تا 18 سال، زنان و مردان 18 سال به بالا و مادربزرگ ‌ها و پدربزرگ ‌ها)، عمومی و علمی به ترتیب قصه ‌گویی، فیلم 90 ثانیه‌ ای و مقاله‌ نویسی برگزار شد.

محمد علی قویدل، پیشکسوت تئاتر هرمزگان متولد سال 1336 یکی از شرکت کنندگان این جشنواره بود.
وی که از 9 سالگی عضو کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان بوده می گوید: از سال های 46 از میدان برق بندرعباس تا کانون به عشق کتابخوانی پیاده می آمدم و علاقه زیادی به کتاب داشتم تا این که وارد عرصه نمایش شدم و ارتباطم با کانون کمتر شد اما کار خواندن قصه ها و خواندن رمان را ادامه دادم.

این قصه گوی بیست و یکمین جشنواره استانی قصه گویی ادامه داد: برای نخستین بار در این دوره از جشنواره شرکت کردم و معتقدم مسوولان استان و رسانه ها باید بیش تر بر روی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و قصه گویی سرمایه گذاری کنند.
قویدل افزود: در مجموع افزون بر 700 قصه برای کودکان و 300قصه نیز برای بزرگسالان در صدا و سیمای مرکز خلیج فارس کار کردم.
وی مطالعه و داشتن اطلاعات و آگاهی را شرط نخست در توانمندی یک قصه گو دانست و افزود: آشنایی با فرهنگ عامه، بیان مناسب، داشتن اعتماد به نفس و خودباوری باعث افزایش توانمندی قصه گو می شود.
این بازیگر تئاتر درخصوص نفوذپذیری قصه در ذهن مخاطب، بیان داشت: در قصه گویی برای کودکان به دلیل ویژگی متفاوت آن ها باید از علم روان شناسی خاص کودکان استفاده شود.

قویدل با اشاره به این که زبان کودکان در قصه ها نباید فراموش شود، گفت: در قصه گویی برای کودکان باید از کلماتی لطیف و شیرین استفاده شود که در فهم کودک بگنجد و از شنیدن آن لذت ببرد و احساس آرامش کند.
وی در خصوص تاثیر بازی و حرکت قصه گو در حین قصه گویی ابزار داشت: اثر حرکت های نمایشی باعث ایجاد انگیزه در قصه گو شده و قصه نیز برای کودکان شیرین تر و لذت بخش تر می شود.

این بازیگر پیشکسوت عرصه تئاتر اضافه کرد: حرکت و بازی در قصه گو نباید زائد و بی هدف باشد بلکه قصه گو متناسب با قصه خود حرکت هایی را باید به نمایش بگذارد که برای کودک جذاب و لذت بخش باشد.
قویدل گفت: آثار مکتوب در زمینه شعر و قصه گویی زیاد دارم اما هنوز به مرحله چاپ نرسیده که شامل 2 هزار صفحه اثر مکتوب در حوزه های شعر و قصه گویی است.

** اثرگذاری نصیحت در کودکان با زبان قصه بیشتر است
«هدی کهوری نژاد» دیگر بازیگر تئاتر و قصه گوی بیست و یکمین جشنواره قصه گویی استان هرمزگان نیز معتقد است: اگر بتوان قصه را همانند بازی تئاتر حس و با آن همزاد پنداری کرد بیشتر به دل مخاطب می نشیند.
وی با بیان این که اثرگذاری نصیحت در کودکان و نوجوانان با زبان قصه بیشتر است تا به صورت مستقیم؛ گفت: در قالب قصه می توان درباره بدی ها و خوبی هایی که در بطن جامعه وجود دارد بهتر به کودکان آگاهی داد.
بازیگر نمایش بی بی دریا در خصوص تکنیک های قصه گویی ابزار داشت: صدا به عنوان یکی از تکنیک های مهم در قصه گویی است و حس و هیجان های قصه را بهتر می تواند به مخاطب انتقال دهد.
بازیگر فیلم «از همین خاک» خاطرنشان شد: قصه گویی و کار با کودکان را دوست دارم و چند نمایش نیز در همین حوزه از سال های 71 تاکنون بازی کرده ام.

