بهترین فرصت برای علاقه‌مند کردن کودک به مطالعه چه زمانی ست؟

ادبیات کودک و نوجوان نوعی از ادبیات می باشد که جداسازی آن از بخش‌های دیگر ادبیات با سن مخاطبان آن صورت می گیرد و از دلایل پدید آمدن این گونه ادبیات نیز می توان به این موضوع اشاره کرد که بزرگسالان متوجه شدند کودکان و نوجوانان به سبب گنجایش‌های شناختی و ویژگی‌های رشدی خود آمادگی پذیرش متن‌های سنگین را ندارند.

بر همین اساس گفت و گویی با جواد زاهدی مدیر مدیرکل کانون پرورشی و فکری کودکان و نوجوانان آذربایجان غربی ترتیب دادیم و در خصوص وضعیت کنونی کتاب ها و آثار تولیدی در حوزه کودک و نوجوان و اینکه آیا متناسب با نیازهای کودکان و نوجوانان امروز می باشند یا خیر و همینطور راهکارهای ترویج ادبیات کودک و نوجوان توسط خانواده ها و جامعه چیست؟ جویا شدیم.

• در حال حاضر وضعیت کنونی کتاب ها و آثار تولیدی در حوزه کودک و نوجوان در استان و کشور به تفکیک چگونه ارزیابی می کنید؟

زاهدی: انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به صورت متمرکز در تهران انجام شده و در کتابخانه‌ها و فروشگاه‌های عرضه محصولات فرهنگی کانون توضیع می‌شود و در واقع کتاب‌ها به صورت استانی منتشر نمی‌شوند.

در این خصوص می‌تواند گفت بسیاری از کتاب‌های پر مخاطب و قدیمی کانون توسط انتشارات کانون بازنشر شده است.

همچنین کتاب‌های جدید بسیاری در حوزه نوجوانان چاپ و سالیانه به دست نوجوانان در مراکز کانون می‌رسد.

• آیا متناسب با نیازهای کودکان و نوجوانان می باشند؟

زاهدی: با هیچ مشکل و کمبودی در حوزه کتاب‌های نوجوانان مواجه نیستیم و متناسب با نیاز‌های آن‌ها کتاب‌های جدید منتشر و در اختیارشان قرار می‌گیرد.

اما در حوزه کتاب‌های کودک به شدت با کمبود کتاب‌های مناسب مواجه هستیم و این خلاء به حوزه نشر باز نمی‌گردد بلکه به کمی کتاب‌هایی که برای کودکان نوشته می شود مرتبط است.

نویسندگان با وجود سختی‌هایی که دارد برای کودکان کتاب بنویسند.

حوزه کتاب کودک نیازمند کتاب‌های جدید است.

• چه تفاوتی بین آثار تولیدی در حوزه ادبیات کودک در روزگار کنونی و سال های پیش است؟

زاهدی: ادبیات کودک در قدیم شامل افسانه‌ها ترانه‌ها و لالایی ها که به صورت شفاهی و سینه به سینه نقل شده است و هدف از ان پند و اندرز و مسائل تربیتی بوده و بیشترمبتنی بر رویدادهای تاریخی و دوران گذشته بود شعر کودک و نوجوان خاص این گروه سنی وجود مداشت

شخصیت‌های داستانی قهرمان و ضد قهرمان بوده و به صورت خوب مطلق و بد مطلق ارائه می‌شدند

ادبیات معاصر به عناصر طبیعی اشاره می‌کند و شخصیت‌های داستانی اعمال باور پذیرتری دارند و نتیجه گیری مستقیم در متن ادبیات کودک مشاهده نمی‌شود و شکل مکتوب ادبیات کودک و نوجوان رایج‌تر است.

هنوز هم ادبیات کودک به دو صورت است، یکی برای کودک و نوجوان و دومی درباره کودک و نوجوان که شکل دوم ان بیشتر به چشم می‌اید.

گاهی مرز باریک بین ادبیات کودک و نوجوان و رعایت نمی‌شود، در ادبیات کودک تخیل قویتر است در حالیکه در ادبیات نوجوان اندیشه قویتر است.

با این که آموزش در ادبیات کودک جایگاه ویژه‌ای دارد اما بخش عمده‌ای از ادبیات نیز وجود دارد که هدف عمده ان مسائل تربیتی و آموزشی نیست.

ادبیات کودک و نوجوان امروز بیشتر آینده نگر است تا گذشته نگر.

در سال‌های پیش این نظریه جایگاه ویژه‌ای داشت که در ادبیات کودک زشتی‌ها و بدی‌ها جایگاهی ندارند، اما امروزه اهمیت پرداختن به زشتی‌ها ذدر ادبیات کودک طرفداران خاص خود را دارد که با دلایل صریح و قاطع طرفدار نظریه خود هستند.

• به نظر شما چه کسانی باید برای غنی تر کردن ادبیات کودکان و ارتقای کمی و کیفی این بخش ادبیات باید وارد عرصه شوند؟

زاهدی: ادبیات کودک منحصر به کتاب، شعر و داستان نیست، باید به این نکته توجه بسیار داشت که ادبیات نمایشی(نمایش‌های خلاق و عروسکی)، ادبیات موسیقایی و فیلم کودک نیز در این زمره قرار می‌گیرد.

غنای ادبیات کودک مستلزم تلاش دست‌اندرکاران در تمام این بخش‌هاست.

تولید فیلم‌های کودک و نوجوان، نمایش‌های عروسکی، لالایی‌ها و موسیقی‌های مناسب، توجه به فعالیت سینماهای کودک در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، توجه به تولید محتوای مناسب تلویزیونی و …. همه متولیان و تولید کنندگان باید همت کنند.

• راهکارهای ترویج ادبیات کودک و نوجوان توسط خانواده ها و جامعه چیست ؟

زاهدی: تا ۷ سالگی یک کودک، فرصت برای علاقه‌مند کردن کودک به مطالعه وجود دارد و پس از آن ایجاد این علاقه مشکل‌تر است.

ایجاد این زمینه از دوران جنینی آغاز می‌شود سپس کتاب‌های مناسب برای نوزادان وجود دارد که علاوه بر تقویت هوش و استعداد کودکان در ایجاد علاقه به مطالعه نیز موثر است.

خانواده‌ها خود باید به ادبیات و ابعاد مختلف آن اهمیت بدهند و از این طریق در مسیر ترغیب به ادبیات در وجود کودکان گام بردارند.

مدارس و معلمان، نمایشگاه‌های کتاب، رسانه‌ها، سینماها، و مهمتر از همه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان از طریق آموزش‌های غیر مستقیم و غیر رسمی نقش مهمی در این ترغیب دارند.

مرجع:اروم نیوز