مطالعۀ خانواده و تأثیر آن در ترغیب کودک

به گزارش کودک پرس ،زمان‌، هدیۀ گرانقیمتی‌ است‌ که‌ والدین می‌توانند بـه کـودکان‌ بدهند. اسباب‌بازی های گرانقیمت هیچ وقت نمی‌توانند جایگزین حضور ساده و دوست‌داشتنی والدین در میان کودکان گردند. کتاب ها‌ برای‌ والدیـن فـرصتی فـراهم می‌کنند تا لحظات خاصی‌ را‌ در‌ کنار‌ کودکان‌ سپری کنند. وقتی‌ کودک‌ کتاب لذت‌ بخش را می‌خواند بـه نـظر مـی‌رسد که زمان متوقف می‌گردد. با خواندن کتاب به همراه کودک، کودکی‌ والدین‌ دوباره‌ پدیدار گـشته و بـا کـودکی کودک در هم‌ آمیخته‌ و آنان‌ در‌ لذت‌ و شادی‌ با یکدیگر سهیم می‌گردند. این لحظه‌ای هیجان‌انگیز اسـت.

زمـانی است که رابطه عمیق عاطفی بین والدین و کودکان پرورش می‌یابد. خواندن کتاب های خوب بـه هـمراه کـودکان به استحکام‌ روابط بین والدین و فرزندانشان کمک می‌کنند. بیشتر کودکان از احساس گرمی و امنیتی کـه بـا خزیدن به بغل پدر و مادر و گوش کردن به داستان آن ها ایجاد می‌گردد لذت ذاید الوصفی می‌برند. ایـن تـماس‌ جـسمانی‌ به همراه صدای لذت‌ بخش والدین و پیچیدگی های مفرح طرح داستان، زمان داستان گفتن را به زمانی ویژه تـبدیل مـی‌کند.

کتاب های خوب پاسخگوی سؤالات کودکان هستند. کودکان مواقعی در زندگیشان با مسائلی مـثل‌ مـرگ‌، جـدایی از والدین، عصبانیت و از دست دادن یک دوست مواجه می‌شوند. یک داستان می‌تواند به این مسائل پاسخ دهد و بـه کـودکان حس امـیدواری و غلبه بر‌ چالش های‌ زندگی را بدهد. کتاب ها باید‌ عاقلانه‌ و منطقی انتخاب شوند.

کتـاب، ابـزاری برای معرفی ارزش ها

والدین همچنین می‌توانند از کتاب ها برای معرفی ارزش ها و افکار مهم به کودکان اسـتفاده کـنند. شاید‌ والدین‌ بخواهند ارزش هایی مثل مهربانی‌، پذیرش دیگران‌ و احساساتشان یا همبستگی اعضای خـانواده را مـورد تأیید قرار دهند، به جای این که صـرفا بـه کـودکان بگویند که این افکار یا ارزش ها مـهم اند مـی‌توانند داستانی را برایش بخوانند که قوۀ تخیل‌ او‌ را فعال کرده و به او این امکان را بدهد که خودش ایـن ارزش ها و افکار را کشف کند. از طریق ارتـباط بـا شخصیت های داسـتان کودکان مـی‌توانند احـساسات آن ها را تجربه کرده، با مشکلات‌ روبـرو‌ شـده و ازموفقیت های‌ این شخصیت ها درس گیرند. والدین باید به خاطر داشته باشند که کـوکان بـه طور فردی به یک‌ داستان واکنش نـشان می‌دهند. آنان از آنچه کـه می‌شنوند یا می‌خوانند نتایج‌ خاص‌ خـودشان را‌ خـواهند گرفت. هر کودکی به واسطۀ زمینه و نیازهای منحصر به فردش پیام متفاوتی را از همان داسـتان بـه ‌‌یاد‌ دارد. یک داستان خوب هـمیشه بـرای مـخاطبینش پیامی در بر خواهد داشـت.

تـأثیر یک‌ کتاب‌ محدود‌ بـه زمـان خواندن آن نیست. خواندن یک داستان خوب می‌تواند معرف یک ارزش و یا یک تفکر‌ به کودکان بـاشد. والدیـن می‌توانند فعالیت های خاصی را برای کودک در نظر بـگیرند کـه‌ او را ترغیب کـند‌ بـه‌ آنـچه خاص او است توجه داشـته باشد. اگر کتاب ها بدین‌گونه مورد استفاده قرار گیرند می‌توانند بهبخش مهمی از فعالیت های خانواده تبدیل شـوند.

کتـاب، ابزاری برای غنی‌سازی واژگان و افزایش مـدت زمـان تـمرکز

خـواندن کتاب برای کـودکان کـم سن‌ و سال بر مهارت های آغازین کتابخوانی آن هاتأثیر دارد. کودکان به هنگام شنیدن یک داستان آنچه را که مـی‌شنوند بـا آنـچه که نوشته شده ارتباط می‌دهند. آنان‌ بـه‌ تـدریج در می‌یابند کـه حـروف نـمایندۀ صداهایی هستند که واژگان را می‌سازند. آنان از ابتدا تا انتها توجهشان به داستان معطوف است و از این طریق مدت زمان تمرکزشان بر یک موضوع افزایش‌ می‌یابد‌.

