نگاهی به آموزش و پرورش ژاپن و چگونگی مشارکت دانش‌آموزان در امور مدرسه

به گزارش کودک پرس، نظام آموزشی ژاپن با برنامه‌های راهبردی که برای تعلیم و تربیت دانش‌آموزان در نظر گرفته به یکی از متفاوت‌ترین نظام‌های آموزشی در سطح کشورهای جهان تبدیل شده است.

در زیر به بخشی از مهم‌ترین اهداف نظام آموزشی ژاپن اشاره می‌کنیم:

* اول آوریل برابر با شروع سال تحصیلی

سال تحصیلی در ژاپن از اواسط ماه آوریل شروع شده و تا آخر مارس طول می‌کشد و به سه ترم تقسیم می‌شود که اولی از آوریل تا جولای، دومی از سپتامبر تا دسامبر و سومی از ژانویه تا مارس است؛ آنها 6 هفته تعطیلات تابستانی، دو هفته تعطیلات زمستانی و دو هفته تعطیلات بهاری دارند.

* رفتار قبل از دانش

در مدارس ژاپن از دانش‌آموزان هیچ امتحانی تا زمان رسیدن به درجه 4 یعنی سن 10 سالگی گرفته نمی‌شود؛ فقط آزمون‌های بسیار ساده و کوچک برای آنها تعریف می‌شود.

اعتقاد سیستم آموزشی کشور ژاپن بر این است که در سه سال اول تحصیلی، هدف از آموزش، قضاوت دانش کودکان نیست بلکه آموزش رفتارهای اجتماعی صحیح در برخورد با دیگران است تا به توسعه شخصیت آنها کمک کند.

به کودکان ژاپنی آموزش داده می‌شود که به دیگران احترام بگذارند و با طبیعت و حیوانات مهربان باشند؛ آنها همچنین یاد می‌گیرند که چگونه مهربان، متواضع و سخاوتمند باشند؛ علاوه بر همه اینها، به کودکان کنترل خشم و عادلانه رفتار کردن نیز آموزش داده می‌شود.

* نظافت مدرسه توسط دانش‌آموزان

در مدارس ژاپن، دانش‌آموزان خود موظف به تمیز کردن کلاس درس، آزمایشگاه و حتی سرویس بهداشتی هستند؛ در مدارس این کشور هیچ شخصی برای عمل نظافت استخدام نمی‌شود.

معمولاً روال این است که دانش‌آموزان به گروه‌های کوچک تقسیم می‌شوند و هر گروه وظایف تعیین شده را در طول سال تحصیلی بر عهده می‌گیرد؛ ضمن اینکه وظایف درون گروه بین کودکانی که در آ‌ن گروه حضور دارند به صورت چرخشی تغییر می‌کند تا همه یک سری کار مشابه را انجام داده باشند.

* تقویت روحیه کار تیمی و احترام به همه مشاغل

سیستم آموزش ژاپن باور دارد، تمیز کردن مدرسه و هر کار دیگری که دانش‌آموزان، آن را به صورت گروهی انجام می‌دهند به آنها در مشارکت کار تیمی کمک می‌کند و علاوه بر تقویت روحیه کار تیمی به آنها آموزش می‌دهد تا به همنوعان‌شان کمک کنند؛ ضمن اینکه با نظافت مدرسه یاد می‌گیرند برای زمان خود ارزش قائل شوند و به شغل همه احترام گذارند.

همچنین معلمین کلاس را به چند گروه تقسیم کرده و سرگروهی برای هر گروه تعیین می‌کنند؛ تاکید بسیاری بر عملکرد هماهنگ گروه وجود دارد.

* ناهار مشترک بر اساس یک استاندارد تعریف شده

در مدارس ژاپن، ناهار مدرسه در یک منوی استاندارد شده ارائه می‌شود و همه دانش‌آموزان در کنار هم و در کلاس درس ناهار می‌خورند.

سیستم آموزشی ژاپن بهترین کار را برای اطمینان از اینکه دانش‌‌آموزان غذای سالم و متعادل می‌خورند، انجام می‌دهد؛ در مدارس تمام مقطع‌های تحصیلی، ناهار برای دانش‌آموزان طبق یک منوی استاندارد که نه تنها توسط سرآشپزهای واجد شرایط بلکه توسط متخصصان مراقبت‌های بهداشتی نیز طراحی شده است، پخته می‌شوند.

همه دانش‌آموزان همراه معلم در کلاس درس و روی میز استانداردی که با توجه به قد و قامت آنها طراحی شده، ناهار می‌خورند؛ هدف از این اقدام ایجاد روابط مثبت میان معلم و دانش‌آموز است.

* 8 ساعت حضور مفید در فضای آموزشی

دانش‌آ‌موزان ژاپنی 8 ساعت در مدرسه حضور دارند، اما جدا از آ‌ن حتی در تعطیلات آخر هفته یا تعطیلات اعیاد ملی و مذهبی، مطالعه سر جای خود قرار دارد و آنها بر اساس برنامه آموزشی تدوین شده پیش می‌روند.

* لباس فرم برای دانش‌آموزان

بچه‌های کوچک کلاه‌های رنگی سر می‌گذارند و علامت‌هایی به شانه‌هایشان وصل می‌کنند که سال تحصیلی آنها را نشان می‌دهد؛ در دبستان، معمولاً دانش‌آموزان یونیفرم تن نمی‌کنند اما برای دوره متوسطه و دبیرستان پوشیدن یونیفرم الزامی است؛ یونیفرم پسرها یک کت کتانی آبی با شلوار همخوان با آن و یونیفرم دخترها دامن تک رنگ یا چهارخانه تا زانو و یک بلوز سفید ساده یا بلوز سفید با یقه ملوانی است.

* آموزش هنرهای سنتی

دانش‌آموزان ژاپنی به یادگیری هنرهای سنتی فرهنگ خود نظیر شودو «خطاطی ژاپنی» و هایکو «سبکی از اشعار ژاپنی» در هنر شودو علاقه نشان می‌دهند و کلاس‌هایی برای آموزش این هنرها برای آنها در نظر گرفته شده است.

این هنرها که نیازمند دانش زبانی هستند، موجب می‌شوند تا دانش‌آموزان برای هنرهای فرهنگی خود ارزش و احترام زیاد قائل باشند.

برنامه‌‌های ویژه به منظور شادی دانش‌‌آموزان

مدیران مدارس ژاپن، برنامه‌های ویژه‌ای برای شاد نگهداشتن دانش‌آموزان در مدارس ژاپن در نظر می‌گیرند؛ کلاس‌های ورزشی نظیر شنا یکی از این موارد است.

در ژاپن بودجه‌های هنگفتی صرف تجهیز مدارس به کتابخانه، آزمایشگاه، زمین بازی، وسایل ورزشی، استخر شنا، سالن نمایش، وسایل سمعی و بصیری و حتی گلخانه می‌شود.

آموزش زبان انگلیسی به دانش‌آموزان

در مدارس ژاپن قانون بر این است که خانواده‌ها از سنین قبل مدرسه، کودکان خود را برای خواندن بدون یادگیری قاعده خاصی آماده کنند؛ بر همین اساس والدین از سنّ 4 سالگی موظف بر آماده‌سازی فرزندان خود برای خواندن هستند.

همچنین آموزش زبان انگلیسی با توجه به رتبه پایین دانش‌آموزان ژاپنی در یادگیری زبان انگلیسی، مهم‌ترین دغدغه مدیران مدارس این مقطع است.