**قصه گویی؛ فن است
قصه گوی بیست و یکمین جشنواره قصه گویی در هرمزگان گفت: قصه گویی فن است و قصه گو باید دارای قدرت تخیل باشد.
«بی بی فاطمه ساحلی زادگان» افزود: قصه گفتن برای کودکان را همیشه دوست داشتم و از 8 سالگی عضو کتابخانه کانون بودم.
وی بیان داشت: قصه گو علاوه بر شناخت کامل از مخاطبان خود، باید دارای صدای خوب و تخیل وسیع به عنوان یکی دیگر از ویژگی ها و توانایی های یک قصه گو باشد.
این قصه گو در خصوص تاثیر بازی در حین قصه گویی گفت: با بازی قصه گو زیاد موافق نیستم،البته نه این که قصه گو بی حرکت باشد بلکه معتقدم از حرکت های نمایشی باید پرهیز کند.

** قصه گویی باعث تقویت قدرت تکلم کودکان می شود 
عضو مرکز کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ابوموسی نیز گفت: کار قصه گویی را با قصه هایی از زندگی امام خمینی(ره) آغاز کردم و این رشته را به دلیل هیجان هایی که دارد، دوست دارم.
مرضیه رییسی که هم اکنون در پایه 11 تحصیل می کند و کار قصه گویی را از کلاس هشتم آغاز کرده، افزود: قصه گویی را ابتدا با دکلمه خوانی در برنامه های مناسبتی در سطح شهر آغاز کردم و با تلاش و علاقه زیاد به قصه گویی توانستم در جشنواره ها و مسابقات قصه گویی نیز شرکت کنم.

وی که سابقه 2 سال حضور در جشنواره قصه گویی در استان هرمزگان دارد، معتقد است که افزایش اعتماد به نفس و ایجاد ارتباط با اطرافیان از مزیت های قصه گویی و حضور در این جشنواره هاست.
این قصه گوی کودک و نوجوان، قصه گویی برای کودکان را باعث تقویت قدرت تکلم کودکان دانست و ادامه داد: به عنوان مثال برادر 9 ساله ام دارای لکنت زبان است اما با قصه گویی سطح روانی خوانی اش بسیار تقویت شده است.
رییسی در خصوص اثر مطالعه در قصه گویی بیان داشت: قصه گویی یکی از ابزارهای برگرفته از کتابخوانی است که از دیرباز در فرهنگ ما وجود داشته اما امروزه تبلت(رایانه دستی) و موبایل باعث کمرنگ شدن قصه گویی در خانواده ها شده است.

این قصه گوی بیست و یکمین جشنواره قصه گویی در هرمزگان افزود: چون بیشتر اوقات خاطرات روزانه ام را به صورت داستان می نویسم، سعی می کنم همیشه کودک درونم زنده و فعال باشد و بیشتر قصه هایی که برای بچه ها بیان می کنم جدید باشد.
مرضیه رییسی امسال با قصه «راسو و زاغ» در بیست و یکمین جشنواره استانی قصه گویی در استان هرمزگان در بخش دختران و پسران شرکت کرد و پیام اصلی قصه وی نیز صداقت بود.

** قصه گو باید کتابخوان فعالی باشد
منتخب بخش منطقه ای بیست و یکمین جشنواره قصه گویی استان هرمزگان با بیان اینکه از لبخندهای مخاطبان قصه‌ هایم انرژی می ‌گیرم، معتقد است: از طریق قصه گویی خانوادگی می توان آموزه ‌های قرآنی و زبان مادری و بومی را نیز به نسل های آینده منتقل کرد.
یاسمن عباسی که از سال 92 در کانون پرورش فکری کودکان میناب به شکل حرفه ‌ای کار قصه‌ گویی را برای کودکان و نوجوانان دنبال می ‌کند، گفت: قصه گویی را از پدر و مادرم یاد گرفتم که در شب نشینی های خانوادگی قصه های قدیمی میناب را برای اهل خانه و همسایه ها تعریف می کردند.
این مدرس ادبیات و نمایش خلاق افزود: یک قصه گو باید ابتدا به قصه گویی علاقه مند باشد و وقتی قصه را تعریف می کند، با جان و دل وارد دنیای آن قصه شود و ماجراها و حس و حال آن قصه را به مخاطبان منتقل کند.
عباسی که خود در حوزه شعر و داستان نیز فعال است، بیان داشت: یک قصه گو باید کتاب خوان توانمند و فعالی باشد و قصه های زیادی در حافظه خود ذخیره کند.
وی ادامه داد: قصه گو باید بتواند قصه هایی را که با ویژگی های عاطفی خودش متناسب است بشناسد تا بتواند قصه گویی خود را به خوبی اجرا کند.

