بررسی و ریشه‌یابی وضعیت کودکان کار در شهر

به گزارش کودک پرس ، به راستی چه چیز مهم تر از مراقبت و سیرکردن یک کودک در این جهان وجود دارد اما چرا کارکودک برای ما به مساله ای عادی تبدیل شده و آن را قبول کرده ایم و گاهی نیز از سر ترحم به آنان پولی می دهیم و فکر می کنیم وظیفه مان را در برابر آنان انجام داده ایم.
امروز شرایط به نحوی است که کودکان کار در جای جای شهر دیده می شوند تاآنجا که برخی افراد این کودکان را مخل زیبایی شهر می دانند و در طرحی شتابزده ، این کودکان از سطح شهر جمع آوری می شوند.
اما این کودکان از کجا می آیند ، آیا همانگونه که در برخی سریال ها و فیلم ها نمایش داده می شود این کودکان سوار بر اتوبوس و وانت از سوی گروهی بزهکار به سطح خیابان ها آورده می شوند یا اینکه واقعا خانواده ها کودکانشان را سر کار می فرستند.
اگر موضوع دوم صحت دارد و این کودکان از سوی خانواده وادار به کار می شوند ، چگونه والدینی هستند که راضی به کارکردن کودکان حتی پنج ساله خود در خیابان و حتی بین زباله و در هنگامه شب می شوند.
از سوی دیگر چرا تعداد کودکان کار روز به روز در خیابان ها و دیگر اماکن افزایش می یابد ، آیا تمام این کودکان مهاجر هستند و مگر نه آنکه تعداد زیادی مهاجر هم اکنون در کشورهای دیگر وجود دارند اما تبدیل به کودک کار نشده اند پس پشت پرده کودکان کار مهاجر در ایران چیست.
اجرای طرح های مقطعی، پرسر و صدا و پرهزینه ساماندهی کودکان کار تاکنون چه نتایجی داشته است و اگر کودکی را از سطح خیابان جمع کرده ایم آیا برای پدر قطع نخاعی او هم فکری کرده ایم.
چه عواملی در جامعه موجب شده که کار کودک ، استمرار یابد و همچنان هم ادامه دار باشد ؛ مشکل کجاست ، آیا مشکل در قوانین است یا نهادهای متولی یا شهروندان یا من نگارنده، گناه کودکان باربری که گونی ها و اجسام سنگین را حمل می کنند و پس از مدتی به انواع بیماری و دردهای جسمانی مبتلا می شوند چیست.
این سئوالات و دغدغه ها نیاز به واکاوی ریشه ای دارد بنابراین ایرنا میزگردی با حضور مطهره ناظری حقوقدان، وکیل دادگستری و رئیس انجمن حمایت از حقوق کودکان، زهرا رحیمی مدیرعامل جمعیت امام علی (علیه‌السلام) و فعال حوزه کودک، لیلا ارشد مددکار اجتماعی و عضو انجمن حمایت از حقوق کودکان و فرشید یزدانی فعال حقوق کودک عضو انجمن حمایت از کودکان کار و جامعه شناس و طاهره پژوهش، فعال حقوق کودک برای بررسی این مسائل برگزار کرد.

 

** کار کودک مخل حقوق او است
حقوقدان، وکیل دادگستری و رئیس انجمن حمایت از حقوق کودکان گفت: آنچه به عنوان آسیب شناسی کودکان کار باید مورد شناسایی قرار گیرد این است که کار کودک مضر و مخل حقوق کودک است.
مطهره ناظری در تعریف کار کودک افزود: منظور از کار برای کودکان، هر فعالیت اقتصادی است که کودکان را درگیر می کند و باعث می شود که کودک از رشد اجتماعی و فردی بازماند.
وی ادامه داد: فعالان حقوق کودک سالهاست که در این زمینه کار می کنند اما متاسفانه هر روز شاهد رشد این مساله هستیم و کار کودک به ویژه در زمینه کارهای زیان آور رشد چشمگیری داشته است.

 

**وضعیت نابسامان خانواده، کودک را به کار وامی دارد
چرا باید کودکی در خیابان ها کار کند و چه عواملی این کودک را به این سمت، سوق می دهد، رئیس انجمن حمایت از حقوق کودکان در این باره اظهار کرد: وضعیت نابسامان خانواده در ابعاد مختلف از جمله در بعد مسائل اقتصادی باعث می شود تا خانواده ها، کودکان خود را به کار گمارند و این موضوع محدود به کشور ما نمی شود بلکه در عرصه جهانی و در کشورهای مختلف با توجه به جنگ هایی که وجود دارد، بر کیفیت زندگی کودکان تاثیر مستقیم دارد.
ناظری یادآور شد: در قانون اساسی به عنوان عالی ترین قانون و مرجع حقوقی، موضوع رفاه و عدالت اجتماعی مطرح شده است و دولت ها مکلف به توزیع عادلانه ثروت هستند اما در عمل این اتفاق رخ نمی دهد و خانواده های ضعیف از بسیاری از نیازهای اساسی محروم هستند و خانواده های مهاجران نیز این مشکلات را دارند.

 

**مهاجران
این حقوقدان اضافه کرد: در حال حاضر بسیاری از کودکان کار را مهاجران تشکیل می دهند و واقعیت این است که زمانی که این افراد وارد کشور ما می شوند از حقوقی برخوردار می شوند که باید رعایت شود اما نسبت به رعایت حقوق مهاجران هم بسیار ضعیف عمل می کنیم.
ناظری افزود: قوانین حمایتی در این زمینه وجود ندارد و چون تامین نیازهای اساسی آنان هزینه بالایی دارد، این افراد دچار انواع آسیب ها می شوند تا جایی که حتی برای زنده ماندن و تامین هزینه های درمان، معیشت خانواده به خطر می افتد و مجبور می شوند فرزندان خود را به کار وادارند.
ناظری اضافه کرد: فعالان حقوق کودک با سیاست های اشتباه که منجر به کار کودکان می شود، مخالف هستند و معتقدند که این موضوع باید به صورت اساسی و ریشه ای حل شود.

 

**استثناهای قانونی که ناقض حقوق کودک است
این وکیل دادگستری خاطرنشان کرد: در قانون کار، بحث منع کار اجباری مطرح است و در قانون اساسی هم به این موضوع تاکید شده است بنابراین کودکان کار مشمول این قانون می شوند چراکه براین باوریم کار کودک از نوع کار اجباری است زیرا که آسیب های فردی و اجتماعی در پی دارد.
ناظری افزود: از سوی دیگر، حداقل سن کار طبق قانون، 15 سال و در مورد مشاغل زیان آور حداقل سن 18 سال است اما با این وجود، به قانون پایبند نیستیم و برخی قوانین هم ممکن است موادی از قانون کار را نقض کند.
وی ادامه داد: استثناهایی در قانون کار وجود دارد که ناقض حقوق کودکان است بطورمثال کار کودک در کارگاه های خانوادگی و کمتر از 10 نفر و بخش کشاورزی، معاف از قانون کار هستند و فعالان حقوق کودک معتقدند این استثناها باید حذف شود چون موجب دور زدن قانون می شود.

