مشخصه اختلالات یادگیری در کودک و نوجوان

به گزارش کودک پرس ،کارگروه پزشکی پرتال جامع وتخصصی کودک: مشخصه اختلالات یادگیری در کودک یا نوجوان عدم پیشرفت تحصیلی در زمینه خواندن، بیان نوشتاری یا ریاضیات در مقایسه با توانایی هوش کلی کودک است. برای کودکان دچار اختلالات یادگیری اغلب دشوار است پا به پای همسالانشان در برخی موضوعات تحصیلی پیش روند
مشخصه اختلالات یادگیری در کودک و نوجوان

مشخصه اختلالات یادگیری در کودک یا نوجوان عدم پیشرفت تحصیلی در زمینه خواندن، بیان نوشتاری یا ریاضیات در مقایسه با توانایی هوش کلی کودک است. برای کودکان دچار اختلالات یادگیری اغلب دشوار است پا به پای همسالانشان در برخی موضوعات تحصیلی پیش روند، اما در سایر موضوعات و مواد درسی عملکرد خوبی دارند.اختلالات یادگیری سبب می شوند پیشرفت کودک کمتر از حد مورد انتظار براساس توان بالقوه و فرصت های آموزشی باشد.

اختلالات یادگیری حداقل ۵ درصد کودکان سنین مدرسه را مبتلا می­کنند.

متن بازنگری شده DSM-IV 4 طبقه تشخیصی را بیان کرده است که شامل اختلال خواندن، اختلال ریاضیات، اختلال بیان نوشتاری و اختلال یادگیری نامعین((NOS است. ملاکهای DSM-IV-TRبرای اختلالات یادگیری مستلزک آن است که بین میزان پیشرفت و IQ آنها تفاوت چشمگیری وجود داشته باشد و پیشرفت فرد در مقایسه با اکثر کودکان همسن خود به میزان چشمگیری ضعیف باشد.

اختلالات یادگیری اغلب سبب می شوند موفقیت در تحصیل برای کودک عذاب­آور شود و در برخی موارد منجر به دلسردی، عزت نفس پایین، سرخوردگی مزمن و روابط ضعیف با همسالان می­شوند.اختلالات یادگیری به میزانی بیش از حد متوسط با خطر انواع اختلالات همزمان از جمله اختلال کم­توجهی/بیش فعالی((ADHD، اختلالات ارتباط، اختلالات سلوک(conduct disorder) و اختلالات افسردگی همراهند. در نوجوانان دچار اختلالات یادگیری میزان ترک تحصیل ۵/۱ برابر است و به ۴۰ درصد بالغ می­شوند.

استعداد ژنتیکی، ضایعه پریناتال، اختلالات عصبی و سایر اختلالات طبی ممکن است در بروز اختلالات یادگیری نقش داشته باشند، اما بسیاری از کودکان و نوجوانان دچار اختلالات یادگیری واجد هیچ عامل خطرساز خاصی نیستند.

اختلال خواندن

این اختلال تقریبا در ۷۵ درصد کودکان و نوجوانان دچار اختلالات یادگیری دیده می­شود.

اختلال خواندن چنین تعریف شده است: حالتی که در آن پیشرفت خواندن پایین تر از حد مورد انتظار بر حسب سن، آموزش و هوش کودک است. مشخصه اختلال خواندن، ناتوانی برای بازشناسی واژه ها، خواندن کند و نادرست و فهم ضعیف است.به علاوه در کودکان مبتلا به اختلالات کم­توجهی/بیش فعالی خطر اختلال خواندن بالا است. مطالعات نشان می دهد که میزان شیوع این اختلال بین ۲ تا۸ درصد است. تعداد پسرهای مبتلا به ناتوانی خواندن در ارجاع های بالینی ۳ یا ۴ برابر دخترها گزارش شده است. ۲۵ درصد کودکان دچار این اختلال بطور همزمان دچارADHD نیز هستند. شواهد نشان می­دهند میزان بروز پرخاشگری، افسردگی و علایم اضطرابی در این کودکان بالاتر است. اختلال خواندن بازتاب نقصی در پردازش اصوات کلامی است و کودکانی که در خواندن مشکل دارند دارای نقایصی در مهارتهای پردازش نظام آوایی هستند. تشخیص این اختلال عمدتا وقتی مطرح می­شود که پیشرفت خواندن کودک به میزان چشمگیری پایین تر از توانایی هوشی او باشد. سایر خصوصیات تشخیصی عبارتند از: مشکلاتی در فراخوانی و به خاطرآوردن و ردیف کردن حروف و کلمات چاپی، پردازش ترکیب های پیچیده دستوری و استنباط. کودکان مبتلا به اختلال خواندن ممکن است در خواندن شفاهی دچار اشتباهات متعددی شوند این اشتباهات شامل حذف، اضافات و تحریف کلمات است.چنین کودکانی در تمیز ویزگی ها و اندازه حروف چاپی بخصوص حروفی که در جهت گیری فضایی و طول خط متفاوتند دچار اشکال می­شوند. سرعت خواندن کودکان کند است و اغلب میزان درک آنها پایین تر است و در هجی کردن مشکل دارند و ممکن است از کلمه وسط یا آخر یک کلمه نوشته شده شروع به خواندن کند.این کودکان حروفی را که باید خوانده شود پس و پیش می­خوانند که بدلیل عدم جابجایی کامل حرکات تعقیبی چپ به راست چشم است. این کودکان وقتی ناچار به استفاده از زبان نوشتاری می­شوند اضطرابشان تشدید می­شود. مشخصه اکثر راهبردهای جبرانی موجود برای کودکان دچار اختلال خواندن عبارتست از آموزش مستقیم مولفه های مختلف خواندن با تمرکز بر توجه کودک و پیوند بین اصوات کلامی و هجی.

