اکثر ناشران کودک سازوکاری برای معرفی آثارشان به نشر بین‌الملل ندارند

به گزارش کودک پرس ، یکی از مهمترین عواملی که سبب مطرح شدن و دیده شدن کتاب، نویسنده، ناشر و تصویرگر می‌شود، دیده شدن در سطح بین‌المللی است و این کار نیز مستلزم معرفی درست و اصولی کتاب، نویسنده یا تصویرگر طبق استانداردهای جهانی است. اما بسیاری از ناشران حوزه کودک و نوجوان آشنایی و شناخت زیادی نسبت به بازار نشر بین‌الملل و ناشران خارجی ندارند و کمتر در نمایشگاه‌های بین‌المللی شرکت می‌کنند. براین اساس در هر کشوری آژانس‌های ادبی می‌توانند در این زمینه راهگشا بوده و فتح بابی باشند بین بازار نشر ایران و نشر بین‌الملل اما اینکه ناشران تا چه اندازه از ظرفیت این آژانس‌های ادبی استفاده کرده‌اند موضوعی است که از لیلی حائری، مدیر آژانس ادبی کیا که هرساله حضور فعالی در نمایشگاه‌های بین‌المللی کتاب دارد جویا شدیم و با او گفت‌وگویی داشتیم که در ادامه می‌خوانید:

نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران را در مقایسه با نمایشگاه‌های خارجی چگونه ارزیابی می‌کنید؟
نمایشگاه کتاب تهران فقط یک فروشگاه بزرگ است و بیشتر جنبه نمایشی دارد و همه ناشران ایرانی تلاش‌شان فروش آثارشان است. اصولا نمایشگاه کتاب تهران را نمی‌توان یک رویداد بین‌المللی دید و تنها بخش کوچکی تحت عنوان بازار جهانی کتاب در این سال‌ها برگزار می‌شود و قصد دارد به این مهم بپردازد که آن‌هم در سطحی محدود و با شرایطی منحصر بفرد که با هیچ کدام از نمایشگاه‌های بین‌المللی کتاب قابل مقایسه نیست و ‌فقط می‌شود گفت که تلاشی ضعیف در راستای بین‌المللی دیده شدن است.

آژانس ادبی کیا چه فعالیت‌هایی در سی‌ویکمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران داشته است؟
آژانس ادبي كيا با پنج محوريت در نمايشگاه‌های بين‌المللی شركت کرده و ‌مي‌كند که همین اهداف در نمایشگاه کتاب تهران هم دنبال می‌شود که البته در اشل خیلی مختصرتر و محدودتر. ما در نمایشگاه امسال در زمینه معرفي آثار ایرانی در حوزه كودك و نوجوان به ناشران خارجی، انجام پروژه‌هايی که بين نويسندگان ايرانی و تصويرگران خارجي و بالعكس و همكاري با ناشران خارجي جهت چاپ اين پروژه‌هاي مشترك در کشورهای دیگر فعالیت داشتیم. همچنین در زمینه معرفی بهترين و مناسب‌ترين كتاب‌هاي نويسندگان خارجي به ناشران ايراني فعالیت‌ ممتد و طولانی داشتیم که در این مسیر آژانس کیا در حال حاضر نماینده ناشران مطرح آمریکایی‌‌، اروپایی و انگلیسی است.

علاوه بر این در قانوني كردن كتاب‌هايي كه ناشران ايراني بدون اجازه و پرداخت كپي رايت چاپ كرده‌اند جهت اصلاح روابط بين ناشران داخلي و ناشران خارجي، تلاش‌های زیادی صورت گرفت و طی قراردادهایی قانونمند شدند و کارهای عمده‌ای انجام شد. همچنین با بنیادهایی که از زبان خود حمایت می‌کنند و‌ به ترویج آن می‌پردازند همکاری داشتیم که ‌از این طریق کتاب‌های خوب و ‌مناسب زیادی توسط ناشران ایرانی به چاپ رسیده است.

با چه تعداد ناشر خارجی مذاکره کردید و این ناشران از چه کشورهایی بودند؟
این آژانس در طول نمایشگاه با تعداد معدودی از ناشران یا نمایندگان آنها که در این نمایشگاه شرکت داشتند، ملاقات داشت، البته باید ذکر کرد که اکثر ‌این ناشران شرکت کننده برای فروش آثار خود با ترس و نگرانی زیاد حضور پیدا کرده بودند، چون به خوبی واقف بودند که کتاب‌هایشان به راحتی بدون اجازه آنها و بدون رعایت حقوق مولف در ایران چاپ شده و‌ خواهد شد. و باید تاکید کنم ‌که مهمترین دلیلی که نمایشگاه کتاب تهران امکان بین‌المللی شدن را ندارد، نپیوستن به معاهده برن است، بنابرین این نمایشگاه جدی گرفته نمی‌شود ‌و تمام تلاش‌ها بیشتر نمایشی و شعاری باقی می‌ماند.