 

**کارکودک در مشاغل زیان آور
این حقوقدان با اشاره به اسناد بین المللی افزود: ایران در سال 1380 با تصویب مجلس شورای اسلامی به پیمان نامه جهانی حقوق کودک پیوسته است و براساس آیین نامه این کنوانسیون، ردیف های شغلی برخی مشاغل جز بدترین شغل ها هستند که باید دولت ها از بکارگیری کودکان زیر 18 سال جلوگیری کند اما با وجود گذشت 16 سال از این آیین نامه ها در عمل به هیچ وجه موفق نبودیم و در بسیاری از موارد کار کودک در مشاغل زیان آور، رشد تصاعدی داشته است.
ناظری به زباله گردی کودکان اشاره کرد و گفت: کودکان زباله گرد بسیاری وجود دارند که دچار انواع آسیب های فردی و اجتماعی می شوند اما به خاطر انباشت سرمایه برای عده ای از افراد، به این موضوع رسیدگی چندانی نشده است.
وی با اشاره به طرح اخیر جمع آوری کودکان کار افزود: این طرح اشتباهی است که به صورت ضربتی و بدون کارشناسی های لازم به صورت نادرست انجام شده است و متاسفانه به هیچ وجه قوانین در ساماندهی این افراد رعایت نمی شود و با وجود اعتراضات گسترده حقوقی، شاهد بدترین رفتارها با این کودکان هستیم.
این حقوقدان اضافه کرد: این نوع برخوردهای نادرست، حوزه وسیعی از آسیب های اجتماعی را موجب می شود و به وضع نامطلوب کودکان کار دامن می زند و وضعیت آنان را بسیار بحرانی تر می کند.
ناظری اظهار کرد: واقعیت این است که واکنش خوبی به کار کودک نداشتیم و با نگاه های سطحی، شعارگونه و امنیتی سعی بر ساماندهی داریم اما لازم است تا در این زمینه برنامه ریزی های دقیق و اقدامات کارشناسانه انجام شود.

 

** هر کودک چه ایرانی و چه مهاجر، حق تحصیل دارد
لیلا ارشد مددکار اجتماعی و عضو انجمن حمایت از حقوق کودکان با اشاره به وضعیت کودکان بازمانده از تحصیل گفت: طبق قوانین ما، آموزش تا پایان دوره متوسطه برای کودکان رایگان است اما بسیاری از کودکان به دلیل مشکلات فراوان از جمله فقر اقتصادی یا فقر فرهنگی، مهاجرت و اعتیاد والدین، امکان تحصیل ندارند.
وی با اشاره به فعالیت خود در محله دروازه غار تهران در انجمن حمایت از حقوق کودکان کار از سال 1377، اظهار کرد: هر کودک چه ایرانی و چه مهاجر، حق تحصیل دارد اما سیاست همه جانبه و یکسانی در این زمینه اعمال نمی شود، مرزها باز است و سیل خانواده هایی که وارد کشور می شوند، هر اقدامی برای تامین نان خانواده ها انجام می دهند و از اینرو کودکان، نان آوران کوچک محسوب می شوند.

 

**31 بار اجرای طرح ساماندهی کودکان کار!
عضو انجمن حمایت از حقوق کودکان با اشاره به طرح اخیر ساماندهی کودکان کار و خیابان گفت: بیش از 31 مرتبه داستان دستگیری، جمع آوری و ساماندهی کودکان کار و خیابان در کشور تکرار شده است.
ارشد خاطرنشان کرد: تمام این طرح های ساماندهی، بودجه پیش بینی شده دارد، وزارتخانه ها و سازمان های بسیاری در این امر دخیل هستند و هزینه زیادی صرف اجرای آنها می شود.
ارشد تصریح کرد: به عنوان فعال حقوق کودک که در یک سازمان مردم نهاد فعالیت می کنم می خواهم از دستگاه های متولی سوال کنم که با اجرای بیش از 30 مرتبه طرح ساماندهی کودکان کار و خیابان که به اشکال مختلف انجام شده است، به چه نتایجی دست یافته اند.
وی تاکید کرد: این حق کودکان است که افراد آگاه، برای آنان راهکارهای کارشناسانه ارائه دهند.
عضو انجمن حمایت از حقوق کودکان ، گفت: به عنوان فعال حقوق کودک انتظار دارم اگر اقدامی با ساز و کار قبلی تکرار می شود، فعالان، سازمان های مردم نهاد و کارشناسان آشنا به حقوق کودک، کارشناسانه به موضوع بپردازند.
این مددکار اجتماعی تصریح کرد: پنهان کردن کار کودکان مشکلات را حل نمی کند و حق کودکان این نیست که به جای مدرسه در خیابان باشند؛ ما فعالان حقوق کودک انتظار داریم بعد از این همه هزینه های هنگفت، گزارشی از روند بهبود وضعیت کودکان کار ارائه شود نه اینکه تنها به اعلام تعداد محدودی ساماندهی کودکان کار اشاره شود.
ارشد این سئوال را مطرح کرد که منظور از ساماندهی چیست و افزود: باید دید در اجرای طرح های ساماندهی، چه اقداماتی برای کودکان کار انجام شده است چراکه یکایک این کودکان وضعیت خاص خود را دارند و باید برای هر کدام، به صورت مجزا اقدامات لازم انجام شود.

 

**کودک کار ، نوعی کودک آزاری است
عضو انجمن حمایت از حقوق کودکان اضافه کرد: این کودکان مورد انواع کودک آزاری اعم از فیزیکی، عاطفی، جسمی، روانی و جنسی قرار می گیرند و از خانواده و اجتماع، رانده می شوند.
ارشد با اشاره به قانون 9 ماده ای حمایت از کودکان، گفت: طبق قانون، کودک آزاری جرم عمومی شناخته شده است و قرار نیست کودک هشت ساله با حمل 60 کیلو زباله بر پشت خود روزگار سپری کند؛ اگر این موضوع کودک آزاری نیست پس چه عنوانی برای آن می توان گذاشت.
وی ادامه داد: این کودکان از حداقل نیازهای اولیه هم محروم هستند؛ سرپناه امن ندارند، از خوراک کافی و مطلوب برخوردار نیستند، خانواده گرم ندارند و از حمایت های عاطفی بهره مند نیستند و نمی توانند تحصیل کنند.

 

**مهمترین عامل کار کودک، فقر یا اعتیاد
طاهره پژوهش، فعال حقوق کودک نیز در این میزگرد به تشریح مهم ترین عوامل کار کودک اشاره می کند و مانند ناظری حقوقدان ، نابسامانی خانواده ها را یکی از علل کار کودک می داند.
وی با اشاره به مطالعات اخیر در مورد وضعیت کودکان کار و خیابان گفت: بخشی از کودکان کار به دلیل فقر اقتصادی و یا فرهنگی کار می کنند اما براساس مطالعات جدید درباره کودکان کار و خیابان در تهران، این مساله تنها دلیل یا حتی مهمترین دلیل کار کودکان نیست بلکه ازهم پاشیدگی خانواده ها، طلاق و اعتیاد مهمترین عوامل رو آوردن کودکان به کار است.
وی ادامه داد: در واقع چون دلسوزان محافظ کودک قربانی ساختارهای ناسالم اقتصادی و فرهنگی شده اند، توانایی لازم برای پرورش کودک را ندارند و چون کودک نیاز به پول مستقل و رهایی از قید و بند خانواده دارد، کار می کند.
این فعال حقوق کودک گفت: البته ساختارهای نادرست اجتماعی نیز به کار کودکان دامن می زند و کودکان با هدف تغییر چهره زندگی به جای تحصیل، ورود به بازار کار را انتخاب می کنند و با الگوبرداری از سبک زندگی افراد برجسته از جمله هنرمندان و فوتبالیست ها و چهره های ورزشی سعی بر بهبود شرایط زندگی خود دارند.

 

**برای کودک کار، حمایت مهم تر است یا تحصیل؟
وی با تاکید بر اینکه همواره بخش حمایتی بر آموزشی برتری دارد، اظهار کرد: در سال 1378، زمانی که وارد عرصه فعالیت حقوق کودکان شدیم، تصور بر این بود که اگر به آنان آموزش داده شود، مشکلات شان حل می شود اما بعد متوجه شدیم که آخرین مشکل این کودکان تحصیل است.
پژوهش افزود: کودکان کار از خانواده، تغذیه و بسیاری از نیازهای اولیه محروم هستند.
وی پیشنهاد داد تا کمیته تخصصی برای حمایت کودکان کار متشکل از نهادهای متولی از جمله وزارت آموزش و پرورش، وزارت کشور، سازمان بهزیستی و دیگر نهادهای مرتبط با موضوع همچنین سازمان های مردم نهاد و فعالان حقوق کودک تشکیل شود.

