برنامه های کودک صدا و سیما کارشناسی شده نیستند

به گزارش کودک پرس ،  خیلی از ما روزهای تعطیلی را به خاطر داریم که کودکانه چشم به صفحه تلویزیون می­ دوختیم تا نمایش­ های «عموهای فیتیله­ ای» را تماشا کنیم. به خاطر داریم که پدران و مادرانمان همپای ما – و بلکه بیش تر از ما- از تماشای این نمایش­ ها لذت می­­ بردند. ما در زمان­ هایی نه چندان دور منتظر شروع برنامه­ های کودک بودیم اما حالا برنامه­ های کودک آن­قدرها جذاب نیستند که بچه­ ها را پای تلویزیون بنشانند.

بچه­ ها خیلی وقت است که دیگر منتظر برنامه خاصی در تلویزیون نیستند. نه به «خونه مادربزرگه» سر می­ زنند، نه به «قصه­ های مجید» گوش می­ کنند و نه در «محله بهداشت» قدم می­ زنند! خلاصه حال و روز برنامه­ های کودک خوب نیست.

این جان­مایه گفتگوی ما با محمد مسلمی، یکی از عموهای نام­ آشنای فیتیله­ ای است، کسی که می­ شد اندوه را از لابلای کلماتش احساس کرد.

شما را به مطالعه این گفتگو دعوت می­ کنیم.

 ارزیابی کلی شما از مقایسه وضعیت کنونی برنامه­ های کودک با برنامه­ هایی که در سالیان گذشته ساخته می­ شدند چیست؟

در رسانه­ های کشور ما کار کودک دیگر به شکل جدی دنبال نمی­ شود. در همه جای دنیا مهم­ترین مخاطبان رسانه کودکان هستند و بیش­ترین اهمیت مربوط به بخش کودک است. دنیا بچه ها را از نظر آموزش هدف قرار داده است. اگر ما می خواهیم جامعه­ ای عاری از اغتشاش و اعتیاد داشته باشیم و افراد جامعه به لحاظ تغذیه و مسائل روحی و روانی آسیب نبینند باید روی بچه­ ها کار کنیم اما متأسفانه نه در تلویزیون و نه در تئاتر و سینما، بچه­ ها جدی گرفته نمی­ شوند و برای آن­ها برنامه­ ریزی وجود ندارد.

از خودمان عقب افتاده­ ایم

ما از خودمان عقب افتاده ­ایم. در سالیان گذشته برنامه­ های عروسکی، داستانی، ترکیبی و سینمایی گوناگونی برای بچه­ ها ساخته می­ شد اما اکنون برنامه­ ای به صورت حرفه­ ای ساخته نمی­ شود و متأسفانه ضربه اصلی به کودکان وارد می­ شود. ما در فیتیله سعی کرده­ ایم مسائل آموزشی در کنار تفریح بچه­ ها وجود داشته باشد اما با دشواری کار می­ کنیم و شرایط همواری نداریم.

وقتی بچه­ ها پای تلویزیون می­ نشینند و ما طبق نظر اسپانسر مجبوریم به آن­ها بگوییم ماکارونی بخورید، معلوم است که چه ضربه­ هایی به برنامه و بچه­ ها وارد می­ شود!

شما پیشتر عنوان کرده بودید که با فیتیله زندگی می­ کنید؛ آیا در این سیر زندگی، فیتیله هم بزرگ شده است؟ آیا این برنامه متناسب با نیازهای کودکان رشد کرده است؟

نخیر! برنامه فیتیله به حمایت قدرتمند سازمان صدا و سیما نیاز دارد. مدیران سیما مایل به این حمایت هستند اما بسترها آماده نیست. خیلی بهتر از این­ ها می ­توان کار کرد اما ساخت تمامی برنامه ­ها به حمایت اسپانسر منوط شده است. اسپانسرها پول اندکی برای تبلیغات پرداخت می­ کنند.

 همانطور که اشاره کردید، مسأله آموزش به کودکان در رسانه مغفول مانده است و بسیاری از آموزش ها حتی در چارچوب فرهنگ اسلام هم تابو محسوب می­ شود. چه باید کرد تا این خطوط قرمز جعلی کمرنگ ­تر شود؟

بدون تعارف بگویم که در حال حاضر بچه­ ها در تلفن­ های همراهشان در مدارس چیزهایی می­ بینند که برای آن­ ها بسیار خطرناک است و رسانه باید روی این مسائل کار کند. جالب است که ما اخیرا در شورایی که برای برنامه داشتیم، پیشنهاد کردیم در فیتیله درباره مسائل جنسی کودکان کار کنیم اما گفته شد پرداختن به این مسأله باعث برجسته­ سازی مسأله خواهد شد!