اختلال ریاضیات

کودکان دچار اختلال ریاضیات در یادگیری و یادآوری اعداد مشکل دارند، نمی توانند واقعیات پایه مربوط به اعداد را به خاطر بسپارند و در محاسبه کند و غیردقیق هستند. در این اختلال نقایصی در چهار گروه مهارتها شناسایی شده است:مهارتهای زبانی، مهارتهای ادراکی، مهارتهای ریاضی و مهارتهای توجهی.

تشخیص اختلال ریاضیات هنگامی مطرح می­شود که مهارتهای ریاضی کودک به میزان چشمگیری کمتر از حد مورد انتظار بر حسب سن، توانایی هوشی و سطح تحصیلات او باشد. این اختلال تقریبا در یک درصد کودکان سنین مدرسه بروز می­کند و ممکن است در دخترها شایع تر باشد. اختلال زبان بیانی و اختلال رشد هماهنگی حرکتی در کودکان دچار این اختلال بیش از سایر کودکان است.

خصوصیات شایع این اختلال عبارتند از اشکال در اجزای مختلف ریاضیات نظیر یادگیری اسانی اعداد، یادآوری علایم جمع و تفریق، یادگیری جدول ضرب، ترجمه مسایل انشایی به زبان محاسبه و انجام محاسبه در حد مورد انتظار. در خلال دو یا سه سال اول دبستان کودک مبتلا به اختلال در ریاضیات با اتکا به حافظه طوطی­وار ممکن است در حال پیشرفت به نظر برسد ولی بزودی همینکه حساب به سطوح پیشرفته تر رسید وجود اختلال روشن می­شود. آن دسته از کودکان دچار اختلال که مداخله ای در موردشان صورت نگیرد دچار عوارضی نظیر تداوم مشکلات تحصیلی، شرم، خودانگاره ضعیف، ناکامی و افسردگی می­شوند. این عوارض منجر به بی­میلی برای حضور در مدرسه، مدرسه گریزی و ناامیدی از موفقیت تحصیلی می­شود.

موثرترین روش درمان اختلال ریاضیات تلفیقی از آموزش مفاهیم ریاضی همراه با تمرین مداوم در حل مسایل ریاضی است.

اختلال بیان نوشتاری

بیان نوشتاری پیچیده ترین مهارت موردنیاز برای انتقال درک زبانی و بیان افکار و عقاید محسوب می­شود. خصوصیات این اختلال عبارتند از: مهارت های نگارشی بسیار پایین تر از حد مورد انتظار با توجه به سن شخص، ظرفیت هوشی و آموزشی او که با آزمون های استاندارد شده سنجیده می­شود. اجزای ناتوانی نوشتن شامل هجی کردن ضعیف، اشتباه در دستور و نقطه گذاری و دستخط بد میباشد. اختلال بیان نوشتاری ممکن است به تنهایی یا همراه با اختلال خواندن بروز کند. این اختلال نیز در پسرها شایع تر از دختران است. برخی از این افراد دچار ضعف عزت نفس و افسردگی میشوند همچنین میزان بیش فعالی در این افراد نسبت به دیگر گروه ها بالاتر است.

مشکلات نگارشی اغلب با اختلالات زبانی همراه هستند و عوامل ژنتیکی هم در بروز آن موثرند. تشخیص این اختلال بر اساس عملکرد ضعیف مستمر فرد در انشاء متون کتبی میباشد. کودکان مبتلا به این اختلال در سالهای اولیه دبستان در زمینه هجی کردن کلمات و بیان افکار خود طبق هنجارهای دستوری متناسب با سن دچار مشکل میشوند. جملات شفاهی یا کتبی آنها حاوی تعداد زیادی اشتباهات دستوری و ضعف در ساختن پاراگراف هاست.

درمان جبرانی اختلال نوشتن عبارت است از تمرین مستقیم هجی کردن و نوشتن جمله و نیز مرور قواعد دستوری. انگیزه فرد برای نتیجه بخشی درمان بسیار مهم است.

اختلال یادگیری نامعین

افرادی که در این دسته جای میگیرند واجد ملاکهای هیچ یک از اختلالات یادگیری نیستند و موجب کاهش تواناییهای یادگیری کمتر از حد مورد انتظار بر اساس سن، هوش و آموزش کودک میشوند. نمونه ای از این اختلال نقص در هجی کردن است.

برگرفته از کتاب روانپزشکی کاپلان- سادوک