 

**طرح هایی که راه به جایی نمی برند
این فعال حقوق کودک با اشاره به طرح اخیر ساماندهی کودکان کودکان کار و خیابان، گفت: طرح های اجرایی باید ارزیابی، بازبینی و بازنگری شود تا اگر نیاز به اصلاح بود، طرح های روزآمد و بهتری در جهت پیشبرد اهداف تهیه شود.
وی اضافه کرد: وزیر آموزش و پرورش اعلام کرد که هیچ کودکی پشت در مدرسه نمی ماند و همه کودکان امکان تحصیل دارند اما با دستگیری کودکان مواجه هستیم که نشانگر این واقعیت است که ناهماهنگی نهادی مخل بوده و برای کمتر شدن مشکلات کودکان کار و خیابان ضرورت تشکیل کارگروه اقدام مشترک نیاز به مساعدت همگانی دارد.
پژوهش یادآور شد: سالهاست با طرح قرارگاه ها برای ساماندهی کودکان کار مواجه هستیم و هر ساله تیرماه این طرح ارائه می شود و سازمان های مردم نهاد وفعالان حقوق کودک به بهزیستی مراجعه و با این طرح مخالفت می کنند و طرح متوقف اما بعد از مدتی اجرایی می شود بنابراین به نظر می رسد که مضمون این طرح ها نیاز به نقد و بررسی و ارزیابی دارد.
وی افزود: در حال حاضر 16 هزار پرونده کودک کار فقط در مرکز یاسرموجود است؛ این پرونده ها به کجا رسیده و روند توانمند سازی به چه ترتیب است.
وی ادامه داد: واقعیت این است که سمن ها، قدرت و توانایی توانمند سازی کودکان کار را ندارند و نیازمند هماهنگی نهادی هستند.
این فعال حقوق کودک ادامه داد: البته ما در سازمان های مردم نهاد، اقدامات توانمند سازی هم انجام داده ایم و کودکانی داشتیم که از آمل در تهران کار می کردند و با تمهیداتی که اندیشیده شد، پدر کودک سر کار رفت و به شهر خود بازگشتند و اکنون این بچه ها شاگرد اول هستند.
پژوهش خاطرنشان کرد: در خانه کودک ناصرخسرو هر روز شاهد افزایش تعداد این کودکان هستیم و بارها اعلام کرده ایم که در این منطقه بردگی کودک مطرح است نه کار کودک و چون بیشتر این کودکان از مهاجران افغانستانی هستند، امکان طرح شکایت ندارند و متاسفانه ناظری هم برای رعایت حقوق کودکان وجود ندارد.

 

**از کودک باربر تا دردهای جسمانی
این فعال حقوق کودک در ادامه به تشریح سختی کار کودکان کار پرداخت و گفت: بارها کودکان به دلیل ساعات کار طولانی دچار مشکلات جدی شدند و مشاهده شده است که صاحب کار آنان از پرداخت دستمزد به کودکان اجتناب می کنند و کسی نمی تواند حقوق کودکان را پیگیری کند.
پژوهش افزود: بازار بزرگ تهران که محل خرید و لذت جمع بسیاری از شهروندان است، شب ها محل تخلیه بار است و این بارها بر پشت کودکان تخلیه می شود و برای ابراز وجود و برای اینکه به آنها گفته می شود که مرد شده اید، آسیب های جدی جسمی به خود می زنند.
وی با تاکید بر اینکه وزارت کار وظیفه اصلی خود درباره کودکان کار انجام دهد، گفت: شرایط کاری کودکان بحرانی است و اینها فرزندان جامعه هستند .

 

**از بچه 5 ساله هم کار می کشند
این فعال حقوق کودک با بیان اینکه تعداد دقیقی از این کودکان نداریم، افزود: این بچه ها عمدتا شناسنامه ندارند و سن واقعی شان مشخص نیست اما سن کار کودک بسیار پایین آمده است و کودکان زیر پنج سال هم کار می کنند.
پژوهش گفت: کودکی که با این شرایط رشد می کند، چه توقعی داریم که در جامعه بتواند به درستی رفتار کند.
وی ادامه داد: تصور ما فعالان حوزه کودک این است که این کودکان با توجه به شرایط ناخوشایند و محرومیت از حقوق انسانی ، ظرفیت جذب در گروه هایی مانند داعش را دارند.
پژوهش افزود: واقعیت این است که زمینه ای را برای آسیب به این افراد و جامعه فراهم می کنیم.

 

**ملیت های مختلف بین کودکان کار
این فعال حقوق کودک درباره کودکان کار گفت: اغلب کودکان کار مهاجران افغانستانی هستند و کودکان پاکستانی که ریشه هندی دارند هم در بین آنان وجود دارد.
پژوهش افزود: از سوریه هم تعداد محدودی هستند که عمدتا از جاده ورامین و شهر ری برای کار به سطح شهر می آیند.

 

**کودک کار ، وزیر نمی شود
زهرا رحیمی مدیرعامل جمعیت امام علی (علیه‌السلام) نیز در این میزگرد به نوع تعریف کار برخی مسئولان گلایه کرد و گفت: کودک کار، تعریف مشخصی دارد اما در برخی جلسات، وزرا و وکلا می گویند ما کودک کار بودیم و این را به عنوان یک افتخار برای خود می دانند و این امید را دردل ها زنده می کنند که کودک کار در این کشور می تواند یک روز وزیر یا وکیل شود که در واقعیت چنین چیزی ، صحت ندارد.

رحیمی افزود: تعریف کودک کار، سه شرط دارد که هرکدام از این سه شرط را داشته باشد ما به آن کودک کار می گوییم؛ نخست آنکه به کسی ، کودک کار اطلاق می شود که فعالیت اقتصادی دارد و این فعالیت، مخل تحصیل باشد، دوم آنکه آسیب روحی و جسمی برای کودک داشته باشد و سوم اینکه بیشترین ساعات شبانه روز را به کار اختصاص دهد .
وی ادامه داد: بنابراین مطمئنا کسی که بیشترین ساعات شبانه روزش را در حال کار کردن است هیچوقت نمی تواند در آینده به جایی برسد چون نمی تواند در تحصیل موفق باشد.
وی اضافه کرد: به این قضیه نباید خوشبینانه نگاه کنیم چون در بسیاری از مواقع قبل از اینکه بخواهیم اصلا در مورد حل مساله کودکان کار صحبت کنیم با این چالش روبرو هستیم که ‘چه اشکالی دارد کودک کار کند، اینگونه کودکان آبدیده و مرد می شوند و آینده درخشان تری دارند.’
مدیرعامل جمعیت امام علی (علیه‌السلام) گفت: اما باید توجه داشت که مانند قدیم نیست که همه مدرسه نمی رفتند و درس خواندن ، عمومی نبود و برخی کودکان عصرها در حجره پدرشان کار می کردند و در عطاری چهار تا داروی گیاهی وزن می کرد، اسم این کودک کار نیست. خلط مبحث مقداری مساله را مخدوش می کند.