در نمایشگاه کتاب امسال برای 10 ناشر ایرانی قرار ملاقات با ناشران خارجی برای مذاکره و معرفی آثارشان تنظیم کردیم. همچنین ملاقات با ناشرانی از چین ‌که به‌دنبال حضور ایران به‌عنوان ناشر برگزیده در نمایشگاه پکن در ژانویه گذشته بود و ‌اینکه چین در نمایشگاه کتاب تهران در سال آینده مهمان ویژه خواهد بود، صورت گرفت .از آنجایی‌که در نمایشگاه‌ کتاب پکن رایت تعدادی از کتاب‌های ایرانی از طریق یک ‌آژانس چینی خریداری شد، این مذاکرات در نمایشگاه کتاب تهران ادامه داشت، این آژانس با ناشران ایرانی در غرفه آژانس کیا ملاقات داشت و آثار قابل توجهی را از ایران انتخاب کرد و در حال مذاکره با ناشران چینی است که متعاقبا نتیجه آنها اعلام خواهد شد. البته مجموعه‌ایی از کتاب‌های این آژانس چینی هم به ناشران ایرانی معرفی شد که ‌درحال حاضر در دست بررسی است.

همچنین ناشری از مکزیک که معرف ناشران مکزیکی بود و به معرفی کتاب‌های خود پرداخت و کتاب‌هایی از ایران را نیز انتخاب کرد .ملاقات با نماینده فرهنگی سفارت فنلاند که به دنبال چاپ‌ مجموعه کتاب‌های «مومین‌ها» از نویسنده معروف فنلاندی «Tove Jansson» که توسط انتشارات هوپا رایت آنها خریداری شده است، این سفارت در غرفه خود نمونه‌هایی از کتاب‌های فارسی را به‌همراه کاراکتر مومین‌ها ارایه کرده بود. فعالیت دیگر ما ملاقات با نماینده بنیاد فرهنگی یونان در ایران بود و همکاری که آژانس ادبی کیا در خصوص چاپ کتابی چند زبانه (فارسی، عربی ، انگلیسی و یونانی) برای مهاجران ایرانی/ افغانی و عرب در سال گذشته انجام شده بود. همچنین با مسئول نمایشگاه کتاب شانگ‌های در خصوص چگونگی شرکت غرفه ایران در نمایشگاه آتی شانگ‌های نیز ملاقاتی داشتیم.

چقدر از این مذاکرات برای فروش یا خرید حق رایت آثار به ثمر نشست؟
مذاکرات برای خرید و فروش رایت همزمان بوده و تا نهایی شدن نمی‌توان به تعداد دقیق هر کدام اشاره کرد.

رغبت ناشران خارجی به خرید رایت آثار ایرانی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
کتاب‌های ایرانی در حوزه کودک و ‌نوجوان اگر به‌درستی ارایه و‌ معرفی شوند، از آن‌ها استقبال خواهد شد. اما مساله این است که اکثر ناشران ایرانی سازوکاری که کتاب‌هایشان را درست معرفی کنند، ندارند و این‌طور چیزی هم در برنامه‌هایشان دیده نشده است و توجهی به این مساله ندارند. اغلب آن‌ها با روش درست و استاندارد معرفی و پرزنت آثارشان آشنایی ندارند و نمی‌خواهند داشته باشند چون پیشینه‌ای هم که باید در زمینه داشته باشند، ندارند. از سویی حضورشان در نمایشگاه‌های بین‌المللی هم خیلی ضعف دارد و تعداد معدودی از ناشران در نمایشگاه‌های بین‌المللی حضور دارند و آثارشان را به درستی معرفی می‌کنند. تعداد ناشرانی که کاتالوگی از خلاصه کتاب‌هایشان به زبان انگلیسی تهیه و در نمایشگاه‌های بین‌المللی ارائه می‌کنند کم است و اغلب کاتالوگ مناسبی از ترجمه آثارشان ندارند. از سویی کیفیت ترجمه هم بسیار مهم است، ترجمه باید به گونه‌ای باشد که معرف اثر باشد و این کار از ترجمه‌های ضعیف برنمی‌آید.

نسبت به سال‌های گذشته چه تفاوتی در مذاکرات و استقبال ناشران خارجی شاهد بودید؟
واضح است که باید هر سال نسبت به سال گذشته پیشرفتی داشت وگرنه چه حاصل از این‌همه تلاش ‌و هزینه ولی آنچه که مسلم است در این مسیر راهی بس دراز پیش رو‌داریم .