افزون بر این، کتاب ها در غنی‌سازی واژگـان و شیوۀ بیان کودکان نقش مهمی به عهده دارند که در واقع مکمل آن چیزی است که در محاوره‌های روزمره یاد می‌شوند. وقتی مرتب برای کودکان‌ کتاب‌ بخوانیم به مرور به جادوی کلمات چاپ شـده پی می‌رند. باکتاب انس گرفته و برای آن احترام قائل می‌شوند. به طور خلاصه می‌توان گفت: کتاب ها به سؤالات کودکان پاسخ می‌دهند‌، آن ها‌ را‌ با افکار ارزشمند آشنا می‌کنند‌، مهارت های‌ کتابخوانی‌ و زبانی را تقویت کـرده و بـه روابط خانوادگی استحکام می‌بخشند.

مطالعۀ خانواده و تأثیر آن در ترغیب کودک

اختصاص زمانی برای‌ مطالعۀ‌ افراد‌ خانواده، در سکوت تا هر کس مطلب مورد عـلاقه‌اش‌ را‌ بـخواند، تنها فرصتی است که والدیـن مـی‌توانند مطلب مورد علاقه‌شان را بخوانند. تکرار این کار سبب ایجاد علاقه در کودک‌ به‌ مطالعه‌ می‌شود. لازم است نکات زیر را به خاطر سپرد:

1- ابتدا‌ کودک و والدین باید مـطالبی بـرای خواندن داشته باشند.

2- از ایـنکه کـودک مطلب آسانی را برای مطالعه انتخاب کند‌ والدین‌ نباید‌ نگران باشند. تمرین با کتب آسان و خواندن مطالب فکاهی سبب روانی خواندن می‌گردد‌.

3- بهتر‌ است والدین برای کودک یک مجلۀ کودکان مشترک شوند. کـودکان از ایـنکه بستۀ پستی خودشان را دریافت‌ کنند‌ به‌ هیجان می‌آیند.

4- والدین باید در حالت آرامش مطلبی را که انتخاب کرده‌اند‌ بخوانند‌.

5- طول‌ مدت اوقات مطالعه خانواده نشان می‌دهد که والدین به مطالعه علاقه‌ مندند و چون آنان بـرای خـواندن‌ کتاب‌ ارزش قائلند کودکشان نیز برای مطالعه ارزش قائل می‌شود.

ترویج کتاب خوانی

والدین‌ نمی‌توانند کودکان سـنین بالا را روی زانوی خود قرار داده یا در آغوش بگیرند‌ و هر‌ شب‌ برایشان داستان بـخوانند. امـا مـی‌توانند با اتخاذ همان اصولی که درمورد کودکان کم سن‌ و‌ سال‌ اثر بخش بود در کودکان سنین بالا هم شـور ‌ ‌و شـوق کتابخوانی را ایجاد کنند. در‌ این‌ راستا‌ می‌توان موارد زیر را به کار برد:

1- خواندن کتاب را بـه عـنوان تـفریح و سرگرمی اوقات‌ بیکاری‌ ترغیب کنند.

2- محیطی پر از کتاب برای کودکان ایجاد کنند.

3- با کودکان‌ صحبت‌ کـرده‌ و به گفته‌های آنان گوش کنند و به یاد داشته باشند که چهار مهارت اصلی زبـان عبارتند از‌:

صحبت‌ کردن‌، گـوش دادن، خـواندن ونوشتن و هر مهارت دیگری را پشتیبانی می‌کند.

4- در هر‌ فرصتی‌ که دست داد به همراه کودک مطلبی را بخوانند حتی اگر این مطلب بخشی از مقالۀ روزنامه‌ سر‌ سفرۀ صبحانه باشد.

5- با پاسخ دادن به افکاری که کـودکان سعی دارند‌ از‌ طریق نوشتن انتقال دهند، آنان را ترغیب به‌ نوشتن‌ بکنند‌.

6- خودشان سر مشقی برای کودک باشند. کتابی در‌ دست‌ گیرند و اطمینان حاصل کنند که کودک می‌داند که پدر یا مادرش کتاب را برای‌ لذت‌ بـردن و بـه دست آوردن اطلاعات لازم‌ می‌خواند‌.

7- بر تکالیف‌ مدرسه‌ای‌ کودک‌ نظارت داشته و کوششهای او را مورد‌ ستایش‌ قرار دهند.

نتیجه‌ گیری

والدین نقش اساسی در علاقه‌مند‌ کـردن کـودکان به مطالعه‌ و استفاده‌ از کتابخانه دارند. به ویژه وقتی‌ ساعات‌ خاصی از وقت خانواده به مطالعه اختصاص یابد می‌تواند در علاقه‌مند ساختن کودک به‌ مطالعه‌ بسیار مفید باشد. در اوقات اختصاص‌ یافته‌ برای‌ مطالعه، والدین مـی‌توانند‌ بـه‌ دو صورت عمل کنند‌ یا‌ به همراه کودک و برای کودک کتاب بخوانند و یا خودشان کتاب و روزنامه مورد علاقه خودشان بخوانند و به‌ کودک‌ هم اجازه دهند که کتاب یا‌ مطلب‌ مورد علاقۀ‌ خـودش را‌ بـخواند‌.

در نـهایت باید توجه‌ داشت که تـأثیر کـتابخوانی بـرای کودکان و آشناساختن آنان با ادبیات کودکان تنها محدود به دوران‌ کودکی‌ نمی‌شود و این عمل می‌تواند به گونه‌ای باشد‌ که‌ سبب‌ ایجاد‌ عـادت‌ بـه مـطالعه در‌ میان‌ آنان شده و چه بسا این عادت پسندیده را تـا آخـر عمر ادامه دهند و به عنون پیشگامان اصلاح ساختارهای‌ فرهنگی‌ کشور‌ و مبلغ و مروج فرهنگ کتاب و کتابخوانی شده گام های مثبتی‌ در‌ این‌ راستا‌ بـردارند‌.