 

**دلیل کار کودک در دروازه غار نیست
مدیرعامل جمعیت امام علی (علیه‌السلام) در تشریح دلایل ایجاد کار کودک گفت: در این زمینه با یک تکثر روبرو هستیم در این قضیه نمی توان یک دلیل عمده را برای آن ذکر کرد.
رحیمی افزود: حتی نمی توان قاطعانه گفت که فقر تنها دلیل ایجاد کار کودک است چراکه خیلی خانواده های فقیر هستند که کودکان خود را سر کار نمی فرستند. بنابراین دلایل مختلفی دست به دست هم داده اند که این پدیده ایجاد شود و گسترش پیدا کند .
وی ادامه داد: برای یافتن دلیل کار کودک باید در کلیت جامعه خود جستجو کنیم و نه بطورمثال در دروازه غار؛ کل جامعه به سمتی می رود که عوارض جانبی آن افزایش کار کودک است.
مدیرعامل جمعیت امام علی (علیه‌السلام) در توضیح بیشتر این عوارض جانبی جامعه گفت: نوع اخلاق حاکم بر جامعه، نوع تصمیم گیری ها و اختلاف طبقاتی که در حال اتفاق افتادن است به گسترش کار کودک کمک می کنند.
رحیمی افزود: اختلاف طبقاتی بین طبقه کارآفرین و طبقه بیکار اتفاق نمی افتد بلکه بین کسانی است که انحصار منابع را در دست گرفته اند و عده ای که از این انحصار بی بهره هستند.
وی تاکید کرد: مناسبات ناسالم اقتصادی به افزایش روند کار کودکان بسیار دامن می زند. بنابراین کلیت جامعه را باید در قضیه دید و تک تک زنجیره هایی که زنجیره آخر آن می تواند کار کودک باشد، باید بررسی کرد تا به دلایل واقعی و ریشه ای رسید.

 

**کودک کار و مافیای مواد مخدر
مدیرعامل جمعیت امام علی (علیه‌السلام) گفت: یکی از این زنجیره های کار کودک که ما زورمان به آن نمی رسد، مافیای مواد مخدر در کشور است که بهتر از هر نهاد و ارگانی کار خود را در توزیع مواد و به روز کردن انواع مواد، انجام می دهد.
رحیمی افزود: همه ما که در زمینه آسیب های اجتماعی کار می کنیم کاملا این حس را داریم که از سال 86 و 87 ، چهره آسیب ها با ورود مواد صنعتی کاملا فرق کرد. اصلا چهره دروازه غار و چهره خانواده هایی که با آنها کار می کردیم فرق کرد.
وی ادامه داد: اگر قبلا صرفا با مساله کار کودک و فقر روبرو بودیم در حال حاضر با مسائل پیچیده کودک آزاری های خیلی فجیع روبرو هستیم و جامعه ما خیلی عقب تر از این است که جوابی برای این مسائل داشته باشد، مسائلی که هر روز در حال به روز شدن هستند و هر روز خودشان را به شکل فجایعی که می شنویم ، نشان می دهند و ما خیلی در قوانین و برنامه ریزی خود خیلی عقب تر از این مسائل هستیم.

 

**می خواهیم صورت مساله را زیرفرش بگذاریم
مدیرعامل جمعیت امام علی (علیه‌السلام) گفت: اینکه می گوییم عقب تر از مسائل هستیم، شاهد آن نیز طرح هایی مانند طرح جمع آوری کودکان خیابان است؛ واقعا هنوز به جای آنکه بخواهیم برنامه بلندمدت و ریشه ای برای مسائل داشته باشیم به فکر این هستیم که صورت مساله را پاک کنیم و زیر فرش بگذاریم.
رحیمی افزود: تعاملاتی که داشتیم نشان می دهد که مدیران میانی خیلی علاقمند به برنامه های بلندمدت و صرف هزینه در طول زمان نیستند.
وی به پرونده های موجود در مرکز یاسر اشاره کرد و گفت: ما فقط می خواهیم در زمان کوتاه، پول را خرج کنیم وبه جامعه نشان دهیم که مادر این زمینه در حال کار هستیم ؛ یک رزومه و سوابقی برای خودمان به عنوان مدیری که کاری انجام داده ، داشته باشیم و در آن مدت کوتاهی که هستیم، کاری کنیم و به فردای آن نیز فکر نمی کنیم که مثلا شاید این کودک یا خانواده او نیاز به کمک مستمر داشته باشد.
وی اضافه کرد: با خود می گوید اگر طرح بلندمدت اجرا کنم، زمانی که طرح بلندمدت نتیجه دهد من دیگر در این جایگاه نیستم. بنابراین کار را انجام نمی دهد که نتیجه اش را فرد دیگر ببیند .
مدیرعامل جمعیت امام علی (علیه‌السلام) تصریح کرد: این افراد می خواهند در آن مدت چهار یا هشت سالی که پشت میز نشسته اند با یک کار کوتاه مدت پر سر و صدا، نگاه مثبتی به خود جلب کنند. بخاطر همین اکثر طرح ها در زمینه کودکان کار ، طرح های کوتاه مدت ، پرهزینه و پرسر و صدا هستند بجای اینکه ریشه ای و عمقی باشند، سطحی بوده و فساد اداری و مالی در این هزینه هایی که در این طرح ها می شود، مزید بر علت است.

 

**یک نسخه برای هزاران کودک
مدیرعامل جمعیت امام علی (علیه‌السلام) با اشاره به اهمیت استفاده از الگوهای مورد استفاده تشکل های مردمی برای کودکان کار، گفت: سازمان های مردم نهاد چون پشت میزنشین نیستند و نتایج طرح و الگوهای خود را خیلی در بوق و کرنا نمی کنند ، الگوهای موفق خوبی در زمینه کودکان کار دارند.
رحیمی تاکید کرد: الگوی موفق از هزینه پول ایجاد نمی شود بلکه الگوی موفق از حضور مستمر در کنار کودکان ، درک شرایط تک تک کودکان و ایجاد مطلوبیت برای هرکدام از کودکان به اقتضای شرایط خودشان ، حاصل می شود.
وی اظهارداشت: ما نمی توانیم بیاییم برای تمام کودکان افغان محروم از تحصیل که پدرشان معتاد است ، حتی یک نسخه بپیچیم و الان مانده ایم که چگونه دولت برای کل کودکان کار یک نسخه می پیچد.
وی افزود: ما برای کودک کار فرحزاد و کودک کار افغان دروازه غار نمی توانیم نسخه واحد بپیچیم که چکار کنیم که از چرخه کار بیرون بیاید چه برسد به کودکان کار کل کشور اما متاسفانه طرح هایی در حال اجرا شدن است که دنبال نسخه پیچیدن واحد و سریع النتیجه در مورد تمام کودکان هستند.
وی خاطرنشان کرد: بنابراین حال که الگوهای موفق برای کودکان کار در تک تک سازمان های مردم نهاد وجود دارد، خوب است که این الگوها شناسایی شوند و به عنوان راهکار و روش گسترده شوند و به آنها توجه شود. چون واقعا وقت و زندگی های زیادی صرف ایجاد این الگوها شده است و هیچوقت دیده نشده اند.

 

**یک کودک و چند نهاد
مدیرعامل جمعیت امام علی (علیه‌السلام) در ادامه به نهادهایی اشاره می کند که می توانند در زمینه کودک کار، فعالیت هایی انجام دهند که از جمله این نهادها می توان به بهزیستی ، شهرداری و فرمانداری اشاره کرد.
رحیمی گفت: پدر ومادر به کودک فشار می آورند که کار کند تا نیازهای اولیه اش برطرف شود و نهادهای متولی ، وظایف خود را در زمینه بهبود شرایط کودکان به درستی انجام نمی دهند.

