افول نگران‌کننده تیراژ کتاب‌های کودک و نوجوان

به گزارش کودک پرس ، عبدالعظیم فریدون که 36 سالی می‌شود در حوزه نشر کودک و نوجوان فعال است، با بیان اینکه وضعیت نشر کودک در سال‌های اخیر روند کند و نزولی داشته است، عنوان کرد: کتاب‌هایی که امروز در یک یا نهایتا دو هزار نسخه منتشر می‌کنیم، حدود یک سال و نیم در انبارهای ما هستند تا به فروش بروند و دوره خواب زیادی دارند که اصلا به نفع ناشر نیست.

وی ادامه داد: به یاد می‌آورم در دهه 60 کتاب‌هایی در 200 هزار نسخه منتشر می‌کردیم اما تیراژ ما امروز به 1000 نسخه رسیده است، در حالی با نگاهی به آمار جمعیتی و مقایسه با جمعیت امروز کشور در حالی که جمعیت دو برابر شده است، تیراژ کتاب‌ها به یک دهم رسیده است.

فریدون با بیان اینکه رکود اقتصادی بر صنعت نشر کشور نیز سایه انداخته است، گفت: ناشران به عنوان یکی از تولیدکنندگان محصولات فرهنگی، به دنبال اقداماتی هستند که برای آن‌ها سود و صرفه اقتصادی داشته باشد، زمانی که ناشران می‌بینند با تولید، پول آن‌ها برنمی‌گردد و نقدینگی آن‌ها در طول سال به مرور کاهش پیدا می‌کند، ترجیح می‌دهند که تولید جدیدی نداشته باشند.

کتاب؛ آخرین خرید سبد خانواده

این فعال حوزه نشر در بخش دیگر سخنان خود به بخش دیگر مشکلات حوزه نشر از بعد مخاطبان اشاره کرد و گفت: کتاب آخرین خرید سبد خانواده است و در دنیای امروز که مادر و پدر در دو شیفت کاری، مشغول فعالیت هستند، کمترین وقت را به کودکان خود اختصاص می‌دهند و برای خرید کتاب، کمترین هزینه و وقت خود را اختصاص می‌دهند. استمرار این رفتار موجب دلسردی در میان کودکان می‌شود.

وی تاکید کرد: از سوی دیگر امروز دیگر چیزی به اسم کتابخانه در خانه‌ها وجود ندارد که بچه‌ها بتوانند کتاب‌های مورد نیاز خود را در آن جستجو کنند. اگر کودکان به کتاب نیاز داشته باشند، به دلیل پراکندگی و در دسترس نبودن کتابفروشی‌ها، اغلب نمی‌توانند تنهایی به کتابفروشی‌ها بروند و به مرور میل به کتابخوانی در آن‌ها کمرنگ می‌شود.

فریدون با اشاره به روند رو به رشد تکنولوژی و جایگزین شدن ابزارآلات آن به جای کتاب، نیز گفت: بچه‌های امروز ترجیح می‌دهند به جای اینکه کتاب بخوانند، خودشان را با تبلت‌ها و کامپیوترهایشان سرگرم کنند و غیر از مطالعه درسی، بخش زیادی از اوقات فراغت خود را با بازی‌ها و شبکه‌های اجتماعی سرگرم هستند و ردپای کتاب و مطالعه در زندگی آن‌ها کمرنگ شده است.

مدیرمسئول انتشارات «محراب قلم» بی‌میلی والدین به کتابخوانی را یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار بر بی‌علاقه بودن بچه‌ها به کتاب معرفی کرد و یادآور شد: در دوره‌ای که خانواده‌ها درس و مطالعات درسی برای آن‌ها در اولویت قرار دارد و ترجیح می‌دهند هزینه‌های زیادی برای انواع و اقسام کلاس‌های تقویتی بدهند، شاید توقع زیادی باشد که از آن‌ها بخواهیم برای کتاب هزینه کنند.

فریدون اما به یکی دیگر از زنجیره‌های صنعت نشر اشاره کرد و افزود: از بحث خانواده‌ها که بگذریم به موضوع آموزش و پرورش می‌رسیم. کتابخانه مدارس امروز در وضعیت مناسبی قرار ندارد و از لحاظ محتوا فقیر هستند و نمی‌توان کتاب‌های جدید و به‌روز را در قفسه این کتابخانه‌ها مشاهده کرد و کتاب‌های موجودشان کم هستند. در این میان اگرچه گاهی تجهیز می‌شوند اما با وجود این موضوع هنوز در وضعیت مناسبی قرار ندارند.

