چرا کودکم نمی تواند به سادگی غذا را قورت دهد؟

به گزارش کودک پرس، مشکلات بلع یا دیسفاژی، نوعی اختلال در بلع غذا محسوب می شود که فرد طی آن از نوعی ناتوانی در قورت دادن و بلع هر گونه غذا و نوشیدنی از دهان به سمت گلو و پایین تر به سمت مری و در نهایت به سمت معده خود رنج می برد.

غذا خوردن کودک
این مشکل ممکن است در هر نقطه از دهان، گلو، مری و یا معده رخ دهد و مشکلات جدی را برای سلامت کودکان ایجاد کند.

در دهان
به صورت مشکل در مکیدن، جویدن و یا حرکت غذا در دهان به سمت گلو ظهور پیدا می کند.

در گلو
کودک به سختی غذا را از گلو پایین می دهد و یا مدت زمان زیادی برای این کار صرف می کند و یا ممکن است طی این مرحله، غذا جلوی راه تنفسی کودک را بگیرد و مشکل ساز شود.

در معده
مشکل در معده به صورت شل و سفت شدن معده و یا باز و بسته شدن آن بوجود می آید.

علل مشکلات بلع در کودکان
بلع شامل سه مرحله است و این سه مرحله، توسط اعصاب دستگاه گوارشی کنترل می شوند. مواردی که سبب بروز مشکلات بلع در کودکان می شود را باید در طی این سه مرحله یافت.

مرحله اول، مرحله آماده سازی دهانی: در این مرحله غذا با بزاق دهان مخلوط شده و جویده می شود. انجام این مرحله، ارادی است. سپس غذای آغشته شده با بزاق، توسط زبان به سمت انتهای دهان و گلو می رود.

مرحله دوم، مرحله حلقی : در این مرحله، با ورود غذا به مری، دریچه ای به نام اپی گلوت بسته می شود. با بسته شدن اپی گلوت، غذا به سمت نای (راه تنفسی) نمی رود تا سبب مشکلات تنفسی نشود.

مرحله سوم، مرحله مری: موادغذایی از طریق مری وارد معده می شوند. نیروی گرانش به این مرحله سرعت بیشتری می دهد. همچنین مری با انجام حرکات موج‌مانند، سبب باز شدن دریچه ی بین مری و معده می شود. با باز شدن این دریچه غذا وارد معده شده و شروع به هضم شدن می کند.
بیماری هایی که اعصاب و ماهیچه ها را درگیر می کنند، مانند سکته، تومور، آسیب های عصبی، ضربه مغزی یا تحلیل عضلات که همگی این موارد می توانند سبب فلج شدن و یا ضعف عملکرد زبان و یا عضلات گلو و مری شوند
عوامل خطر مشکلات بلع در کودکان
– شکاف کام یا لب
– مشکلات مربوط به دندان
– بزرگ بودن زبان
– بزرگ بودن لوزه
– تومور یا وجود توده در گلو
– فلج بودن تارهای صوتی
– تاخیر رشد
– بیماری هایی که اعصاب و ماهیچه ها را درگیر می کنند، مانند سکته، تومور، آسیب های عصبی، ضربه مغزی یا تحلیل عضلات که همگی این موارد می توانند سبب فلج شدن و یا ضعف عملکرد زبان و یا عضلات گلو و مری شوند.
– وجود مشکلات رشد قبل از تولد نوزاد (دوران جنینی) در استخوان های جمجمه و ناهنجاری ساختار دهان و گلو (ناهنجاری های سر و صورت)
– ناهنجاری های دستگاه گوارش پیش از تولد، مانند فیستول نای
– حساسیت دهانی که در بعضی کودکان
– تحریک تارهای صوتی که در بلندمدت تاثیرگذار خواهد بود.
– سوزش یا زخم مری و یا تارهای صوتی توسط اسید معده در بیماری ریفلاکس (در بیماری ریفلاکس، اسید معده و محتویات آن به مری باز می گردند)
– فشار اندام های دیگر بر مری مانند قلب، تیروئید، رگ های خونی و یا گره های لنفاوی
– وجود جسم خارجی در مری ، مثلا ممکن است کودک جسمی مانند سکه را بلعیده باشد.

علایم مشکلات بلع در کودکان
– سفت شدن بدن کودک در طول غذاخوردن
– امتناع کودک از نوشیدن و خوردن
– طول کشیدن غذاخوردن کودک
– مشکل در جویدن کودک
– سرفه کودک در طی غذا خوردن
– اشکال در هماهنگی تنفسی کودک با خوردن و نوشیدن
– تف کردن غذا به بیرون و استفراغ های مکرر برای خارج کردن غذا
– عفونت های تنفسی یا ذات الریه مکرر
– عدم وزن گیری و رشد مناسب کودک
پس از تشخیص قطعی، بر اساس محل جایگاه مشکل بلع، روش های درمانی توسط پزشک متخصص ارائه می شود
عوارض مشکلات بلع در کودکان
– تغذیه کم و نامناسب و یا کم شدن آب بدن
– ذات‌الریه یا عفونت های مکرر دستگاه تنفسی فوقانی که ممکن است به بیماری ریوی مزمن منجر شود.
– خجالتی شدن کودک و منزوی شدن او و اینکه هرگز دوست ندارد در مقابل دیگران غذا بخورد.

راه های تشخیص مشکلات بلع در کودکان
اگر با کودکی مواجه شدید که علایم بالا را داشت، با پزشک در میان بگذارید.
پزشک متخصص همه علایم را بررسی می کند و تمام مشکلات احتمالی نظیر بیماری ریفلاکس، اختلالات متابولیک و مشکلات تغذیه ای را بررسی می کند و در صورت لزوم، آزمایش های ویژه ای را به منظور تشخیص بهتر خود تجویز می کند.

– آزمایش بلع باریوم که طی این آزمایش، وجود مشکل در هر یک از سه مرحله بلع غذا تشخیص داده می شود.

– آندوسکوپی : لوله ای باریک مجهز به دوربین را وارد دهان کودک می کنند و تمام حرکات بلع و مشکلات مربوط به آن را از طریق نمایش بر روی صفحه مانیتور بررسی می کنند.

پس از تشخیص قطعی، بر اساس محل جایگاه مشکل بلع، روش های درمانی توسط پزشک متخصص ارائه می شود.
زهره لطیفی

مرجع:بخش سلامت تبیان