بررسی مشکلات سینمای کودک در ایران به مناسبت سیامین جشنواره بینالمللی فیلم کودک
سیامین جشنواره بینالمللی فیلم کودک و نوجوان از 9 تا 15 تیرماه در اصفهان با تمام محاسن و معایبش برگزار شد، این در حالی است که عوامل سینمای ایران به وضعیت سینمای کودک و نوجوان در کشور انتقاد داشته و معتقدند که سینمای کودک و نوجوان در ایران ضعفهای بسیاری دارد، در این گزارش به بررسی نقاط ضعف این سینما در کشور میپردازیم و به راهکارهای بهبود آن اشاره خواهیم کرد و سپس به تماشا مینشینیم که آیا باز هم باید شاهد ضعف و افت سینمای کودک باشیم و یا میتوان به آینده آن امیدوار بود.
به گزارش کودک پرس، دیبا مودب در یادداشتی به بررسی بررسی مشکلات سینمای کودک در ایران پرداخت.
سیامین جشنواره بینالمللی فیلم کودک و نوجوان از 9 تا 15 تیرماه در اصفهان با تمام محاسن و معایبش برگزار شد، این در حالی است که عوامل سینمای ایران به وضعیت سینمای کودک و نوجوان در کشور انتقاد داشته و معتقدند که سینمای کودک و نوجوان در ایران ضعفهای بسیاری دارد، در این گزارش به بررسی نقاط ضعف این سینما در کشور میپردازیم و به راهکارهای بهبود آن اشاره خواهیم کرد و سپس به تماشا مینشینیم که آیا باز هم باید شاهد ضعف و افت سینمای کودک باشیم و یا میتوان به آینده آن امیدوار بود.
جوانان دهه شصت و هفتاد فیلمهای خاطرهانگیزی از دوران کودکی خود به یاد دارند، آن سالها کودکان سینما داشتند و یکی از تفریحاتشان رفتن به سینما بود، مدرسه نیز دانشآموزان را برای تفریح به سینما میبرد، شک ندارم که اکثر دانشآموزان دهه شصت و هفتاد از سینما و فیلم کودک خاطره دارند، فیلمهای دزد عروسکها، الوالو من جوجوام، خواهران غریب و بسیاری فیلمهای دیگر سینمای کودک را در آن سالها پربار کرده بود. اما چند سال است که سینمای کودک در ایران افت شدیدی کرده است به طوری که نه فیلم کودک داریم و نه سالن سینما برای کودک. کودکان گاهی به همراه بزرگترهایشان به سینما میروند اما هنوز دقایقی نگذشته خسته میشوند و بزرگترها را نیز خسته میکنند، آیا زمان آن نرسیده که کودکان ما صاحب سینمای اختصاصی شوند؟ شاید هم تصور میکنند آنقدر دیر شده است که عطایش را به لقایش بخشیدهاند، کودکان ما سینما میخواهند، مشکلات سینمای کودک در کشور ما چیست و چرا سینمای کودک مانند سینمای دفاع مقدس در حال نابودی است.
فیلم نامه ضعیف یکی از مشکلات سینمای کودک است
یک کارگردان فیلم کودک و نوجوان گفت: یکی از مشکلات مهم سینمای کودک و نوجوان، فیلمنامههایی است که برای ضریبهای هوشی خیلی پایین ساخته شده است. در حالیکه بچههای نسل حاضر بسیار باهوش هستند و با توجه به اینکه زمان زیادی را در فضاهای مجازی صرف میکنند، اطلاعات بالایی دارند. شور و حال جشنواره امسال نشان میدهد که میتوان به آینده سینمای کودک امیدوار بود. استقبال فراوان مخاطبان از فیلمها در همین چند روز برگزاری جشنواره بارقههای امید برای سینمای کودکان و نوجوانان محسوب میشود.
سید محمدرضا خردمندان با بیان اینکه در مجموع حال سینمای کودکان و نوجوانان در کشور خوب نیست، ادامه داد: سرمایهگذاری در زمینه تولید فیلمهای کودکان و نوجوانان به طور مناسب انجام نمیگیرد و این موضوع به جایی رسیده است که میتوان گفت سینمای کودکان و نوجوانان در جایی متوقف شده و حرکت نمیکند. مهمترین مشکل سینمای کودک و نوجوان نبود فیلمنامه مناسب است. همانطور که سالهاست در سینمای بزرگسال، فیلنامههای خوب بسیار اندک بودهاند و حتی در جشنواره فیلم فجر هم فیلمنامه خوب وجود ندارد، در سینمای کودک نیز این موضوع به صورت مضاعف مشاهده میشود.