با توجه به اینکه آژانس کیا روی حوزه کودک و نوجوان متمرکز است، استقبال از چه موضوعات و چه گروه سنی بیشتر بود؟
ناشران ایرانی بیشتر به آثار گروه سنی نوجوان و کتاب‌های مجموعه‌ای و رمان‌های تصویری برای نوجوانان علاقه دارند و نسبت به خرید رایت، ترجمه و انتشار آن‌ها راغبند. از آن طرف ناشران خارجی بیشتر به کتاب‌های مصور ما توجه می‌کنند که عمدتا مربوط به گروه سنی کودک است. چون آشنایی با زبان فارسی ندارند و اولین جذب آن‌ها به کتاب‌ها از طریق تصویرگری است. از سویی تصویرگری ما نیز در سطح جهانی مطرح است، بیشتر به آثار مصور توجه نشان می‌دهند. اما در حوزه خردسال، متاسفانه تلاش‌های زیادی جهت معرفی آثار داخلی از سوی ناشران صورت نگرفته است و توجه زیادی به این حوزه در سطح مذاکرات بین‌المللی نشده است و ناشران محدودی در این حوزه کار می‌کنند.

روند سیاسی کشور چه تاثیری در مذاکرات شما و تمایل ناشران خارجی برای خرید و فروش رایت دارد؟

ظرفیت ادبیات تالیفی کودک و نوجوان ایران برای مطرح شدن در مجامع بین‌المللی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
ادبیات تالیفی در حوزه کودک‌ و نوجوان و ‌رمان ایرانی ظرفیت جهانی شدن دارد و با معرفی و ارایه درست ‌و نیز از طریق طرح حمایت و ‌ترویج از زبان فارسی مسلما می‌تواند
بسیاری از ناشران ایرانی شناختی از آژانس‌های ادبی و فعالیت‌های آن‌ها ندارند. آژانس ادبی آن‌طور که باید در کشور ما مطرح نیست زیرا ما تابع قانون کپی‌رایت نیستیم و ناشران احساس نیازی نسبت به آژانس‌های ادبی نمی‌کنند و اعتقاد دارند خودشان هم می‌توانند با ناشران خارجی صحبت کنند و لازم نیست هزینه اضافه‌ای به آژانس‌های ادبی پرداخت کنند و فرهنگ و شناخت لازم وجود ندارد
جایگاه مناسب خود را بدست آورد. مخصوصا کتاب‌های مصور ما که به دلیل تصویرگری‌شان از سوی ناشران خارجی با استقبال بیشتری روبه‌رو می‌شوند. آژانس ادبی کیا در طول سال‌های فعالیت خود پروژه‌های زیادی با همکاری با ناشران خارجی را به ثمر رسانده که در این راستا آثار نویسندگان و‌ تصویرگران ایرانی به بازارهای جهانی راه پیدا کرده و ‌موفقیت‌هایی را کسب کرده‌اند .به امید آنکه دولت به‌جای متولی‌گری ‌و مانع تراشی در راه جهانی شدن ادبیات ایران زمین، بیشتر یاری‌گر و بسترساز باشد.

چه فعالیت‌هایی در زمینه معرفی نویسندگان و تصویرگران ایرانی به ناشران داخلی و افزایش ارتباط ناشران با یکدیگر انجام دادید؟
آژانس ادبی کیا سال‌هاست که در این زمینه فعالیت می‌کند و نویسندگان و تصویرگران ایرانی را به ناشران ایرانی معرفی می‌کند. اما اخیرا نویسندگان و تصویرگرانی که به ما مراجعه می‌کنند هدفشان پیوستن به ناشران بین‌المللی و خارجی است. درحالی‌که نویسندگان و تصویرگران ابتدا باید نسبت به انتشار آثارشان در ایران اقدام کنند و سپس براساس رزومه‌شان تقاضای همکاری با ناشران خارجی داشته باشند. کما اینکه تا به‌حال بسیاری از تصویرگران ایرانی را به نشران خارجی معرفی کرده‌ایم.

استقبال ناشران ایرانی از آژانس‌های ادبی و همکاری با آن‌ها چگونه است؟

آیا ارائه طرح گرنت تاثیری در افزایش رغبت ناشران خارجی برای مذاکرات و خرید و فروش رایت داشته است؟
طرح گرنت مسلما تاثیر دارد و جای خالی ان در نشر ما احساس می‌شد و من هم با ارائه اپلیکیشن‌هایی در این مسیر کمک‌هایی کرده‌ام اما ناشران خارجی را ترغیب نمی‌کند که اگر کتابی را مناسب نمی‌دانند، انتخاب کنند. ناشان خارجی ابتدا کتاب مورد نظرشان را باتوجه به نیاز بازارشان انتخاب می‌کنند سپس به دنبال این هستند که آیا گرنت به آن تعلق می‌گیرد یانه. طرح گرنت بیشتر برای ناشران ایرانی جنبه ترغیبی و حمایتی دارد.

منبع: ایبنا