 

**کودکان زباله گرد و نیروی کار ارزان
مدیرعامل جمعیت امام علی (علیه‌السلام) در رابطه با کودکان مهاجری که کار می کنند ، گفت: فکر می کنم اگر بچه های افغان از تهران جمع شوند ، تمام مردم تهران در زباله و کثافت دچار انواع بیماری می شوند و از بین می روند .
رحیمی تصریح کرد: در طرح هایی مانند طرح اخیر ساماندهی کودکان کار، شاهد بودیم که یک کودک زباله گرد دستگیر نشد و این مساله به آن معناست که مجریان طرح ، هیچ کاری با نیروی ارزان ، ندارند بلکه مشکل آنان با آن فردی است که فال می فروشد، فردی که کار کاذبی انجام می دهد که بازدهی او در چرخه اقتصادی ، تعریف نشده است.
وی خاطرنشان کرد: هنگامیکه از این مساله صحبت می کنیم که چرا این افراد غیرقانونی در کشور ما هستند هیچوقت به نیروی کار ارزانی اشاره نمی کنیم که صنعت ساختمان سازی کشور بر گرده آن بالا می رود. هیچوقت اشاره نمی کنیم به اینکه این نیروها در جای جای مختلف کشور مورد سوء استفاده هستند.
مدیرعامل جمعیت امام علی (علیه‌السلام) اضافه کرد: فقط به این نکته اشاره می کنیم که این کودک ، ظاهر خیابان های ما را خراب کرده است و با بقیه آن کار نداریم، با پدر کودک که کارگر ساختمان بوده و از بلندی ساختمان افتاده و قطع نخاع شده و بیمه و حمایت تامین اجتماعی را ندارد ، با آن کاری نداریم .
وی تصریح کرد: به این مساله نگاه می کنیم که این کودک که باید نان آن پدر را بدهد چرا اینجاست و فقط می خواهیم ظاهر پدیده کودک کار را از خیابان ها پاک کنیم و در حقیقت می خواهیم مساله را از نصفه حل کنیم. با نصفه دیگر که دست ما است ، کاری نداریم و نصفه ای را مدنظر قرار می دهیم که ما را اذیت می کند.
رحیمی به خاطره تلخی در این زمینه اشاره می کند و افزود:چند سال پیش با فردی در یکی از مناطق تهران، جلسه ای داشتیم و او گفت که چون منطقه یک محل عبور وزرا و وکلا هست و این بچه ها دیده می شوند ، شما یک طرح به ما بدهید که بچه های کار در این منطقه نباشند، در مناطق دیگر به ما ربطی ندارد. کودکان فقط به چشم این افراد دیده نشوند چون آنان از ما سئوال می کنند چرا این کودکان اینجا کار می کنند ، ما نمی توانیم جواب دهیم.

 

**چرا کودک مهاجر اینجا کودک کار می شود؟
مدیرعامل جمعیت امام علی (علیه‌السلام) در پاسخ به این سئوال که چرا مهاجران فقط در کشور ما توانستند تبدیل به کودک کار شوند و در بسیاری از کشورهای دیگر مهاجران به کودک کار تبدیل نمی شوند، گفت: من فکر می کنم که بستر آماده ای در کشور ما برای تبدیل این کودکان به کودکان کار وجود داشته است. اولین چیزی که وجود داشت محرومیت از تحصیل بود که تا دو یا سه سال پیش ، هیچکدام از این کودکان امکان حضور در مدرسه را نداشتند.
رحیمی افزود: بنابراین این کودکان اصطلاحا به عنوان آینه دق جلوی چشم مادر و پدری که در فقر دست و پنجه می زنند، می نشستند و بعد یک مدت خانواده به ذهنشان می رسید که اگر این کودک بیرون برود و نانی بیاورد ، خیلی بهتر است از اینکه اینجا بنشیند و بطورمثال با برادر کوچکترش دعوا کند. به تدریج این مساله به فرهنگ تبدیل شد.
وی ادامه داد: این فرهنگ در مناطقی که این بچه ها زندگی می کردند به خانواده های ایرانی نیز سرایت کرد یعنی خیلی از خانواده های ایرانی به کودکشان می گفتند: ‘ بچه برای چه می خواهی درس بخوانی. تو که دکتر و مهندس نمی شوی. ببین کودک آن خانه ، پول کرایه خانه را در می آورد. مردم هم دلسوز هستند و پول خوبی به او می دهند ، تو هم سر کار برو.’
مدیرعامل جمعیت امام علی (علیه‌السلام) گفت: این مساله موجب شد که بسیاری از خانواده های ایرانی که شرایط و آسیب های دیگر داشتند به جای اینکه بروند برای کودکانشان شناسنامه و اوراق هویتی بگیرند و او را به مدرسه بفرستند و هزینه تحصیل کودک را بدهند ، کودکان خود را سر کار فرستادند و کودکان تبدیل شدند به افرادی که هزینه خانواده را بدهند.

 

**کودک، اقتصاد ، زباله گردی
فرشید یزدانی عضو انجمن حمایت از کودکان کار و جامعه شناس نیز در این میزگرد در تشریح علل افزایش کودکان کار به بحث اقتصاد سیاسی کار کودکان پرداخت و درباره سئوال رحیمی مبنی براینکه چرا طرح های ساماندهی به کودکان زباله گرد کاری ندارد، گفت: چون زباله گردها در یک چرخه اقتصاد سیاسی ، طلای کثیف را هدایت می کنند و برخی افراد از این محل ، سود کسب می کنند.
وی اضافه کرد: طبق آمار رسمی مرکز آمار ایران، یک و نیم میلیون کودک کار داریم –نه کودک خیابان-، البته خطایی در این آمار وجود دارد چون کودکان کمتر از 10 سال در این آمار قرار ندارند و فقط آمار کودکان 10 تا 18 سال در آن قرار گرفته و بطورقطع تعداد کودکان کار از این میزان ، بیشتر است.
یزدانی خاطرنشان کرد: اگر بخواهیم به این آمار رسمی تکیه کنیم ،خودش رقم بالایی است و نیاز نیست بالاتر برود ؛ این رقم هفت تا هشت درصد کل نیروی کار ما را در برمی گیرد و در این چرخه در حال کار کردن است .

 

**کارگران بی دردسر و کم هزینه
عضو انجمن حمایت از کودکان کار تصریح کرد: کودک کار، کارگری است که دردسر ندارد، هزینه اش پایین است، اعتراض نمی کند و کارگری است که انواع سوء استفاده از او می شود و هیچ صدایی از او در نمی آید و هیچ بلندگویی ندارد که حرف بزند.
یزدانی افزود: کودک کار، کم دردسر و کم هزینه است و حقوق کم می گیرد ، حق بیمه و پشتیبانی های دیگر نمی خواهد و اگر او را بیرون کردند نمی تواند برود، اعتراض کند یا شکایت کند.
وی ادامه داد: بنابراین در این چرخه، شکل کار کودکان استمرار پیدا می کند یعنی نوع انباشتی که در جامعه دارد شکل می گیرد، اگر قرار است به آن جدی تر فکر کنیم باید بیاییم به این موضوع بپردازیم که کجای انباشت و کجای مناسبات اقتصادی و اجتماعی ما باعث می شود که کار کودک مرتب تولید شود و حالا سازمان های مردم نهاد تلاش کنند.
وی اضافه کرد: حتی اگر تشکل های مردمی ، یکصد کودک کار را تحت پوشش قرار دهند، چنین سیستمی روزانه یکهزار کودک کار تولید می کند. بنابراین در حوزه آسیب شناسی کار کودک باید در این حوزه وارد شویم.

 

**کودک کار ، موضوع امنیتی نیست
عضو انجمن حمایت از کودکان کار گفت: بخشی دیگر از دلایل پدیده کودکان کار به طرح های اجرا شده دستگاه های مختلف از جمله طرح اخیر ساماندهی کودکان کار ، بازمی گردد؛ اینکه بگویند این موضوع امنیتی است، خیلی مفهوم ندارد.
یزدانی تصریح می کند: جامعه ما نمایشی است ، با طرح ساماندهی کودکان کار ، بیشتر نمایش می دهیم ، می خواهیم کودکان کار را از جلوی چشممان دور کرده و یک پدیده مشخص و آشکار را پنهان کنیم و نمی خواهیم آن را از بین ببریم یا اینکه بطور جدی با آن مواجه شویم.
وی اضافه می کند درخصوص بهانه امنیتی نیز باید گفت که کودکان کار کاملا مغایر با حوزه امنیتی است. یعنی وقتی این پدیده را زیر پوست جامعه می بریم ، در واقع می شود تبدیل به لشکر اقتصاد جنایی می شوند به آن معنا که نیروی کار آشکار را از نظر امنیتی بهتر می توان کنترل کرد.
این جامعه شناس گفت: هنگامیکه که کودکان کار را از سطح پاک می کنیم و به زیرپوست شهر می بریم ، این به عنوان نیروی کار اقتصادی به راحتی جذب کارهای نامناسب دیگر می شوند و جذب آنان کار پیچیده ای نیست. چون این کودکان بالاخره به کار نیاز دارند و مجبورند به کارهایی تن بدهند که با اعتیاد و مواد ارتباط داشته باشد.