مشکل سینمای کودک و نوجوان اکران است
قوی تن، کارگردان سینمای ایران با بیان اینکه زمان نمایش نیز مشکل دیگری است که به آن توجه نشده، گفت: مشکل ما در حوزه کودک و نوجوان این است که در اکران حمایت نشدیم و همین امر باعث افت تولیدات این سینما میشود. سینمای ایران تبدیل به یک رقابت بیدلیل و رقابتی کمجنبه و سطح پایین برای فروش فیلم شده است و این یک امتیاز شده است و ما از دههای که سینمای ایران در همه جشنوارهها حضور داشت فاصله گرفتهایم.
سینمای ایران به رقابت بی دلیل و کم جنبه تبدیل شده است
کمال تبریزی، کارگردان سینمای ایران درباره اینکه چرا فعالیت خود را در حوزه کودک متوقف کرده است، اظهار داشت: اتفاقی در سینما رخ داده که اتفاق ناگواری است و از دورهای که اوج آن در دهه 60 فاصله گرفتهایم، فیلم فارسی در کودک و نوجوان تا حدودی نداریم و در فیلم فارسی در گذشته کمسوادی و بیسوادی را شاهد بودیم، بدنه سینما و تعیینکننده آن در قبضه و اختیار فیلم فارسی بود.
وی افزود: دورهای وقتی فیلم کودک و نوجوان میساختید احترامی برای آن در نظر گرفته میشد سینمای ایران تبدیل به یک رقابت بیدلیل و رقابتی کمجنبه و سطح پایین برای فروش فیلم شده است و این یک امتیاز شده است و ما از دههای که سینمای ایران در همه جشنوارهها حضور داشت فاصله گرفتهایم.
کارگردان سینمای ایران با بیان اینکه بخش خصوصی زمانی که سرمایهگذاری میکند به دنبال بازگشت سرمایه است و به سینمایی که امروز با این ولع در حال پیشروی است، تصریح کرد: کسی به دنبال ساخت فیلم کودک نیست به این دلیل که بازگشت سرمایه نیست، در فیلمهای حوزه سینمای ایران در جشنواره امسال تنها 2 فیلمی که جایزه بردند فیلم بودند و دیگر فیلمهای بلند آنطور که باید نتوانستند درباره کودک و برای کودک نبود.
سینمای کودک فرهنگسازی میخواهد
بهروز شعیبی، کارگردان سینمای ایران با بیان اینکه زمانی که در یک کشور مشکلی پیش میآید یک تیم فلسفه برای بحران میآیند که در سینما نیز باید اینگونه عمل کنیم، تصریح کرد: پخش سینمای کودک نیاز به یک فرهنگسازی دارد و باید جا بیندازیم که پدر و مادر یاد بگیرند برای فرزندان نیز زمان بگذارند و بهنوعی کودکان ما بهوسیله پدر و مادر به مکانهای تفریحی نزدیک میشوند اما تفریح کودکان ما به دست دیگر کشورهاست که با انیمیشن دیگر کشورها بزرگ میشوند.
برای خودمان هالیوود ایرانی ساختهایم
مسعود اردلان، دوبلور ایرانی گفت: در حال حاضر فیلمها تجاری شده و داریم برای خودمان هالیوود ایرانی میسازیم، نگاهها نسبت به زندگی سطحی و خاکستری شده است و باید روی این کار شود.
سینمای کودک در ایران بی اهمیت است
بازیگر سینمای کودک ایران گفت: فیلمهایی که در جشنواره حضور دارند، پس از آن اکران نمیشود و به طور کل دیده نمیشود، این یک ضعف بزرگ است و به خودی خود به سینمای کودک آسیب میرساند. سینمای کودک در شکلگیری شخصیت کودکان اهمیت زیادی دارد و این در حالی است که به سینمای کودک در ایران اهمیت زیادی داده نمیشود که این یک مساله مهم است.