** قصه گوی خوب با کودکان کودک می شود
این استاد ادبیات فارسی گفت: یک قصه گوی خوب باید بتواند با کودکان کودک شود و بین قصه خودش و دنیای روحی کودکان ارتباط عاطفی ایجاد کرده و همراه با شنوندگان قصه در دنیای شیرین قصه ها زندگی کند و به گردش برود.
عباسی در خصوص باورپذیری قصه از سوی مخاطبان ابراز داشت: یک قصه گو برای این که قصه هایش باورپذیر و دلنشین باشد باید فعالانه قصه گویی کند و از حالت جسم و جان خود نهایت استفاده را ببرد یا گاهی ابزارهایی را وارد قصه کند تا جهان قصه برای کودکان ملموس تر شود.
این قصه گوی مینابی گفت: ابزار قصه گویی باید طوری باشد که روند تخیل کودک را به هم نزند و به کودک اجازه خیال بافی و لذت و هیجان بدهد.
به گفته وی، تعریف کردن قصه با بازی به ویژه برای کودکان قبل از دبستان بسیار جذاب و هیجان انگیز است و چون حس خوبی را در وجود کودکان خلق می کند بهتر است برای این گروه سنی قصه ها را بازی همراه کرد.
عباسی ادامه داد: قصه هایی باید برای کودکان تعریف کرد که بخش های تکرار شونده دارد تا کودکان به راحتی از طریق تکرار حرکات بازی درون قصه غرق شوند.
منتخب بخش منطقه ای بیست و یکمین جشنواره قصه گویی افزود: گنجاندن بازی در قصه، داستان را در ذهن کودکان ماندگارتر می کند و نیز تعامل بین آنان با قصه گو و دنیای قصه جذاب تر می شود.
وی گفت: قصه گویی والدین برای کودکان باعث همراهی آنان با کودکان می شود و این همراهی حس اطمینان، امنیت، شادی و آرام خاطر را به دنبال دارد.

** قصه گو باید روانشناس خوب باشد
مجری و نویسنده رادیو و تلویزیون مرکز خلیج فارس نیز گفت: بازی و نمایش در قصه ها باید براساس قصه در نظر گرفت، زیرا شناخت گروه مخاطب در بازی و اجرای آن مهم است و به طور یقین کودکان با بازی بیشتر از قصه ها لذت می برند.
هانیه هادی نژاد که از 8 سالگی نمایش و داستان نویسی را در بندر انزلی آغاز کرده است، می گوید: یک قصه گوی حوزه کودک در وهله اول باید شناخت خوبی از کودکان و گروه مخاطب خود داشته باشد و نوع مطالعه کتاب و قلم نویسنده را برای مخاطب مورد نظر در قصه تشخیص بدهد.
وی ابزار داشت: همه اینها زمانی به وجود می آید که قصه گو یک روانشناس خوب باشد، زیرا گاهی قصه گو، قصه گویی می کند اما حواسش به کودکانی که در یک لحظه ارتباطش با قصه گو قطع می شود، نیست و این باعث نارضایتی مخاطب و ضربه به کار قصه گویی می شود.
قصه گوی بیست و یکمین جشنواره قصه گویی در هرمزگان در خصوص تکنیک های قصه گویی و نفوذپذیری قصه در کودکان گفت: اگر بیان خوب را در کنار آرامش به عنوان گام اول در نظر بگیریم، مطالعه کتاب هایی در مورد ساختار و تکنیک قصه گویی بسیار کمک کننده است.
هادی نژاد با بیان این که خلاقیت در بیان یک قصه تکراری از ابتدا یک اتفاق جدید می سازد، افزود: خلاقیت را باید با ابزارهای ساده و حتی بدون ابزار به وجود آورد و تقویت کرد.

** قصه گویی قدرت خطرپذیری کودکان را افزایش می دهد
یک روان شناس خانواده در هرمزگان نیز گفت: قصه گفتن یا خواندن کتاب برای کودکان یکی از بهترین راه‌ های گذراندن وقت با آن ‌هاست باعث افزایش قدرت خطرپذیری کودکان و امنیت و آرامش آنها می شود.
مهدی طاهری در این گفت و گو، مناسب سازی شرایط مکانی و زمانی، رسا و شمرده خواندن قصه و استفاده از مشارکت کودک در قصه گویی را از ویژگی های کتاب خوانی و قصه گویی عنوان کرد.