فریدون همچنین درباره نقش معلمان در علاقه‌مند کردن کودکان به کتابخوانی، عنوان کرد: معلم‌های مدارس برای کتاب‌خوان کردن کودکان تربیت نشده‌اند و در حالی که خود معلمان به کتابخوانی علاقه‌ای ندارند چگونه می‌توان از آنها انتظار داشت که برای تشویق بچه‌ها به مطالعه وقت بگذارند؟ پدر و مادرها به دلیل مشغله‌های کاری و مشکلات اقتصادی چندان فرصت مطالعه ندارند و به طور طبیعی نمی‌توانند موثر باشند.

سیاستگذاری‌های موقتی

سیاستگذاری برای گسترش فرهنگ و مطالعه از جمله مسائلی که در سطح کلان و وزارت ارشاد دنبال می‌کند این فعال حوزه نشر کودک با بیان اینکه سیاستگذاری مدیران به دلیل تغییرات کوتاه مدت و بلند مدت عموما موقتی و گذرا هستند، گفت: به دلیل نبود استراتژی فرهنگی و عمل نکرد به ماموریت‌های از پیش تعیین شده، مدیران جدید معمولا برنامه‌ای برای حمایت از فرهنگ کتابخوانی و گسترش مطالعه ندارند و زمانی که می‌خواهند برنامه‌های خود را اجرایی کنند، زمان رفتن آن‌ها می‌رسد.

وی افزود: گاهی این موضوع به حدی پررنگ است که احساس می‌شود مسئولان دغدغه‌ای در حوزه کتاب ندارند، در حالی که برای ادامه فعالیت در این حوزه تعلق خاطر به موضوع مطالعه و فرهنگ کتابخوانی باید یک دغدغه باشد.

فریدون با اشاره به برخی انتقادها درباره نبود کتاب خوب در حوزه کودک و نوجوان هم عنوان کرد: کتاب خوب زمانی تولید می‌شود که کتابخوان داشته باشیم، وقتی ناشران برای تولید محتوا و آماده‌سازی یک کتاب هزینه می‌کنند اما در ادامه با خواب کتاب و عدم بازدهی مناسب روبرو می‌شوند، چگونه می‌توان از آن‌ها انتظار داشت کتاب خوب تولید کنند.

مدیرمسئول انتشارات «محراب قلم» با بیان اینکه معتقدم اقتصاد نشر بیمار است، گفت: الان ناشران تلاش می‌کنند با کمترین هزینه کتاب تولید کنند تا اگر از کتاب استقبال نشد، ضرر زیادی نکرده باشند، بسیاری از آن‌ها هم معتقد هستند که وقتی اقتصاد نشر خوب نیست چرا باید کتاب خوب تولید کنم، حق‌التالیف بالا به نویسنده بدهم و برای تصویرسازی هزینه‌های کلان انجام دهم، پس سرمایه‌ام را به هدر نمی‌دهم و آثاری تولید می‌کنم که در این دوره بحرانی آسیب کمتری به من بزند.

به گفته وی، در میان وضعیت کنونی نشر اما کتاب‌های خوب و ارزشمند زیادی تولید می‌شوند که نشانه تعلق خاطر ناشر به کار کودک است، زیرا نمی‌تواند آثار ضعیف و بی‌کیفیت را در کارنامه نشر خود قرار دهد، پس هزینه می‌کند و تبعات بعدی آن را هم می‌پذیرد.

فریدون با اشاره به انتشار 40 عنوان کتاب جدید در سال 96 از سوی موسسه انتشاراتی خود، یادآور شد: برخی از کتاب‌هایی که منتشر می‌کنم گاهی 10 سال زمان برده است و به عنوان یک فرهنگ یا دایره‌المعارف برای کودکان و نوجوانان است. از آنجایی که تولید کتاب خوب را یک ضرورت برای خود می‌بینم، در برابر همه سختی‌ها ایستاد‌ه‌ام، هر چند گاهی این آثار در کنار کتاب‌های 10 صفحه‌ای کپی شده قرار می‌گیرد اما من از اینکه کار خود را درست انجام داده‌ام، راضی هستم.

منبع: ایبنا