محمد بحرانی افزود: در واقع بچهها در سینما جدی گرفته نمیشوند. میبینیم که پر اهمیتترین مقوله در جهان مربوط به کودک و نوجوان است اما در سینمای ما کودک و نوجوان اولویتهای آخر هستند، این را باید در نظر بگیریم که آینده کشور به زودی در دست همین کودکان است و باید روی آنها کار شود.
آموزش و پرورش به میدان بیاید
پانته آ تاج بخش، بازیگر سینمای ایران گفت: آموزش و پرورش باید مانند قبل به میدان بیاید و بچهها را با سینمای آشتی دهد. در تولیدات کودک باید سعی کرد که از نصیحتکردن به بچهها دور شویم و آنها را به سمت دنیای قشنگتری ببریم تا هم تخیل آنها قوی شود و هم سرگرمی خوبی داشته باشند.
سینمای کودک آپارتمانی شده است
فریدون نجفی، کارگردان فیلم اسکیباز گفت: اینکه فیلم اسکی باز در محیطی طبیعی ساخته شده دلیل دارد زیرا در حال حاضر میبینیم که سینمای کودک هم مانند دیگر بخشهای سینمای کشور ما به سمت آپارتمانی شدن رفته و در واقع این فیلم در فضایی باز در طبیعت ساخته شده است.
رقیبهایمان در دنیا بسیار قوی هستند، فیلم جذاب بسازیم
غلامرضا موسوی، تهیهکننده و کارگردان سینمای ایران با بیان اینکه فیلمهای جشنواره کودک و نوجوان از لحاظ فیلمسازی خوب است، اظهار داشت: با توجه به رقبای قدرتمندی که در دنیا در زمینه فیلم کودک داریم باید یاد بگیریم که فیلمهای جذابتری بسازیم، فیلم خوب ساختن لازم است اما شرط کافی آن این است که بتوانیم تماشاچی را به سینما بکشانیم. فیلم کودک اگر جذابیت داشته باشد علاوه بر کودک چند نفر دیگر نیز همراه او به سینما میروند و این سبب رونق سینمای کودک میشود.
وی افزود: هر فیلمی که جذاب نباشد بیشتر از دو هفته اکران نمیشود چرا که تماشاچی پول میدهد و میخواهد فیلمی ببیند که او را جذب کند. وقتی فیلمسازان با پول دولتی کار میکنند دیگر تماشاچی برایشان مهم نیست، برخی از فیلمهای جشنواره کودک در بخش مسابقه سودشان را تا پایان تولید کردهاند. اگر فیلمسازان برای ساخت فیلم پول بدهند و بدانند که در پایان کار باید این پول را پس بدهند دنبال این هستند که فیلمشان اکران شود بنابراین فیلم جذاب میسازند.
بودجههای فرهنگی صرف فیلمهای گیشهای میشود
تهیهکننده و کارگردان سینمای ایران گفت: بودجههای فرهنگی صرف فیلمهای گیشهای میشود و تعداد فیلمهای کودک اندک است، سینمای کودک باید زنده نگه داشته شود. تعداد فیلمهایی که برای کودکان ساخته میشود اندک است و ارگانهایی که بودجه به سینما اختصاص میدهند باید بودجههای فرهنگی برای سینمای کودک در نظر بگیرند اما بسیاری از هزینهها برای فیلمهای گیشهای صرف میشود.
امیرحسین شریفی افزود: چند سالن سینما در تهران و شهرستانها باید احداث شود تا تهیهکننده بداند که فیلمش میتواند اکران شود و کودک نیز بداند که فیلم دارد و میتواند به سینما برود. سینما در دست عدهای خاص است و به صورت باند بازی فعالیت میکنند، عدهای سینمای ایران را در دست گرفتهاند و خودشان فیلمها را انتخاب میکند سینمای ما به حمایت دولت نیاز دارد.
فیلمهای جشنواره کودک امسال درباره کودک است نه برای کودک
فلورت ون اسپتدوک دبیر جشنواره فیلم کودک سینهکید هلند با بیان اینکه جشنواره سینهکید بزرگترین جشنواره فیلم کودک در جهان است، اظهار داشت: در سینمای کودک هلند ژانرهای مختلف حوزه کودک ساخته میشود و هدف اصلی این جشنواره به نمایش گذاشتن فیلمهای سینمای کودک از فرهنگهای مختلف برای کودکان هلند است.