وی گفت: به طور معمول قهرمان قصه ها برای کودکان جذاب بوده و مشتاق هستند مانند قهرمانان قصه ها رفتار کنند، لباس بپوشند یا صحبت کنند بنابراین هرچه سن کودک پایین تر باشد از لحاظ تفکر و شناخت عینی تر است و خیال و واقعیت را کمتر از هم تفکیک می کند از این رو قهرمان داستان را واقعی تر پنداشته و آن را باور می کند.

طاهری اظهار داشت: قصه گویی برای کودکان نه تنها حس دوستی و صمیمیت والدین با کودک را افزایش می ‌دهد، بلکه به رشد ذهنی و گسترده شدن دایره واژگان او نیز کمک می‌ کند و به همین دلیل بهتر است از سال های ابتدای زندگی برای کودک آغاز شود.
این روان شناس خانواده هم چنین از مزیت های قصه گویی اعضای خانواده با کودکان به گسترش فرهنگ مطالعه در نهاد خانواده و کنترل نامحسوس تربیت فرزندانشان اشاره کرد.
وی دومین مزیت قصه گویی در خانواده ها را تقویت شجاعت، حس نوع دوستی و بُعد اجتماعی و دینی کودک دانست.

**راهیابی 5 قصه گو از هرمزگان به بخش منطقه ای بیست و یکمین جشنواره قصه گویی 
بیست و یکمین جشنواره قصه گویی استان هرمزگان یکشنبه شب 22 مهرماه درحالی به کار خود پایان داد که براساس رای هیات داوران بیست و یکمین مسابقه قصه گویی هرمزگان، پنج نفر به بخش منطقه ای این جشنواره راه یافتند.
در این دوره از جشنواره از بین 11 نفر برگزیده عفت تفضلی، یاسمن عباسی، فاطمه غفاری سروستانی، آناهیتا محلفی و شادی آزاد بشمنی به عنوان برگزیدگان منطقه ای به استان کرمان معرفی شدند.
بی بی فاطمه ساحلی زادگان، هدی کهوری نژاد و عبدالرسول معینی در بخش پدر بزرگ ها و مادربزرگ ها به عنوان نفرات برگزیده استانی برای رقابت در بخش ملی انتخاب شدند.
در بخش استانی این جشنواره دختران و پسران نیز لنا علوی، زهرا فرزین نسب و مبینا جعفری انتخاب و معرفی شدند.
در این دوره از جشنواره قصه گویی که با رقابت تنگاتنگ بین 38 نفر از قصه گویان در بخش های مختلف «مردان و زنان»، «دختران و پسران »، «پدربزرگ‌ ها و مادربزرگ‌ ها» برگزار شد، نفرات برگزیده در بخش منطقه ای آذرماه در استان کرمان با هم رقابت می کنند و برگزیدگان به بخش بین المللی که با همزمان با شب یلدا در تهران برگزار می شود، راه می یابند.

براساس این گزارش در این دوره از جشنواره عفت تفضلی با قصه «ماهی کوچولو» در بخش زنان و مردان، یاسمن عباسی با قصه «پیچ پیچی نخودچی» در بخش زنان و مردان، بی بی فاطمه ساحلی زادگان با قصه«روزی» در بخش پدربزرگ ها و مادربزرگ ها، آناهیتا محلفی با قصه«یه آرزو تو قلبشه» در بخش زنان و مردان و زهرا فرزین نسب با قصه «نمکی» در بخش دختران و پسران شرکت کرده بودند.
لنا علوی با قصه «بز و میش»، زهرا فرزین نسب«نمکی» و مبینا جعفری با قصه «کلوچه خوشمزه» به این جشنواره آمده بود.
هم چنین عبدالرسول معینی و هدی کهوری نژاد با قصه های «کلو و ملو» و «اگر این چوب مال من بود» در این دوره از جشنواره شرکت کرده بودند.

فاطمه غفاری سروستانی با «آدم کوچولوی شجاع» و شادی آزاد بشمنی با «دوستی خورشید با فلفل های رنگی» نیز در بخش زنان و مردان وارد این دوره از جشنواره شدند.

داوری جشنواره بیست و یکمین مسابقه قصه گویی استان هرمزگان را محمد سایبانی، مجید ذاکری و عاطفه مسجدی برعهده داشتند.