 

**نقش بی سوادی خانواده ها در بروز کار کودک
عضو انجمن حمایت از کودکان کار گفت: طبق نتایج مطالعات مختلف داخلی و خارجی در بحث کار کودکان، بی سوادی از لحاظ آماری خیلی در بروز کار کودک اثر دارد.
یزدانی افزود: چند مطالعه نمونه گیری در سطح کشور، یک مطالعه کلان داخلی و همچنین یونیسف، نشان می دهد که نسبت بی سوادی والدین کودکان کار، خیلی بالا است.
وی خاطرنشان کرد: چرخه بی سوادی موجب بازتولید کودکان کار می شود و باز هم تولید خواهد شد چراکه آن دو تا سه و نیم میلیون نفری که خارج چرخه تحصیل ما قرار می گیرند، باز به چرخه تولید کودکان کار کمک می کند.
وی، بی سوادی، از هم پاشیدگی خانواده و اعتیاد را در تولید کودکان کار، تاثیرگذار دانست و گفت: اینها بر هم تاثیر مستقیم دارد.
یزدانی تاکید کرد: بی سوادی با خودش فقر و هزار معضل اجتماعی دیگر دارد.
وی گفت: کم دانشی در عرصه حرفه ای موجب می شود که کارگر ناگزیر است همیشه کارگر ساده باشد و با این چرخه زندگی کند.

 

**تاثیر نابرابری در بازتولید کودک کار
این جامعه شناس با تاکید بر نقش بی سوادی و بیکاری در بازتولید کودک کار ، افزود: فقر و نابرابری الگوی مصرف تحمیل شده از اقشار بالادست نیز می تواند کودکان را وادار کند که وارد چرخه کار شوند.
یزدانی افزود: این بحث را در آسیب های زنان تن فروش هم داشتیم که بخشی از آنها ناشی از نابرابری بود نه فقر، یعنی خود نابرابری در بروز چنین پدیده هایی خیلی تاثیرگذار است و از نقش پررنگ فقر در کنار آن نیز نباید غافل شد.

 

**تقویت نظام رفاهی یکی از راهکارهای کاهش کودکان کار
مطهره ناظری رئیس انجمن حمایت از حقوق کودکان و حقوقدان این میزگرد را با تشریح راهکارهای ریشه کنی پدیده کارکودک ادامه داد و گفت: ابتدا باید بحث کار کودک ، ریشه یابی شود و البته ریشه بسیاری از این مسائل به نیازهای اساسی مربوط می شود.
وی افزود: توجه به قانون اساسی مهم ترین راهکار از بین بردن پدیده کار کودک است بنابراین لازم است برنامه های توسعه ای ، بیشتر به بحث رفع نیازهای اساسی کودکان معطوف باشد.
وی تاکید کرد: تقویت نظام رفاهی و توسعه عدالت اجتماعی نیز موجب خواهد شد کمتر با خانواده هایی مواجه شویم که کودکان خود را وادار به کار می کنند.

 

**نیاز به قوانین حمایتی برای کودکان کار
رئیس انجمن حمایت از حقوق کودکان در ادامه از قوانین حمایتی به عنوان یکی دیگر از راهکارهای از بین بردن پدیده کار کودک یاد کرد و گفت: ما قوانینی داریم که در بسیاری از موارد به آن پایبند نیستیم بنابراین لازم است که به قوانین و مقررات پایبند بوده و مجریان خوبی در اجرای این قوانین باشیم.
ناظری خواستار پیش بینی کردن قوانین حمایتی برای کودکان کار شد و افزود: قوانین ما نمی تواند صرفا سلبی باشد و برخی قوانین باید حمایتی بوده و به نحوی پیش برود که از خانواده ها به ویژه خانواده های مهاجرین حمایت کند.
وی با اشاره به پذیرش گسترده مهاجرین و تعداد زیاد پناهندگان در کشور گفت: نیاز به تدابیری داریم که حقوق همه جانبه این مهاجران رعایت شود چون براساس اسناد بین المللی ، ما متعهد شدیم که حقوق آنان را رعایت کنیم پس لازم هست که قوانین حمایتی در این زمینه داشته باشیم.

 

**استفاده از طرح های درازمدت برای حل مشکل کارکودک
رئیس انجمن حمایت از حقوق کودکان ، پیشنهاد داد تا برای برطرف کردن مشکل کار کودک ، طرح های درازمدتی با استفاده از نظر سازمان های مردم نهاد فعال در حوزه کودکان، پی ریزی شود.
ناظری افزود: در این طرح ها باید مطالعات تطبیقی، صورت گرفته باشد. چون کشورهایی داریم که در بحث کار کودکان بسیار موفق عمل کردند پس لازم است که طرح های تطبیقی ، بررسی شود و این طرح ها در سطح میدانی بررسی و بومی سازی شود و نهایتا باعث شود که ما طرح های عینی و واقعی را داشته باشیم.

 

**پیگیری سطحی کودکان کار، آسیب جدی تری به آنان وارد می کند
رئیس انجمن حمایت از حقوق کودکان گفت: در مقوله کودکان کار خیلی نمی توانیم ورود پیدا کنیم؛ بحث مهاجرین را نمی شود چندان پیگیری کرد چون خیلی از آنان هویت ندارند، بسیاری نیز هویت دارند اما ورود آنان غیرمجاز هست.
ناظری تصریح کرد: حتی مواردی که هویت دارند و اتفاقا ایرانی هم هستند چندان نمی شود پیگیری کرد. چون پیگیری موضوع باعث می شود که کارفرما ، جریمه شود و نهایتا آن کودک از کار بیکار شود و این مساله دوباره همان نگاه سطحی می شود که آسیب جدی تری به خانواده وارد می کند و موجب می شود که خانواده در معیشتش دچار مشکل شود و چه بسا آن کودک به کار زیان آورتری رو بیاورد.

 

**وضعیت ایران در کنوانسیون حقوق کودک
رئیس انجمن حمایت از حقوق کودکان در مورد وضعیت ایران در کنوانسیون حقوق کودک گفت: از نظر کنواسیون ما در مواردی پایبند به آن نیستیم.
ناظری افزود: ما با حق تحفظ این کنوانسیون را پذیرفتیم و این مساله موجب می شود ما در مواردی این کنوانسیون را نادیده بگیریم.
وی خاطرنشان کرد: ما به کنوانسیون حقوق کودک پیوستیم و این موضوع در مجلس تصویب شده اما با لحاظ اینکه مواردی در کنوانسیون مغایر با قانون داخلی ما هست ، آن موارد را می توانیم نادیده بگیریم و این باعث شده که خیلی موارد را در کنواسیون رعایت نکنیم و از این نظر هم مورد هجمه بین المللی قرار بگیریم.