وی درباره ضرورت ساخت فیلم برای کودک نه درباره کودک گفت: من سینما برای کودک را انتخاب میکنم اما در جشنواره امسال اکثر فیلمها درباره کودک هستند.
دبیر جشنواره فیلم کودک سینهکید هلند با بیان اینکه استفاده از تکنیک خیلی میتواند به جذب کودکان کمک کند و فهم فیلمها را برای آنها راحتتر کند، تصریح کرد: کودکان در تمام دنیا زبان و مشکلات مشترکی دارند و مهم این است وقتی در سینمای کودک کار میکنیم باید رنج سنی کودکان را هم در نظر بگیریم که در این جشنواره به آن توجه نشده بود.
وی با بیان اینکه در سینمای هلند فیلمهای کودک با داستان آغشته شده و اکثر فیلمهای که در سراسر دنیا در حوزه کودک ساخته میشود در سینمای هلند بهصورت آینه و همسو با فرهنگ هلند ساخته و اکران میشود، گفت: در واقع موضوع فیلمهای کودک در نقاط مختلف دنیا به زبان دیگر و همخوان با سینمای هلند ساخته و اکران میشود.
کودکان حق دارند فیلم خوب ببینند
عضو هیات داوران بخش انیمیشن جشنواره فیلم کودک درباره اهداف سینمای کودک برای بچهها گفت: سینما باید برای کودکان باشد و فرهنگهای متفاوت را برای کودکان ملیتهای مختلف به تصویر بکشد و از طرفی کودکان مشکلات مشترکی پیدا میکنند و مهم است که کودکان بتوانند خود را در شخصیتهای فیلمها ببینند.
کلین بیان کرد: ما در کشور آلمان معلمهای سینمایی رو به مدارس دعوت میکنیم و درباره چگونه فیلم دیدن به کودکان آموزش میدهیم. کودکان حق دارند که فیلم خوب ببینند و بحث ما برای انتخاب فیلم برای کودکان داستان است که برای تمام کودکان قابل فهم باشد.
فیلم نامههای جشنواره کودک کپی برداری بود
همایون اسعدیان کارگردان سینما و داور بخش فیلمنامه جشنواره کودک با بیان اینکه فیلمنامههایی که به جشنواره کودک رسیده به نوعی خوب کپیبرداری شده بود، گفت: در بین فیلمنامههای ارسالی به جشنواره با ایده نویی رو به رو نشدهام اما اگر این فیلمنامهها تهیه کننده و کارگردان خوبی داشته باشد و بهخوبی هزینه کند فیلم خوبی ساخته میشود و بازگشت هزینه خوبی نیز دارد، گرایش داوران بهسوی کودک بود و نه فیلمهایی که درباره کودک ساخته شده است.
وی بیان کرد: فیلمنامهها به نسبت ضعیف بود، برخی فیلمنامهها اساسا ربطی به کودکان ندارند، برخی فیلمنامهها اگر شرایط تولید درست داشته باشد برای من نیز جذاب است، برای بسیاری از کارگردانها فیلمنامه خوب مهم است و این اهمیت ندارد که برای کودک یا بزرگسال است بلکه باید با حس و حال یکسان باشد.
دهه 60 و 70 سالهای طلای سینمای کودک و نوجوان
فریال بهزاد گفت: دهههای 60 و 70، سالهای طلایی سینمای کودک و نوجوان بود، اگر یادتان باشد قبلا سینمای مخصوص کودک و نوجوان داشتیم و آموزش و پرورش بچهها را برای دیدن فیلمهای کودک در قالب اردوهای فرهنگی به سینماها میبرد.پس از این دههها ما شاهد رشد آنچنانی در سینمای کودک و نوجوان نبودیم، حتی در سینمای ایران به جز 2 فیلم “کلاه قرمزی” و “شهر موشها” به دلیل نوستالژی بودن آنها، که آن هم اغلب بزرگترها دوست دارند به دلیل خاطراتی که از کودکی با دیدن این فیلمها داشتهاند هیچ کس دیگری از طریق فیلم کودک درآمد زیادی نداشته است.