این بچه­ های تنبل و چاق!

از این گذشته بچه­ ها مشکلات بسیاری دارند. بچه­ ها در تغذیه و رفتار مشکل دارند، به دلیل فرهنگ آپارتمان­ نشینی تنبل هستند! چاق هستند! افسردگی دارند. اعتیاد امروز به شکل­ های ساده­ تری مثل مصرف آدامس­ های مخدر کودکان را تهدید می­ کند. من فکر می­ کنم –فارغ از تئاتر و سینما- تلویزیون باید کارشناسانی را در اختیار بگیرد تا به طور جدی به مسأله کودکان بپردازند.

مسئولان بچه­ ها را جدی بگیرند

این همه سریال با هزینه های بالا ساخته می­ شود، بیاییم برای بچه­ ها جور دیگری کار کنیم. سازمان صدا و سیما البته به لحاظ مالی دچار مشکلاتی است اما برای کودکان باید اهمیت ویژه­ ای قائل شویم. ما هنرمندان اگر برای بچه ­ها کار نکنیم به آن­ ها خیانت کرده­ ایم. وقتی کاری از دست ما برمی­ آید چرا باید دست روی دست بگذاریم؟ من امیدوارم که مسئولان بچه ­ها را جدی بگیرند.

مهم­ترین هدف رسانه­ ها در همه ­جای دنیا برنامه­ سازی برای بچه­ هاست. در دنیا بهترین هنرمندان، دوبلورها، نویسندگان و شعرا در اختیار برنامه­ های کودک قرار می­ گیرند اما ما در ایران با مشکل مواجهیم و هیچ­کس به فکر بچه­ ها نیست.

رویکردهای گوناگونی درباره تربیت کودکان توسط رسانه در دنیا وجود دارد. با توجه به آشنایی توامان شما با فضای ذهنی کودکان و فضای رسانه، از دیدگاه شما چه رویکردهایی باید در تربیت کودکان در رسانه اتخاذ شود؟

ما باید بر اساس رفتار و اخلاق دینی، به صورت غیرشعاری به گونه ­ای کار کنیم که بچه­ ها با رفتار درست آشنا شوند. بچه ها باید گفتار درست و روابط اجتماعی، شخصی و خانوادگی صحیح و حریم­ های خود را بشناسند. تلویزیون می­ تواند یک آموزش و پرورش بسیار قدرتمند باشد. در دنیا «ملوان زبل» را می­ سازند تا بتوانند آهن موردنیاز بدن افراد یک جامعه را تأمین کنند!

با ارائه آموزش­ های دینی در رسانه بچه­ ها می­ توانند از خودشان دفاع کنند

در دنیا آموزش­ های دینی و مذهبی را نیز در قالب برنامه­ های کودک به بچه­ ها ارائه می­ کنند. ما هم این ظرفیت­ ها را داریم. ادبیات ما بسیار غنی است. اگر به صورت ظریف به مباحث دینی بپردازیم بچه­ ها می­ توانند از خود دفاع کنند و در هر وضعیتی که قرار بگیرند، تصمیمات درستی اتخاذ کنند. در قرآن بر مسأله تعقل بسیار تأکید شده است. اگر ما فقط روی همین یک مطلب که در قرآن بر آن تأکید شده کار کنیم، بچه­ ها راه درست را پیدا می­ کنند.

 با این تفاسیر آیا می­ توان گفت مفهومی به نام «تربیت کودکان» در رسانه ملی چندان معنادار نیست؟

نمی­ خواهم بگویم صددرصد مفهومی به نام تربیت در رسانه نداریم اما آن­چه وجود دارد باید سازماندهی شود. نباید هرکس ساز خودش را بزند! ما برای کودکان و نوجوانان چه کرده­ ایم؟ برای مخاطبان دختر چه آثاری را تولید کرده­ ایم؟ برای پسران چطور؟

برخی از کارشناسان معتقدند که اشکال کار این­جاست که ما در حوزه کودک متولی نداریم. دیدگاه شما در این ارتباط چیست؟

حوزه کودک متولیان زیادی دارد. کانون پرورش فکری، اداره ارشاد اسلامی و صدا و سیما هرکدام بخشی از امور مربوط به کودکان را عهده­ دار هستند اما برنامه ­ریزی برای کودکان وجود ندارد. شبکه کودک برای کودکان چه کرده است؟ روی کدام برنامه می­ توانیم انگشت بگذاریم و بگوییم از نظر محتوایی و بصری تأثیر خود را بر مخاطب گذاشته است؟

متولیان حوزه کودک چه کسانی هستند؟ آیا تخصص و سابقه لازم برای کار در حوزه کودک را دارند؟

