مهدکودک پدیده‌ای وارداتی با شیوه تربیتی متفاوت با اصول تربیتی والدین

به گزارش کودک پرس ، فرد برای حضور در جامعه ، نخست از خانواده مفاهیمی مانند روح سازندگی، قدرت اجتماعی شدن و جهت دهی به رفتار می آموزد و در ادامه با حضور در مراکز آموزشی آنها را به کار خواهد بست. اما تغییر سبک زندگی، مشکلات اقتصادی، تغییر شکل خانواده ها و ظهور نهادهای تربیتی جدید موجب شده تا خانواده به مانند گذشته دیگر در تمام امور تربیتی و اجتماعی دخیل نباشد.
مهد کودک به عنوان پدیده ای وارداتی هر چند که این روزها به مکانی برای نگهداری و تربیت کودکان در دنیای پرمشغله والدین تبدیل شده، اما شیوه تربیت و آموزش هایی که در این مراکز به کودکان داده می شود با اصول تربیتی والدین متفاوت است. کودک در چنین شرایطی به عنوان فردی با شخصیت چند وجهی وارد جامعه خواهد شد.
تناقض شیوه های تربیتی در خانواده، مهد و مراکز آموزشی بهانه ای شد تا برای واکاوی نقش خانواده در تربیت کودکان با «مجید ابهری» آسیب شناس و متخصص علوم رفتاری و «امان الله قرایی مقدم» جامعه شناس به گفت وگو بنشینیم.

چندگانگی شخصیت کودکان دور از خانواده
ابهری در تبیین چرایی تربیت کودک در خانواده به پژوهشگر ایرنا گفت: خانواده به عنوان اولین کلاس تربیتی و آموزش فرزندان، نقش بی بدیلی در آینده فکری و اجتماعی فرد دارد. والدین به عنوان الگوهای رفتاری، نقش مهمی در پی ریزی بینش های فردی و اجتماعیِ زندگی ایفا می کنند.

ابهری ادامه داد: کودک تا سن دوسالگی تنها پدر، مادر و افراد خانواده خود را می شناسد و بیشترِ کلماتی که بر زبان می آورد به تقلید از این افراد است. پس از این مرحله، خانواده در فاصله 2 تا 6 سالگی ارزش های اخلاقی و اجتماعی به خردسال آموزش می دهد.
ابهری ادامه داد: دوره دوم رشد کودک یکی از مهمترین دوره های زندگی است. در این دوره مفاهیم خوب، بد، کوچکتر، بزرگتر و مالکیت خصوصی در کودک نهادینه خواهد شد. همچنین کودک در این مقطع از زندگی با مفاهیم جنسی و فیزیولژی خود از طریق والدین آسنا می شود.
این روانشناس در زمینه خطراتی که ممکن است کودک در آینده با آن مواجه باشد ، گفت: از دیگر مفاهیمی که باید در خانواده به کودک آموخته شود مسئله چگونگی اعتماد به افراد غیرخانواده است. کودک باید بداند استفاده از برخی واژه ها مانند عمو و دایی از سوی بیگانگان عواقب خوبی به دنبال نخواهد داشت.
ابهری در پاسخ به پرسشی با عنوان،«آیا مهد کودک و دیگر نهادهای آموزشی می تواند این کارکردها را به خوبی انجام دهند؟» گفت: کودک در هیچ مکان و نهاد تربیتی نمی تواند از مهر و عاطفه ای مانند عاطفه خانواده بهرمند شود. سپردن کودک به مهد و دیگر مراکز تربیتی نه تنها وی را از مهر مادری و آغوش پدر محروم می کند بلکه با دوری وی از والدین، حس وابستگی به خانواده در وی کمرنگ می شود.
وی در پایان گفت: تضاد تربیتی شکل گرفته بین خانه، مدرسه و مهد موجب شکل گیری بسیاری از انحرافات فکری و اخلاقی خواهد شد که نتیجه آن افزایش آسیب های اجتماعی است.

بیگانگی با فرهنگ ملی در مهدها
قرایی مقدم در زمینه نقش خانواده در تربیت فرد، معتقداست : با وجود شکل گیری نهادهای مختلف تربیتی، همچنان خانواده نقش اول و اساسی در تربیت فرد دارد.
او با اشاره به نتایج تحقیقات مختلف اظهار کرد: تحقیقات «مارگارت مید» انسان شناس آمریکایی، در بین دو قبیله متفاوت نشانگر آن است که شیوه قنداق کردن و رفتار مادران در زمان شیردهی، بر آینده کودک تاثیر مستقیم خواهد گذاشت و وی را برای 70 سال زندگی در جامعه آماده می کند.
قرایی مقدم با بیان اینکه خانواده سلول بنیادی جامعه است؛ گفت: نهادهایی که در حوزه تربیتی برخی از نقش های خانواده را عهده دارند، نمی توانند کارکرد واقعی خانواده را به بهترین شکل ممکن ایفا کنند. در این لازم است همزمان با تغییر سبک زندگی، پیش نیازهای تقویت نهاد خانواده بازیابی کارکردهای اصلی آن نیز در دستور کار قرار گیرد.
این جامعه شناس در ادامه یادآور شد: هر چند که در یک سده گذشته برای رفع مشکلات والدین شاغل، مهد هایی ایجاد شد اما شیوه گزینش مربیان این مهدها و آموزش هایی که به کودکان داده می شود نشان از آن دارد که تربیت فرزند در این مکان ها بیگانه با هویت و فرهنگ حاکم بر جامعه است.
قرایی مقدم در پایان گفت: تقویت نهاد خانواده برای پرورش انسان بهنجار، نیازمند پپیش زمینه های فراوانی است. یکی از راهکارهای بازگشت اصالت فرهنگی به خانواده ایرانی، رواج موسیقی های اصیل ملی است زیرا این موسیقی ها اصالت فرهنگ دارند.
براساس آنچه گفته شد تربیت کودک در مراکزی متمایز از خانواده بدون توجه به بعد عاطفی و پرورشی آنان، نه تنها ذهنیت فرد برای آینده نگری و نهادینه شدن رفتار اجتماعی آماده نمی کند، بلکه موجب می شود تا رفتار وی دچار چندگانگی تربیتی شود. این چند گانگی محصول تربیت های متفاوتی است که از سوی خانواده، مربیان مهد و معلمان مدرسه به فرد آموخته می شود. برخورد های چندگانه و شیوه های تربیتی متفاوت در مدارس، مهد و فضاهای مجازی بی هویت فردی و در نهایت آسیب های اجتماعی را به دنبال خواهد داشت.
در این زمینه لازم است تدبیری اندیشیده شود تا شیوه پرورش و تربیت کودک در یک سنی خاص بر مبنای الگوی منسجم طراحی شود که قابل اجرا در خانواده، مهد و نهاد های آموزشی باشد.

منبع: ایرنا