کارگردان سینمای ایران گفت: اگر شخصی فیلمی در ژانر کودک و نوجوان میسازد تنها به دلیل عشق به کودکان است، یادم است در دهه 60 و 70 فیلمهای عروسکی برای کودک تولید میشد و سالنهای سینماهای شور و حرارت زیاد داشت و کودکان استقبال زیادی داشتند و باید امروزه از این وضعیت خارج شویم و مانند قبل سینمای کودک و نوجوان خوبی داشته باشیم.
سازمان تولیدی در حوزه سینمای کودک لازم است
رییس سازمان سینمایی گفت: در حوزه کودک باید سازمان تولیدی شکل گیرد تا معادلات اقتصادی را بهصورت حرفهای دنبال کند و اگر فیلم قرار است ساخته شود یک سال قبل اکران آن گرفته شده باشد، همسویی با سازمانهای مختلفی که در حوزه کودک کار میکنند تعیینکننده است و باید جلساتی داشتیم و بین وزارت خانه نیز توافقهایی حاصل شده و در سیاستگذاری باید همسو باشیم.
حیدریان گفت: تخصصیکردن و تخصصیدیدن حوزه کودک ما را به سمتی میبرد که محتوای مناسبی داشته باشیم، سینما شرط عقل معاش و عقل فرهنگی است که باید رویکرد خود را به بهرهگیری از ادبیات مکتوب جدیتر کند تا با اقتباسی که از آنها میشود سینمانویسی مستقل را با غنای بیشتری داشته باشیم.
وی درباره اینکه آیا روند اقتصاد آزاد در حوزه ممیزی بهتر میشود، خاطرنشان کرد: در حیات طبیعی سینما یک بخش اقتصادی است که باید به بخش خصوصی فکر کند و در این مسیر ما شرایط را فراهم میکنیم، صنعتی شدن تعریف خودش را دارد و ما تلاش میکنیم نیازهای صنعتی شدن را مشخص کنیم البته علاقهمندان و فعالان در این حوزه اقداماتی نیز صورت دادهاند.
حیدریان تصریح کرد: زمانی که سینما صنعتی شود ممیزی خود به خود در آن شکل میگیرد، ما همه عضو یک خانواده فرهنگی هستیم و برخی سعی میکنند تجربههای شخصی خود را برای عموم تجویز کنند که صنعت اجازه این کار را به آنها نمیدهد، در سینما جلسهای نیست که دست اندرکاران حضور نداشته باشند به این دلیل که همه به دنبال یک هدف هستیم.
سینمای کودک دغدغه جدی مسوولان نیست
کارگردان فیلم آکو گفت: سینمای کودک دغدغه جدی برای مسوولان نیست و به سینمای کودک بسیار سطحی نگاه میشود.مشکل اصلی کار کودک این است که به سینمای کودک سطحی نگاه میشود. زمانی که بعضی سازمانها بودجههایی به کار کودک اختصاص میدهند اگر فیلمی به عنوان مثال 300 میلیون تومان بودجه بخواهد یک میلیارد تومان به آن بودجه اختصاص میدهند، این یک میلیارد تومان را میتوان به 5 کار کودک اختصاص داد.
نبی قلیزاده با بیان اینکه سینمای کودک دغدغه جدی مسوولان نیست و این ممکن است بهدلیل بیمیلی تهیهکننده یا نفروختن بلیت در گیشهها باشد، گفت: دومین چالش سینمای کودک این است که به اکران فیلم کودک اهمیت چندانی نمیدهند، چند کار کودک که در این سالها اکران شده فیلمهای نوستالژیک بوده است.
امروزه فیلمهای کودکان فقط جنبه سرگرمی دارند
کارگردان، فیلمنامهنویس و تهیهکننده سینمای ایران گفت: سینمای کودک در دهههای قبل نقش آموزه اخلاقی و تربیتی داشت. اگر بخواهیم ارزیابی از فیلمهای کودک و نوجوان در دهههای قبل داشته باشیم باید بگویم که سینمای کودک در دهههای قبل نقش آموزه اخلاقی و تربیتی داشت اما الان اگر فیلمی ساخته میشود جنبه سرگرمی به خود گرفته است.
