فواید گِل بازی

به گزارش کودک پرس ،در میان فعالیت های روانی و بدنی کودکان، بازی اهمیت فراوانی دارد و یکی از نیازهای مهم کودکان به حساب می آید. اسباب بازی، ابزار کودکان جهت بازی است و اسباب بازی جزء جدا نشدنی زندگی کودکان است. می توان از اسباب بازی به عنوان وسیله ای برای یاد دادن مفاهیم مختلفی مانند رنگ، تعداد، شکل، اندازه، جنس و حجم استفاده کرد و سبب افزایش گنجینه واژه ها در ذهن کودک شد؛ همچنین از اسباب بازی می توان برای تشخیص رشد اجتماعی، شخصیتی و هوشی کودکان بهره جست. کودکان از طریق اسباب بازی می توانند تمایلات ناپسند خود را آشکار نموده و تخلیه روانی شوند. در بین بازی ها، بازی های طبیعی (آب بازی، گِل بازی و شن بازی) از بهترین، اساسی ترین و لذت بخش ترین فعالیت ها برای کودکان به شمار می روند. این بازی ها جذبه سحرآمیزی برای بچه ها دارند.

بچه ها ساعت ها وقت شان را صرف این نوع بازی ها می کنند بدون اینکه از بازی کردن خسته شوند. بازی های طبیعی باعث تسکین عصبانیت های کودک شده، از طریق این بازی ها از ناراحتی ها، فشارها و تنش ها رهایی یافته و آرامش پیدا می کند. چون کودکان این بازی ها را بیشتر دوست دارند از راه این بازی ها مطالب و مفاهیم زیادی را می آموزند که موجبات رشد مهارت ها و توانایی های مختلف آنها را فراهم می کند؛ از جمله رشد خلاقیت، پرورش حواس پنجگانه، افزایش خزانه لغات، رشد و کنترل اعصاب و عضلات و … . والدین با انتخاب این گونه اسباب بازی ها، روح و روان کودک را تلطیف کرده و رشد می بخشند. این وسایل طبیعی مطابق با میل و طبیعت کودک می باشند که به راحتی در همه جا و با قیمت ارزان می توان تهیه کرد. بازی های طبیعی از اهمیت خاصی برخوردار است.

1ـ رشد و پرورش خلاقیت

خلاقیت و نوآوری کودک غالبا در زمان هایی شکوفا می شود که آزادی عمل دارد، می تواند قوه تخیل خویش را برای ساختن چیزی به کار اندازد. از آنجا که بازی با گِل رس طبق الگو، مدل و نقشه از پیش تعیین شده نیست کودکان می توانند به آفرینش دست بزنند، نیز به دلیل قابلیت انعطاف و نرمی گِل می توانند به هر صورتی که بخواهند آن را شکل بدهند و خیلی سریع می توانند خراب کنند. همان طور که نقاشی کردن موجب خلاقیت، ابتکار، نوآوری و لذت درونی برای کودک می شود، گِل بازی افزون بر همان اثرات، سرگرمی بسیار لذت بخش و شادی آفرین برای کودکان به حساب می آید.

2ـ رشد و پرورش گویایی

باید به کودکان فرصت داد از راه گِل بازی، مجسمه سازی، کولاژ و نقاشی احساسات و عقاید خویش را بیان نمایند. در بازی با گل رس کودک می تواند فکر کند، تصمیم بگیرد و با کمک قوه تخیل و تصورش چیزی بیافریند و در پایان احساس رضایت کند و در باره ساخته هایش صحبت کند. احساس رضایت ناشی از ساختن بسیار پراهمیت است.

علاوه بر آنکه کودک در مورد ساخته اش داستان سرایی می کند، به افکارش هم نظم و ترتیب می دهد. زمانی که کودکان در حال گِل بازی هستند برای دوستان شان صدا در می آورند، یا ممکن است خواسته باشند با کارهایی مثل پختن، خوردن، مهمانی و جشن خود را مشغول کنند.