 

**آیا لایحه حمایت از کودکان می تواند جلوی کار کودک را بگیرد؟
رئیس انجمن حمایت از حقوق کودکان در پاسخ به این سئوال خبرنگار ایرنا که آیا لایحه حمایت از کودکان می تواند جلوی کار کودک را بگیرد، گفت: لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان، حالات مخاطره آمیز برای کودکان را پیش بینی کرده است.
ناظری افزود: بطورمثال کودکانی که والدین آنها اعتیاد دارند یا کودکانی که بدسرپرست هستند به عنوان شرایط مخاطره آمیز، شناسایی می شوند و این کودکان برای پیشگیری از بزه، تحت پوشش قرار می گیرند.
وی ادامه داد: در واقع پیگیری چنین وضعیت هایی موجب می شود که این کودکان با آسیب های بیشتر مواجه نشوند که یکی از این آسیب ها، بحث کار کودک هست، در واقع این قانون یک نگاه پیشگیرانه دارد که بطورقطع می تواند در زمینه خشونت علیه کودکان ، نقش پیشگیری کند داشته باشد.
این حقوقدان در عین حال تصریح کرد: اما اینکه بخواهیم بگوییم قرار است با لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان ، تغییر جدی در بحث کار کودک اتفاق بیفتد ، اینطور نیست چون کار کودک یک نگاه و عملکرد ریشه ای می خواهد.
ناظری تاکید کرد: تصویب لایحه حمایت از کودکان بطورقطع پدیده کار کودک را محو نمی کند یا شاید آن را کاهش ندهد اما موجب می شود که بحث کار کودک و خشونت نسبت به این کودکان تا حدودی کنترل شود و کاهش یابد.
وی اضافه کرد: طبق این لایحه ، کودکان باید به تحصیل خود ادامه دهند و در واقع هر ممانعت از تحصیل موجب می شود که والدین و مراقبان کودک با جزای نقدی مواجه شوند . شاید یکی از دلایل کار کودک این است که آموزش و تحصیل برای آنان وجود ندارد.
وی ادامه داد: بنابراین می توان گفت لایحه حمایت از کودکان بطور غیرمستقیم می تواند در پدیده کار کودک ، تاثیرگذار باشد اما نمی تواند تاثیرعمده ای ایجاد کند .
ارشد مددکار اجتماعی و عضو انجمن حمایت از حقوق کودکان در اینجا وارد بحث شد و گفت: این قانون 13 سال است که در مجلس است و نمی دانم مهم تر از کودکامان چه داریم که این لایحه 13 سال در مجلس می ماند و به آن رای نمی دهند.
وی ادامه داد: درخصوص کودکان کار، قانونی حمایتی کافی نداریم که قابل تامل است هنوز مشخص نیست که چه مفادی از کنوانسیون حقوق کودکان را نپذیرفته ایم.

 

**قوانین نانوشته در نقض حقوق کودک
عضو انجمن حمایت از حقوق کودکان گفت: در کشور قوانین نانوشته ای در نقض حقوق کودک داریم که اجرا هم می شوند.
ارشد افزود: بطورمثال در دهه 30 آمده بود که مادر می تواند به نام خودش برای کودکش شناسنامه بگیرد ،اگر چه این قانون هنوز هم لغو نشده است ،اما اکنون طبق قانون نانوشته ای مادران نمی توانند برای کودکان خود شناسنامه بگیرند .

 

**خطرات در کمین دختران مهاجر
عضو انجمن حمایت از حقوق کودکان در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به طرح ساماندهی کودکان کار یا خیابانی ،گفت : اگر برای ورود و حضور مهاجران به کشور نمی توان کاری کرد ،حال که اینکه آنها وارد کشور شده اند چه باید کرد.
ارشد افزود: اینگونه کودکان با پذیرش هر پیشنهادی ، امکان دارد وارد آسیب های اجتماعی شوند .
وی با اشاره به خطرات و تعرضاتی که دختران مهاجر را تهدید می کند ،گفت : بطور مثال شاهد بودم که موبایل چند دختر افغان دزدیده شده بود و به امید پس دادن موبایل، آنها را به فضاهای متروکه کشانده بودند و به آنها تجاوز شده بود ،در مورد کمک به این افراد دست ما بسته است و تنها توانستیم برای آنان مشاوره ترتیب دهیم که کمی از تعلامات روحی آنها کاسته شود .

 

**جای شورای عالی کودک خالی است
عضو انجمن حمایت از حقوق کودکان گفت : دست شورای عالی کودک برای ارائه راهکار هایی در جهت حمایت از کودکان کار ، خالی است. سازمان های ذیربط با کودکان کار مانند وزارت خارجه و آموزش و پرورش باید هرکدامشان نمایندگانی در این شورا داشته باشند.
وی اضافه کرد:همچنین بین دستگاه های اجرایی نیز برای اجرای طرح های مربوط به کودکان کار، ناهماهنگی و سردرگمی هایی وجود دارد.

 

**شناسایی 10هزار کودک بدون شناسنامه
عضو انجمن حمایت از حقوق کودکان گفت: 36 سازمان مردم نهاد در شبکه ای موسوم به شبکه یاری کودک با هم در ارتباط هستند و انجمن های عضو این شبکه 10هزار کودک بدون شناسنامه را شناسایی کرده اند.
ارشد اضافه کرد: این کودکان فاقد شناسنامه اغلب حاصل بارداری نامشروع ،صیغه و ازدواج دوملیتی زنان ایرانی با مرد خارجی است که در مجموع 11نوع از کودکان بدون شناسنامه را شامل می شود .

 

**اصلاح قوانین مهاجرت راهکاری برای از بین بردن کارکودک
پژوهش فعال حقوق کودک در اینجا با یادآوری دوباره نقش نابرابری ها در بروز پدیده کار گفت : کودکانی جذب کار می شوند که به دنبال تامین بهتر و مطلوبتر نیازهای خود و بخش دیگری از کودکان نیز فقط به خاطر فقر و نداری وارد عرصه کار می شوند.
وی تاکید کرد: بایک نسخه واحد نمی توان برای کودکان کار تصمیم گرفت و حتی اکنون شرایط کار در کودکان در حال عوض شدن است و باید بر اساس شرایط کار کودکان راهکار را ارئه داد.
این عضو انجمن حمایت از حقوق کودکان کار ، اصلاح قوانین مهاجرت و پیگرد قانونی کسانی که کودکان را مجبور به کار می کنند را از راهکارهای از بین بردن پدیده کار کودک نام برد و گفت: پیگرد کسانی که مانع تحصیل کودکان می شوند، مهم است .
پژوهش افزود: گاهی یک حمایتگر برای کودک کار تهیه می کنیم که از او حمایت کند ،اما کودک می گوید این پولی که از این طریق به او داده می شود کافی نیست و دوباره وارد چرخه کار می شود .

 

** مدارس باید مدارس دوستدار کودک تبدیل شود
این عضو انجمن حمایت از حقوق کودکان کار گفت: یکی از راهکار هایی که می توان در مقوله کودکان کارارائه داد افزایش بودجه آموزش و پرورش است.
پژوهش تاکید کرد: مدارس باید به مدارس دوستدار کودک تبدیل شود و دراین مدارس باید برنامه ها براساس توانمندی کودکان طراحی و اجرا شود نه اینکه مبتنی بر ترس و ارعاب کودک باشد .

 

**ضرورت شکایت از مجریان طرح های غیر کارشناسی کارکودک
این عضو انجمن حمایت از حقوق کودکان کار گفت: در مقوله حمایت از کودکان کار می خواهم موضوع جدیدی را مطرح کنم و آن این است که به عنوان یک شهروند و یک عضو سازمان مردم نهاد باید بتوانیم از افرادی که در این مقوله طرح های غیر کارشناسی ارائه می دهند ، شکایت کنیم .
پژوهش با اشاره به طرح اخیر ساماندهی کودکان، گفت: به اعتقاد من در این طرح، صدها کودک مورد آزار قرار گرفتند و باید بتوان از کسانی که این کودکان را آزار دادند شکایت کرد .
این فعال حقوق کودکان کار ادامه داد : در این طرح حدود 350کودک دستگیر شدند که بیشتر آنها برای بار اولین بود که دستگیر می شدند.
پژوهش افزود: حال باید برای این کودکان پرونده هایی تشکیل و اولویت های این پرونده ها مشخص و کمک هزینه هایی نیز پرداخت شود.
وی با تاکید برضرورت واکاوی مشکلات فرهنگی دامنگیر کودک و خانواده او ، اضافه کرد: درصورت نیاز باید برای کودک و خانواده او کلاس فرهنگی برگزار شود و دقت شود کسانی که کودک را وادار به کار می کنند مورد پیگرد قانونی قرار گیرند.

