تفکر قالبی کودکان تحت تاثیر کارتون‌ها!

به گزارش کودک پرس ، دکتر مجید فولادیان در نشستی با عنوان بررسی تاثیر انیمیشن در الگوسازی برای کودکان که در دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد، اظهار کرد: بحث من در مورد شکل‌گیری استریوتایپ‌هایی (تفکر قالبی) است که به وسیله انیمیشن‌ها در ذهن افراد و فرآیندهای اجتماعی آن‌ها شکل می‌گیرد. همچنین تاثیری که این برنامه‌ها در آینده بر روی ساختارهای اجتماعی افراد خواهد گذاشت، قطعا بسیار زیاد خواهد بود.

وی با طرح  پرسشی مبنی بر اینکه « کارتون‌های به ظاهر معمولی که خیلی ساده هستند چگونه ذهن ما را در بزرگسالی شکل و ساختارهای اجتماعی را می‌سازند؟»، افزود: همه ما تصور می‌کنیم که در زندگی روزمره افراد عاقل و کنشگران عقلانی هستیم. زمانی که می‌خواهیم با جهان پر تنوع ارتباط برقرار کنیم مایل هستیم برای این ارتباط‌گیری با جهان متنوع و پر متغیر یک ذهن‌واره، ساختار و یا الگوهایی بسازیم تا به وسیله آن، راحت‌تر با جهان ارتباط برقرار و آن را برای خودمان ساده کنیم.

عضو هیأت علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد تصریح کرد: یکی از سازه‌های ذهنی که خیلی مشهود است و در مورد آن کار می‌شود، استریوتایپ‌هایی است که در تمام فرهنگ‌ها شکل می‌گیرد و معمولا کنشگران براساس این استریوتایپ‌ها فعالیت خود را انجام می‌دهند؛ به عنوان مثال مشهدی‌ها، اصفهانی‌ها، شیرازی‌ها و … چگونه افرادی هستند و این موضوع در جامعه ما بی‌شمار وجود دارد و هر کدام از این شهرها و یا موارد دیگر دارای پیامی است که در ذهن شکل می‌گیرد.

وی با اشاره به اینکه «پیامدهای این موارد واقعی است و خیالی نیست»، عنوان کرد: افراد با این استریوتایپ‌ها در جهان زندگی‌شان، کنش می‌کنند. در حوزه جامعه‌شناسی خرد جمله مشهوری وجود دارد که می‌گوید: «آدم‌ها هر طور که جهان اجتماعی را تعریف کنند پیامدهای آن به همان میزان برای فرد واقعی می‌شود»؛ به عنوان مثال برخی از مردم، اصفهانی‌ها را افرادی خسیس و یا شیرازی‌ها را افرادی تنبل می‌شناسند که از این دست موارد پیام‌های مختلفی را در ذهن افراد به وجود می‌آورد.

فولادیان اضافه کرد: افراد هر چه قدر در جهان اجتماعی برای خودشان واقعیت‌ها را تعریف کنند پیامدها هم واقعی می‌شوند. در نتیجه اگر واقعا خیال کنید که چیزی وجود دارد اما وجود نداشته باشد پیامد آن برای شما واقعی می‌شود. این استریوتایپ‌ها در تمام تاریخ وجود داشتند اما اتفاقی که در 50 سال اخیر در جهان افتاد این بود که استریوتایپ‌ها به تدریج مورد خوانش و بازبینی مجدد قرار گرفتند و به طور کلی شناسایی می‌شوند که آیا وجود دارند یا خیر. با توجه به پیشرفت‌هایی که در علوم مختلف مانند جامعه‌شناسی به وجود آمد به این مورد دست یافتند که هیچ کدام از استریوتایپ‌ها واقعیت وجودی پشت آنها نیست بلکه تنها ساخته‌هایی است که در دل یک ساختار فرهنگی ایجاد می‌شود.

بسیاری از استریوتایپ‌های جنسیتی در خلال انیمیشن‌ها ایجاد می‌شود

وی در خصوص اینکه « تعداد وسیعی از استریوتایپ‌های جنسیتی در خلال انیمیشن‌ها ایجاد می‌شود»، خاطر نشان کرد: کودکی که دور از والدین خود انیمیشن‌های مختلف تماشا می‌کند با پیامدهای مختلف و اتفاق‌های عجیب روبه‌رو می‌شود؛ به عنوان مثال سیندرلا به خاطر اینکه کارتون یک نسل و یا دو نسل از دختران این کشور بود اکثر دختران دوست داشتند که سیندرلا شوند در حالی که سیندرلا در تمام قسمت‌ها و سکانس‌های کارتون پر از استریوتایپ‌های جنسیتی است که به خورد افراد داده می‌شود و موقعیت زنانه را این‌گونه معنا می‌کنند.

عضو هیأت علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد بیان کرد: پیامی که کارتون سیندرلا دارد این است که اگر می‌خواهید دختر خوبی باشید باید مانند سیندرلا زیبا باشید، این دست کارتون‌ها در نسل بعد هم دیده می‌شود. بدین منظور که اساسا یک دختر خوب باید چگونه باشد را در فرآیند اجتماعی شدن و اجتماعی کردن به وسیله انیمیشن‌ها در لابه لای لایه‌های مختلف به فرد منتقل می‌کنند. هیچ کدام از این برنامه‌ها بدون فکر و بدون مشورت ساخته نمی‌شود و به شدت بر روی این برنامه‌ها فکر شده است.

نابرابری‌های اجتماعی در زنان به وسیله خود آنان باز تولید می‌شود 

وی گفت: این برنامه‌ها بازتولید فضای اجتماعی است که به وسیله این انیمیشن‌ها باز تولید می‌کنیم و این بازتولید کردن تمام کنش‌های ما را شکل می‌دهد به طوری که تحت سیطره و تاثیر انیمیشن‌ها قرار می‌گیریم و آنگونه فکر می‌کنیم. بنابراین کودکان تصور می‌کنند که اگر می‌خواهیم افراد قدرتمندی باشیم باید مانند شخصیت‌های کارتون رفتار کنیم و این تاثیرگذاری در کودکان ما وجود دارد. بسیاری از نابرابری‌های اجتماعی در زنان به وسیله خود آنان باز تولید می‌شود چراکه آن‌ها عقیده دارند که دختر خوب سیندرلاست. بنابراین والدین می‌خواهند فرزند خود را درآن فضا بزرگ و به کنش وادار کنند.

فولادیان افزود: هیچ تحقیقی در این زمینه انجام نشده است که این اسطوره‌ها و قواعد، ناشی از ساختاری است که در کارتون‌های ما القا شده و ما آن‌ها را یاد گرفتیم و در آینده به انواع مختلف باز تولید می‌کنیم و به نوعی آن نابرابری‌ها را در جامعه پیاده می‌کنیم و به کار می‌گیریم. باید گفت که ملاک‌ها و ویژگی‌های زیبایی تنها به وسیله برنامه‌های تلویزیون و یا انیمیشن تعریف می‌شود.