3ـ رشد و کنترل اعصاب و عضلات

بیشتر کارهایی که با گل انجام می گیرد با به کارگیری انگشت و دست می باشد. فشار دادن، ضربه زدن، جدا کردن، غلطاندن، قطعه قطعه کردن، به همدیگر متصل کردن و … به رشد عضلات کمک می کند و باعث می شود کودک تجربه های آسان و موفقی برای خود کسب نماید.

کودکان از دیدن اثرات حرکات شان لذت برده و متوجه می شوند قادرند از حرکات دست هایشان استفاده کنند و گل رس را به طریقی که مایلند بسازند. کودک ممکن است گل رس را به صورت لوله های بلند و باریک (طناب مانند) در بیاورد، آن را بکوبد و به شکل توپ در بیاورد یا اینکه به صورت تافتون در آورده و با انگشتانش سوراخ سوراخ کند.

در کار با گل رس دایره (توپ) از اولین شکل هایی می باشد که کودک با تسلط بیشتر بر اعصاب و عضلاتش قادر است این شکل ها را به صورت ماهرانه تری بسازد. درست کردن گل به صورت باریک نشانه های رشد و تسلط کودک بر کنترل اعصاب و عضلاتش می باشد.

4ـ رشد و پرورش مهارت های اجتماعی

وقتی چند کودک با همدیگر گل بازی می کنند از شراکت و داد و ستد برای ساختن چیز مورد علاقه شان لذت برده و مهارت های اجتماعی شان پرورش پیدا می کند.

5ـ پرورش قدرت تجسم فضایی و هندسی

کار با گل رس زمینه پرورش ادراک فضایی و هندسی کودک را افزایش می دهد چون کودک می تواند صورت های فضایی و هندسی را به صورت عینی خلق کرده و مشاهده کند؛ مثلاً ساخت یک جعبه، چمدان، آدم، مربع، مستطیل، دایره و … همه این مفاهیم را می تواند از طریق گل بازی عینیت بخشد و با مفاهیمی مانند نرمی، سفتی، زبری، سختی، سبکی، سنگینی، طول، سطح و حجم آشنا گردد.

گل رس ماده خیلی خوبی برای طرح های سه بعدی است، زیرا به دلیل نرمی و قابلیت انعطاف می توانند آن را به هر شکلی که بخواهند در آورند. همچنین کودکان در سنین کودکستانی می توانند شکل های پایه ای مانند دایره، توپ های کوچک، شکل های گوشه دار مثل مربع و مستطیل را با گل رس بسازند. کودکان به هنگام گل بازی یک توپ حلقه ای کامل گِلی را به جای سر و یک مستطیل را به جای بدن می گذارند و با درست کردن باریکه هایی به عنوان دست و پا به ساخت آدمک می پردازند.

کودکان می توانند گل رس را به قالب های مختلفی در بیاورند، کلوچه درست کنند، کیک درست کنند و آن را بپزند، این گونه فعالیت های قالب سازی موجب رشد حسی، ادراکی و لامسه در کودکان شده و به سازگاری و انطباق پذیری تصورات و ادراکات شان در مورد اشکال و اجسام سه بعدی و هندسی کمک بزرگی می کند.

6ـ پرورش حس لامسه

خاصیت نرمی و شکل پذیری طبیعی گل رس جاذبه قوی برای کودکان در هر سنی دارد. هر یک از حواس که بیشتر در معرض محرکات محیطی قرار بگیرد، کاربرد و مهارت آن افزایش می یابد. گل رس علاوه بر تمامی مزایای دیگری که برای کودک دارد حس لامسه کودک را پرورش داده و زمینه درک و فهم حس لمس کردن را برای او فراهم می کند و مفاهیمی مانند سفت، سخت، نرم، زبر، مرطوب، خشک و … را برای کودک معنی دار می کند.