عباس رافعی افزود: این رویه مناسب نیست و باید اصلاح شود چرا که سینمای کودک نقش مهمی در تربیت، آموزش و پرورش کودک دارد که اینگونه نادیده گرفته میشود.
10 سال است که سینمای کودک نداریم
کارگردان سینمای ایران با بیان اینکه طرح زنگ سینما طرح خوبی بود که متاسفانه پیگیری نشد، گفت: ۱۰ سال است که سینمای کودک نداریم.یک بخش این موضوع به ما هم میخورد، اینکه ضعفهایی در حوزه پژوهش و فضا؛ اینکه کودک و نوجوان امروز شبیه ما فکر نمیکنند در معرض محتواهای زیادی قرار دارند به کار پژوهشی زیادی نیاز دارد در واقع اصلیترین کار بستر سازی است.مباحث دیگری مانند علاقه فیلمساز و تعامل با تهیه کننده و سایر مسایلی که کنار این وجود دارد نیز تاثیرگذاری زیادی دارد، افرادی که برای سینمای کودک و نوجوان با عشق فیلم میسازد و باور به آن دارد.
محمدرضا خردمندان افزود: سینماگران کودک برای طیفی فیلم میسازند که اثر پذیر و منعطف هستند و بهترین مزرعه برای کشت هستند؛ اگر نگاهمان این باشد همراهش بودجه میآید. برای بهبود فیلم کودک اراده جمعی نیاز است سیاستگذاران فرهنگی ریل میگذارند و کارگردانان با این ریل به حرکت سینمای کودک کمک میکنند اگر ریلی وجود نداشته باشد سرمایهگذار جایی نمیرود و چرخه معیوب از بالا شروع میشود و در پی آن بیانگیزگی ایجاد میشود.
کلام آخر
سینمای کودک و نوجوان به قدری جای کار، بحث و گفتگو دارد که مجال پرداختن به تمام آنها نیست، اما چیزی که مهم است این است که تقریبا تمام عوامل سینمای ایران معتقدند که در این بخش ضعفهای بزرگی داریم که اگر به آن پرداخته نشود و در رفع و بهبود آن تلاش نکنیم بی شک سینمای کودک را از دست داده و کودکان را بیش از پیش وابسته به تلویزیون و دیدن فیلمهای سفارشی میکنیم، کودکان و نوجوانان امروز ما آینده جامعه را میسازند و آنقدر با هوش و با درایت هستند که هر فیلمی را نمیپسندند و انتظارشان از جامعه سینمایی ایران زیاد است، اما از طرفی این جشنواره و جشنوارههای قبل نشان داد که کودکان و نوجوانان ایران خواهان داشتن سینما و دیدن فیلم خوب هستند و این حق طبیعی آنان است.
کودکانی که سالها بعد جوانان ایرانی را تشکیل میدهند؛ باید با دیدن برخی فیلمهای آموزشی بسیاری از مسایل آینده خود را بیاموزند، کودکان نصیحت پذیر نیستند به همین دلیل بسیاری از آموزشها و مفاهیم اصلی زندگی را میتوان از طریق فیلمها و سینمای کودک به آنها آموزش داد، اما متاسفانه تا کنون فقط به شنیدههایمان در مورد سینمای ایران و وعده احداث سالنهای سینما برای کودکان افزوده شده و هیچ نتیجهای از جشنوارههایی که هر سال برگزار میشود به دست نیامده است، هر سال در این جشنوارهها جلساتی برگزار میشود و وعد و وعیدهای بسیاری داده میشود، اما به کدامشان جامه عمل پوشاندهاند، در این چند سال چند فیلم خوب کودک ساختهاند؟
امیدوارم روزی به همین زودیها شاهد آغاز حرکتی برای بهبود سینمای کودک باشیم، شاید، هنوز هم میگویم شاید اگر نهادهای ذیربط در این زمینه مانند آموزش و پرورش، وزارت ارشاد، سینماگران، فیلمسازان و بسیاری دیگر متحد شوند و دست به دست هم برای سینمای کودک تلاش کنند شاهد بازگشت دوران طلایی این سینما باشیم و باز هم ببینیم که یکی از تفریحات پر طرفدار دانشآموزان ما سینما باشد.
کودکان حق دارند فیلم خوب ببینند، این حق را از آنان نگیریم.
ارسال دیدگاه