 

**زنجیره کودکان کار در دست مافیا نیست
این عضو انجمن حمایت از حقوق کودکان کار در پاسخ به این سئوال که آیادر مورد کودکان کار دست یک مافیا در کار است، گفت : در تهران اینگونه نیست.
پژوهش از ساخت سریال باران به خاطر نمایش محتوای غیرواقعی از کودکان کار، انتقاد کرد و افزود: به طور مثال در اغلب موارد، یک نفر از بستگان کودک مراقبت از رفت و برگشت آنها را بر عهده دارد .
وی تاکید کرد: اما برخی از کودکان کار در کارهای خاصی مانند زباله گرد ها به صورت خانوادگی کار می کنند که طبق قانون منع بدترین کارها، باید این نوع کار مورد پیگرد قرار گیرد .

 

** تاثیر سیاستگذاری درست در کار کودک
این فعال حقوق کار کودکان با تاکید بر سیاستگذاری درست در کار ، گفت : در اجرای قانون هدفمندی یارانه ها ،بخش عمده ای از کودکان فاقد شناسنامه برای گرفتن شناسنانه دست به کار شدند و به این دلیل است که برای اجرای سیاست های درست تاکید می کنیم .

 

** جایگاه متزلزل کودک در جامعه
رحیمی مدیرعامل جمعیت امداد دانشجویی امام علی (علیه‌السلام) نیز گفت :جایگاه متزلزل کودک در جامعه ، مهمترین مسئله ای به شمار می رود که جامعه با آن دست به گریبان است و نمونه آن هم این است که لایحه حمایت از کودک 13سال است که در مجلس خاک می خورد.
وی ادامه داد :یکی ازمهمترین اولویت ها در حقوق کودک این است که جایگاه کودک در خانواده نازل است ،اگر این چنین نیست ،چرا برسرهر چهارراهی کودکانی را می بینیم که تا پاسی از شب کار می کنند و هرکدام از ما نمی پرسیم که چرا این کودک این موقع از شب باید بیرون باشد.در این خصوص فشار از سوی مردم بر مسئولان کم است و مسئولان هم خیلی این امر را جدی نمی گیرند .
رحیمی تصریح کرد: نمونه بارز این امر هم می توان در لایحه حمایتی کودک مشاهده کرد که حتی برخی از نمایندگان مجلس گفتند که با تصویب این لایحه جایگاه پدر تنزل می یابد و کودکان هم پررو خواهند شد و این در صورتی است که در برخی از خانواده ها که نیاز به حمایت دارند جایگاهی از پدر یا مادر مشاهده نمی شود و فقط شیشه و کراک در آن خانه حاکم است .
مدیرعامل جمعیت امام علی (علیه‌السلام) و فعال حوزه کودک یاد آوری کرد: تک تک ما باید برای حمایت از کودکان کار اهمیت دهیم در صورتی که همه به نوعی بی حس شده ایم.
رحیمی تاکید کرد:باید در رسانه های بیشتر به مقوله کودکان کار پرداخته شود تا مردم ومسئولان حساس شوند .
وی اضافه کرد: درمباحث مربوط به آموزش کودکان کار بودجه کم است و نرم افزارهای مناسب برای آموزش و توانمندسازی آنها نداریم و در مدت کوتاهی نمی توان مطالبی که به درد آنها می خورد به آنها آموزش داد.

 

** تغییر رویکرد اجتماعی
یزدانی عضو انجمن حمایت از کودکان کار در اینجا تغییر رویکرد اجتماعی نسبت به کارکودکان را از دیگر راهکارهای از بین بردن پدیده کار کودک عنوان کرد و گفت: این در حالیست که استفاده از واژگانی مانند قرارگاه حاکی ازز رویکرد امنیتی و نظامی است و بدیهی است که نمی تواند مشکل اجتماعی را حل کرد.
وی خاطرنشان کرد: چون کودک بلندگو ندارد، نمی تواند اعتراض خود را مطرح کند و چون راه دفاع از خود را نمی داند، نمی تواند به حقوق خود دست یابد.
وی تاکید کرد: برای مسائل اجتماعی نسخه دادن سریع، اشتباه است.
یزدانی افزود: دولت، سازمان های مردم نهاد و خانواده های این کودکان باید برای حل مشکلات آنان دست در دست هم دهند اما اکنون در گفتمان های برنامه ریزی خلاءهای جدی وجود دارد و به نظر می رسد که باید گفت و گو را سامان داد.

 

**نقش بخش های مختلف در ساماندهی کودکان کار
این جامعه شناس درباره نقش بخش های مختلف برای ساماندهی وضعیت کودکان گفت: دولتی ها می توانند با توجه به دسترسی منابع، امکانات و قدرت بیشتر ، وارد چرخه شوند.
یزدانی افزود: سازمان های مردم نهاد نیز آمادگی کامل با حسن نیت و رویکرد حل مساله دارند و خانواده ها هم به دلیل دستیابی به وضعیت مطلوب تر، آماده همکاری هستند و در این صورت می توان راهکارهای لازم را استخراج کرد.

 

**نسبت به کودکان کار بی تفاوت شده ایم
ارشد عضو انجمن حمایت از حقوق کودکان درباره راهکار حل مشکلات کودکان کار در بعد اجتماعی گفت: مردم نسبت به وضعیت این کودکان حساسیت لازم را ندارند و اگر چه هر روز و شب در سطح شهر آنان را می بینند، اما بی تفاوت از کنار مسائل شان رد می شوند.
وی افزود: بنابراین با ایجاد حساسیت و توجه بیشتر مردم می توان مشکلات کودکان را تا حدودی حل کرد.
ارشد راهکار دیگری هم پیشنهاد داد و اظهار کرد: به نظر من بهتر است دوره های آموزش فنی حرفه ای از کلاس ششم به بعد و پایین تر از سن 18 سالگی برای این اقشار برنامه ریزی شود تا آنان بتوانند آموزش های مهارتی ببینند.
وی با اشاره به تجارب سایر کشورها در برخورد با مساله کودکان کار گفت: خیلی از کشورهای پیشرفته کودک کار ندارند و این مسایل را حل کرده اند به عنوان نمونه آیا آلمان اجازه می دهد که کودک کار کند؛ این کشورها مهاجرهای بسیاری دارند اما قوانین مهاجرتی خود را بهبود داده اند.
رحیمی مدیرعامل جمعیت امام علی (علیه‌السلام) در اینجا درباره کودکان کار مهاجر افزود: زمانی که گفته شد برای پیشگیری از افزایش تعداد کودکان کار بهتر است از ورود بی رویه مهاجران در مرزها جلوگیری شود، برخی پاسخ دادند که مرز بلند است و امکان کنترل وجود ندارد که این مسئله جای تعجب دارد.

 

**کودک خرج درآر
پژوهش، فعال حقوق کودک در اینجا با یادآوری تاریخچه کودکان کار، گفت: کودکان تا قرن 17 کار می کردند اما بعد از عصر روشنگری کودکان «خرج درآر» به کودکان «خرج تراش» تبدیل شدند بنابراین دوره کار کودکان در جهان طی شده است و کشورها با توجه به رشد مناسبات اجتماعی مانع از کار کودک شدند.
وی اضافه کرد: تجربه های برزیل و آسیای جنوب شرقی به کاهش کودکان کار کمک کرده است و اساسا در این زمینه باید مطالعه جدی انجام شود.
پژوهش ادامه داد: چون هر یک از این کودکان شرایط خاص خود را دارند، برای بهبود وضعیت آنان باید به صورت موردی پیش رفت و از سویی دیگر نیز خیلی از سازمان ها باید در این زمینه باید همکاری و هم افزایی داشته باشند.

 

منبع: ایرنا