برای بازی با گل رس کودکان از مجموعه حواس شان از قبیل دیدن، لمس کردن و بوییدن استفاده می کنند و از آنجا که بیشتر کارهایی که با گل انجام می گیرد با به کارگیری انگشتان دست می باشد، حس لامسه بیشتر به کار گرفته می شود. کودکان وقتی با گل رس کار می کنند مفاهیم نرم و سخت را تجربه می کنند. کودک با مقداری آب مخلوط کردن به خاک رس در می یابد که خاک رس می تواند تبدیل به گل شده، گلِ درست شده می تواند خیلی شُل (نرم) یا خیلی سفت (سخت) باشد.

7ـ تقویت و هماهنگی چشم و دست

کودک برای شکل دادن به گل از عضلات دست استفاده می کند و به دنبال آن چشم را به همکاری با دست وا می دارد و از قوه تخیل و تصور خویش برای خلق و ابداع آن کمک گرفته و چیزی را می آفریند. از آنجا که هماهنگی چشم و دست برای رشد کودک ضروری است، لازم است برای کودکان فعالیت هایی که منجر به هماهنگی حرکتی چشم و دست می شود مانند نقاشی (استفاده از رنگ، قلم مو، آبرنگ و …)، گل بازی، ساختن مجسمه ها و کارهای گلی، خمیربازی و نقاشی با انگشت را در نظر گرفت.

8ـ ابزاری برای تشخیص و درمان

کودکان با گل بازی می توانند ایده های گوناگون خود را زودتر پیاده کنند، لذت و آرامشی که در زمان بازی با گل به دست می آورند از نقطه نظر درمانی بسیار بااهمیت است. تجربیات بازی درمانگران نشان داده است که کودکان عصبی و زودرنج را می توان از طریق گل بازی، شن بازی و آب بازی درمان کرد.

بازی کردن با آب، خاک، شن و گل اثر معجزه آسایی در حل مشکلات و بروز خلاقیت کودکان دارد. آنان از طریق بازی و ساختن یک غول، گرگ، سگ، مار و … آن را مورد حمله قرار دادن و خراب کردن می توانند از ترس ها، وهمیات، احساسات و پندارهای واهی رهایی یابند.

بچه های خشن گل و یا خاک رس را سوراخ سوراخ می کنند و یا اینکه آن را روی هم می کوبند، مثلاً کودکی که دارای مشکل است با گل تابوتی می سازد که درونش مردی از گل ساخته شده، خوابیده است. او می گوید: «الان درِ تابوت را می بندم، محکمش می کنم، حالا دیگه او نمی تونه نفس بکشه.» با دست های خودش محکم روی تابوت فشار می آورد و به این وسیله انتقام خودش را از پدری که مورد تنفرش است می گیرد. گِل بازی برای کودک این فرصت را ایجاد می کند تا احساسات ناخوشایند و سرکوب شده خویش را ابراز نموده و به لحاظ روانی تخلیه و سبک شود.

9ـ فایده های دیگر

کودکان از طریق گل بازی موضوعاتی از قبیل شکل انسان، حیوان، خانه، کلوچه، پیچ، آچار و بسیاری چیزهای دیگر درست می کنند و سعی دارند اشکالی بسازند که به نحوی به آنها تعلق دارد، همان طوری که در نقاشی کردن این کار را انجام می دهند. اغلب در نقاشی ها کودکان چیزهایی را که برایشان مهم ترند بزرگ تر ترسیم می کنند تا چیزهایی که برایشان از اهمیت کمتری برخوردار است. در گِل بازی و ساخت مجسمه های گلی هم کودکان اشکالی را که برایشان مهم تر است، با جزئیات بیشتری به کار می برند. در این نوع شکل ها کودک ممکن است از طریق دقت بیشتر روی ساخته خویش مثل گذاشتن دگمه به جای چشم ها، حصیر برای لباس و یا نخ به جای موها اهمیت بیشتری به ساخته خویش بدهد.

منبع:فرزند پرتال