به نظر می­ رسد که اقبال نسبت به برنامه فیتیله حتی نسبت به همین دوسال قبل هم کمرنگ­ تر شده است. علت این امر از نگاه شما چیست؟

وقتی ساعت پخش برنامه تغییر می­ کند و آن اهمیتی که پیش­تر برای فیتیله قائل بودیم کم­رنگ می­ شود و خواسته­ های ما تغییر می­ کند، نتیجه این می­ شود که ما در جذب مخاطب دچار اشکال شویم. ساعت پخش برنامه باید به صورت کارشناسی تعیین شود. فیتیله به مدت 14 سال صبح­ ها و به طور زنده پخش می­ شد اما الان اجازه پخش زنده ندارد.

با این تفاسیر فکر می­ کنید الان فیتیله چقدر بر قشر کودک و نوجوان تأثیرگذار است؟

ما هنرمندان زیادی در حوزه کودک داریم که به دلیل نبود بودجه کنار کشیده­ اند. به نظر من مهم­ترین پرسش از سازمان صدا و سیما با حجم انبوه سریال­ سازی­ اش باید این باشد که برای کودکان چه کرده است؟ روی کدام برنامه صدا و سیما می­ توان انگشت گذاشت و گفت این برنامه خاص و کارشناسی­ شده سیما برای کودکان است؟ متأسفانه ریزش مخاطب دامن گیر تمامی برنامه­ های کودک سیما بوده است.

 پس از جوسازی­ های ناصوابی که درباره فیتیله انجام شد احتمالا دست شما برای فعالیت رسانه­ ای بسته ­تر شده است؛ همینطور است؟

رسانه باید آستانه تحمل مردم را بالا ببرد. در مقطعی گروهک­ های سیاسی خاصی برای رسیدن به اهداف سیاسی خودشان، دست به تخریب برنامه ما زدند. اگر اشتباهی رخ داده باشد، باید از مردم عذرخواهی کنیم و این موضوع را با نگاه کارشناسانه بررسی کنیم اما این که آستانه تحمل مردم را پایین بیاوریم صحیح نیست. ما نباید قدرناشناسی و نمک نشناسی را به جامعه تزریق کنیم.

برای گرفتن رأی همه اصول را زیر پا می­ گذارند!

جبران اشتباه و پرداختن صحیح به آن باعث می­ شود که جامعه ما بتواند از اندیشه و خرد خود استفاده کند اما ما می­ بینیم که به راحتی بر سر مسأله­ ای اغتشاش صورت می­ گیرد. باعث تأسف است که کسانی در مجلس شورای اسلامی به این آتش دامن می­ زنند. این باعث تأسف است که کسی برای گرفتن رأی مردم، همه اصول را زیر پا بگذارد. مگر ما آدم­ هایی بودیم که اختلاس یا اغتشاش کردیم؟

کارهای خیر ما را ندیدند. ما سعی کردیم کودکان سرطانی، یتیم و کارتن­ خواب را نجات بدهیم. بعد از آن اتفاقات به ما اجازه ندادند که برنامه را به طور زنده روی آنتن ببریم.

اگر بخواهید در میان برنامه­ های کودک به یک برنامه به جز فیتیله اشاره کنید که به نظر شما کارشناسانه­ تر ساخته شده است، نام کدام برنامه را می­ برید؟

شما از ده کارشناس این سوال را بپرسید و ببینید آیا می­ توانند از حتی یک برنامه نام ببرند؟ خود شما فکر می­ کنید برنامه کارشناسی­ شده ­ای در حوزه کودک وجود دارد؟

خیر! به گمان من برنامه­ ای که متناسب با نیازهای روز کودکان ساخته شده باشد، وجود ندارد.

برنامه کودکی در سیما باقی نمانده است. برنامه­ های کودک به کلی نابود شده­ اند!

 با این حساب وضعیت برنامه­ های کودک در 20 سال آینده را چطور پیش­ بینی می­ کنید؟

ما همین الان هم برنامه­ ای نداریم. با این شرایط نمی­دانم آیا هنرمندی رغبت خواهد کرد که کار کودک انجام دهد یا خیر. شاید در حد کارهای نمایشی و شعر و ترانه اقداماتی صورت بگیرد اما کار اساسی انجام نخواهد شد. قصه­ های مجید را به خاطر بیاورید. «خونه مادربزرگه» را به خاطر بیاورید. «محله بهداشت» را به خاطر بیاورید. ما الان چه برنامه­ ای داریم؟

بابت وقت ارزشمندی که در اختیارم قرار دادید سپاسگزارم.

من هم از شما و همکارانتان تشکر و برایتان آرزوی موفقیت می کنم.